Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu – czy można przekazać dziecku?

Umowa o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego

Na wstępie wyjaśnijmy, że spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego zostało przewidziane w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (j.t. Dz. U. z 2013 r. poz. 1222 – dalej „ustawa”).

Pierwsza wyróżniająca cecha omawianego prawa została wskazana w art. 9 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym: „Przez umowę o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego spółdzielnia zobowiązuje się oddać członkowi lokal mieszkalny do używania, a członek zobowiązuje się wnieść wkład mieszkaniowy oraz uiszczać opłaty określone w ustawie i w statucie spółdzielni”.

Dla odpowiedzi na przedstawione pytanie decydujące, jak się wydaje, jest jednak przywołanie regulacji z art. 9 ust. 3 ustawy, gdzie ustawodawca wskazał, iż: „Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego jest niezbywalne, nie przechodzi na spadkobierców i nie podlega egzekucji”.

Na uwagę w mojej ocenie zasługuje komentarz do wspomnianego wyżej przepisu, w którym Ewa Bończak-Kucharczyk w pozycji Spółdzielnie mieszkaniowe. Komentarz wyd. III wskazuje, iż „Artykuł 9 ust. 3 u.s.m. określa kolejne cechy lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Jest to prawo obligacyjne i jako prawo do używania lokalu jest ono niezbywalne, nie przechodzi na spadkobierców i nie podlega egzekucji. Członek nie może więc podejmować żadnych decyzji dotyczących zmiany osób, którym prawo to przysługuje, ani dokonywać obciążeń, których skutkiem miałoby być przejście lokatorskiego prawa do lokalu na inne osoby”.

Na uwagę zasługuje również uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego z dnia 31 marca 2014 r. (sygn. akt II C 739/13) odnoszące się do nieobowiązującego już art. 218 § 1 prawa spółdzielczego, który brzmiał następująco: „Lokatorskie prawo do lokalu jest niezbywalne, nie przechodzi na spadkobierców i nie podlega egzekucji”, który odpowiada obowiązującemu art. 9 ust. 3 ustawy, o którym wspomniałem wyżej, w którym sąd wyjaśnił, iż lokatorskie prawo do lokalu jest niezbywalne, nie przechodzi na spadkobierców i nie podlega egzekucji. Niezbywalność i niedziedziczność prawa lokatorskiego oznacza, że członek nie może prawa tego przenieść na inną osobę w drodze czynności prawnej inter vivos ani rozporządzić nim w testamencie w drodze ustanowienia spadkobiercy czy zapisu. Stąd też spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego nie może być przedmiotem darowizny.

Rozwód a podział spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego

Wspomniał Pan, iż rodzice się rozwodzą, a zatem proszę mieć na uwadze, iż stosownie do art. 9 ust. 5 ustawy „spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego może należeć do jednej osoby albo do małżonków”. W przypadku rozwodu bądź unieważnienia małżeństwa zachodzi konieczność podziału spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, albowiem jak wynika z powyższego przepisy może to prawo przysługiwać tylko jednej osobie lub małżonkom.

Zgodnie z art. 13 ust. 1 u. o s. p. „po ustaniu małżeństwa wskutek rozwodu lub po unieważnieniu małżeństwa małżonkowie powinni w terminie jednego roku zawiadomić spółdzielnię, któremu z nich przypadło spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, albo przedstawić dowód wszczęcia postępowania sądowego o podział tego prawa”.

Wygaśnięcie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu

Stosownie zaś do art. 13 ust. 2 u. o s. p. „jeżeli małżonkowie nie dokonają powyższych czynności spółdzielnia wyznaczy im w tym celu dodatkowy termin, nie krótszy niż 6 miesięcy, uprzedzając o skutkach, jakie może spowodować jego niezachowanie. Po bezskutecznym upływie tego terminu spółdzielnia może podjąć uchwałę o wygaśnięciu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu”. Wówczas roszczenia o przyjęcie do spółdzielni i zawarcie umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego przysługują dzieciom i innym osobom bliskim.

Wspomniane wyżej roszczenie wynika z art. 15 ust. 1 ustawy, zgodnie z którym: „W wypadku wygaśnięcia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego w następstwie niedokonania czynności, o których mowa w art. 13, roszczenia o przyjęcie do spółdzielni i zawarcie umowy o ustanowienie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego przysługują dzieciom i innym osobom bliskim”.

Czy rodzice mogę przekazać dziecku spółdzielcze lokatorskie prawa do lokalu mieszkalnego?

Reasumując, pragnę wyjaśnić, iż Pana rodzice nie mogę przekazać Panu spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego, albowiem jest to prawo niezbywalne, zatem nie można tego prawa sprzedać, darować.

Ponadto pragnę dodać, iż zgodnie z art. 12 ustawy na pisemne żądanie członka, któremu przysługuje spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielnia jest obowiązana zawrzeć z tym członkiem umowę o przekształcenie przysługującego członkowi prawa na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu przy spełnieniu określonych w ustawie warunków. Takie rozwiązuje spowoduje, iż bez przeszkód spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, które jest prawem zbywalnym, przechodzi na spadkobierców i podlega egzekucji, będzie mogło stanowić przedmiot umowy darowizny bądź sprzedaży.

Ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych nie przewiduje sytuacji, w której członek spółdzielni może wystąpić z wnioskiem o wygaśnięcie spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego. Reguluje okoliczności, których spełnienie powoduje wygaśnięcie członkostwa. Statut spółdzielni może jednak korzystniej regulować prawa członków, zatem proszę uważnie przeczytać statut.