Spółka wodna – niesłuszne wezwanie do zapłaty składki

Zadania spółek wodnych

Zgodnie z art. 164 ust. 1, 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.) spółki wodne, co do zasady, są „formami organizacyjnymi, które nie działają w celu osiągnięcia zysku, zrzeszają osoby fizyczne lub prawne i mają na celu zaspokajanie wskazanych ustawą potrzeb w dziedzinie gospodarowania wodami”.

„Spółki wodne mogą być tworzone w szczególności do wykonywania, utrzymywania oraz eksploatacji urządzeń służących do:

1. zapewnienia wody dla ludności, w tym uzdatniania i dostarczania wody;
2. ochrony wód przed zanieczyszczeniem, w tym odprowadzania i oczyszczania ścieków;
3. ochrony przed powodzią;
4. melioracji wodnych oraz prowadzenia racjonalnej gospodarki na terenach zmeliorowanych;
5. wykorzystywania wody do celów przeciwpożarowych;
6. utrzymywania wód”.

Wnoszenie składek i innych świadczeń na rzecz spółki wodnej

Zasady ustalania wysokości składek i innych świadczeń na rzecz spółki, adekwatnych do celów spółki wodnej, określono w jej statucie (art. 166 ust. 1 ustawy). Spółka wodna podlega wpisowi do katastru wodnego.

W art. 170 ust. 1 ustawy określono zasady wnoszenia przez członka spółki wodnej m.in. składek na jej rzecz. Zgodnie z tym przepisem „członek spółki wodnej jest obowiązany do wnoszenia składek i ponoszenia na jej rzecz innych określonych w statucie świadczeń, niezbędnych do wykonywania statutowych zadań spółki”.

„Wysokość składek i innych świadczeń na rzecz spółki wodnej powinna być proporcjonalna do korzyści odnoszonych przez członków spółki w związku z działalnością spółki” (art. 170 ust. 2 ustawy).

„Jeżeli uchwalone przez spółkę wodną zajmującą się utrzymaniem urządzeń melioracji wodnych szczegółowych składki i inne świadczenia nie wystarczają na wykonanie przewidzianych na dany rok zadań statutowych, starosta może wystąpić do organów spółki o podwyższenie wysokości tych składek i innych świadczeń; jeżeli spółka wodna zajmująca się utrzymaniem urządzeń wykonanych przy udziale środków publicznych, mimo wystąpienia starosty, nie podjęła odpowiedniej uchwały, starosta może, w drodze decyzji podwyższyć wysokość tych składek i innych świadczeń” (art. 170 ust. 3).

Obowiązek ponoszenia świadczeń na rzecz spółki wodnej przez osoby fizyczne nie będące jej członkami

Obowiązek ponoszenia świadczeń na rzecz spółki wodnej, ustalony w statucie, może również obciążać osoby fizyczne, które nie są członkami spółki wodnej, jeżeli odnoszą one korzyści z urządzeń spółki lub przyczyniają się do zanieczyszczenia wody, dla której ochrony spółka została utworzona. Wysokość i rodzaj tych świadczeń ustala, w drodze decyzji, starosta (art. 171).

W związku z tym obowiązek ponoszenia danego świadczenia na rzecz spółki wodnej przez osoby, które nie są jej członkami (tak jak Pani), a odnoszą korzyści z urządzeń spółki, powinien być ustalony w decyzji starosty. Jeżeli kwestionuje Pani zasadność ponoszenia takiego świadczenia (a ze stanu faktycznego wynika, że ma Pani do tego podstawy), to proszę zaskarżyć decyzję nakazującą opłacanie powyższej składki (tj. nową, jeżeli ją Pani otrzyma w 2011 r.).

Organem upoważnionym do odwołania od decyzji wydanej na podstawie art. 171 ustawy jest samorządowe kolegium odwoławcze (wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 07.11.2007 r., sygn. akt II SA/Bd 466/07).

Należy wskazać, że sam fakt żądania od Pani zapłaty wyżej wymienionego świadczenia na rzecz spółki wodnej nie przesądza jeszcze o zasadności jej zapłaty. Organ powinien bowiem ustalić, czy faktycznie odnosi Pani korzyści z urządzeń spółki wodnej, co uzasadniałoby ponoszenie przez Panią tej opłaty.

Pogląd taki potwierdza wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 23.04.2009 r., sygn. akt II SA/Wr 17/09: „przy orzekaniu o nałożeniu na dany podmiot obowiązku świadczenia pieniężnego, organ powinien zgromadzić w aktach sprawy materiał procesowy umożliwiający poczynienie ustaleń faktycznych wykazujących powstanie tego obowiązku oraz rozmiar świadczenia. Nie są dowodami istnienia obowiązku zapłaty i jej wysokości gołosłowne twierdzenia podmiotu uprawnionego do uzyskania świadczenia”.

Zaskarżenie decyzji spółki wodnej dotyczącej obowiązku uiszczenia składki konserwatorskiej

W związku z tym proszę: zaskarżyć decyzję (jeżeli otrzyma Pani nową w 2011 r.), jeżeli kwestionuje Pani zasadność składki konserwatorskiej. Może Pani też zasięgnąć wstępnie informacji u starosty co do zasad ustalania tej składki, a także zapoznać się ze statutem spółki wodnej.

W kwestii drugiego problemu: jeżeli jest powołana spółka wodna, to powinna ona w ramach swoich zadań podejmować działania dotyczące melioracji i ochrony przeciwpowodziowej. Jeżeli tego nie wykonuje, to proponuję najpierw zwrócić się do spółki wodnej w celu wyegzekwowania stosownych działań poprawiających meliorację. Jeżeli to nie da rezultatu, może Pani (albo równocześnie) zwrócić się z takim żądaniem do starosty, który jest organem nadzorczym i kontrolnym nad działalnością takich spółek (wskazać, że spółka domaga się świadczeń, a nie podejmuje działań dotyczących odwodnienia Pani gruntu).