Spłata wspólników spółki jawnej a podatek do zapłaty

Wystąpienie wspólnika ze spółki jawnej

UWAGA! Poniższy tekst stanowi jedynie fragment dłuższej odpowiedzi.

W świetle prawa (oraz według mnie) grunt jest składnikiem majątków wspólników oraz ich małżonek. Jest on współwłasnością ułamkową – po 1/3 dla każdego małżeństwa. Wnioski powyższe wywiodłem z opisu zawartego w Pana pytaniu.

Dalszy wniosek to taki, iż grunt nie został dotychczas wniesiony do spółki i nie stanowi jej majątku. Majątek spółki stanowi wybudowany na gruncie zakład (zapewne budynki, ogrodzenie, utwardzenia itp.). Grunt jest tylko wykorzystywany w działalności gospodarczej części jego współwłaścicieli (małżonków).

W myśl art. 22 § 1 Kodeksu spółek handlowych spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Stosownie do art. 8 § 1 spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia. Ponadto w myśl art. 51 § 1 każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Określony w umowie spółki udział wspólnika w zysku odnosi się, w razie wątpliwości, także do jego udziału w stratach (art. 51 § 2).

Udział kapitałowy wspólnika

Zgodnie z art. 65 § 1 w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki wartość udziału kapitałowego wspólnika albo jego spadkobiercy oznacza się na podstawie osobnego bilansu, uwzględniającego wartość zbywczą majątku spółki. Udział kapitałowy obliczony w sposób określony w § 1 i § 2 powinien być wypłacony w pieniądzu. Rzeczy wniesione do spółki przez wspólnika tylko do używania zwraca się w naturze (art. 65 § 3).

Spółka jawna, aby mogła istnieć, musi mieć cały czas co najmniej dwóch wspólników. Pana plan zakłada – po uprzedniej zgodzie – 2 wspólników. Działanie w takiej kolejności: wystąpienie 2 wspólników oraz ich spłata, a dopiero potem przyjęcie syna – doprowadzi do tego, że jeszcze przed przyjęciem syna spółka jawna nie będzie miała co najmniej dwóch wspólników. A to oznacza rozwiązanie spółki i zakończenie przez nią działalności. Aby zapobiec temu, należałoby najpierw przyjąć do spółki syna, a dopiero potem niech owych 2 wspólników z niej występuje. Ewentualnie (o ile Pan zechce) może Pan odkupić wtedy od nich ich ogół praw i obowiązków w spółce (udziały) oraz odkupić razem z małżonką od wspólników oraz ich małżonek udziały we współwłasności gruntu.

(…)

Stosownie do art. 5b ust. 2 ustawy o PIT jeżeli pozarolniczą działalność gospodarczą prowadzi spółka niebędąca osobą prawną, przychody wspólnika z udziału w takiej spółce, określone na podstawie art. 8 ust. 1, uznaje się za przychody ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 (pozarolnicza działalność gospodarcza).

Sposób opodatkowania należności przysługujących wspólnikowi występującemu ze spółki jawnej

Na gruncie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, sposób opodatkowania należności przysługujących wspólnikowi występującemu ze spółki jawnej, zależy od tego, czy tytułem spłaty swojego udziału otrzyma on środki pieniężne czy też niepieniężne składniki majątku.

Pieniądze

W myśl art. 14 ust. 1 ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, za przychód z działalności, o której mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 (pozarolniczej działalności gospodarczej), uważa się kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Przychodem z działalności gospodarczej są również środki pieniężne otrzymane przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki (art. 14 ust. 2 pkt 16 ww. ustawy). Zgodnie natomiast z art. 14 ust. 3 pkt 11 ww. ustawy (w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2015 r.), do przychodów, o których mowa w ust. 1 i 2, nie zalicza się środków pieniężnych otrzymanych przez wspólnika spółki niebędącej osobą prawną z tytułu wystąpienia z takiej spółki, w części odpowiadającej uzyskanej przed wystąpieniem przez wspólnika nadwyżce przychodów nad kosztami ich uzyskania, o których mowa w art. 8, pomniejszonej o wypłaty dokonane z tytułu udziału w tej spółce i wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów.

Z przepisów tych wynika więc, że środki pieniężne uzyskane z tytułu wystąpienia ze spółki osobowej, stanowią przychód z działalności gospodarczej.

Z otrzymanej kwoty należy wyłączyć tę część otrzymanych przez wspólnika kwot, która została już opodatkowana podatkiem dochodowym, a nie została wcześniej otrzymana przez wspólnika. Tak ustalona kwota stanowi przychód z działalności gospodarczej.

Zgodnie z treścią art. 24 ust. 3c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dochodem z tytułu wystąpienia wspólnika ze spółki niebędącej osobą prawną, w przypadku otrzymania środków pieniężnych, jest różnica między przychodem z tego tytułu, ustalonym zgodnie z art. 14, a wydatkami na nabycie lub objęcie prawa do udziałów w takiej spółce.

(…)

Spłata wspólnika w formie niepieniężnej

Przekazanie wspólnikowi występującemu ze spółki jawnej tytułem spłaty jego udziału kapitałowego innych składników majątku niż środki pieniężne nie powoduje powstania u tej osoby przychodu z działalności gospodarczej.

Osoba ta uzyska przychód z działalności gospodarczej dopiero wówczas, gdy dokona odpłatnego zbycia (np. sprzedaży) rzeczowych składników majątku, które otrzymała w związku z wystąpieniem ze spółki jawnej – o ile nastąpi ono:

1. przed upływem sześciu lat liczonych od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wystąpiła z tej spółki, bądź
2. w ramach wykonywania działalności gospodarczej

W takiej sytuacji opodatkowany będzie dochód, stanowiący różnicę pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia składników majątku otrzymanych z tytułu wystąpienia ze spółki a wydatkami poniesionymi na ich nabycie lub wytworzenie, niezaliczonymi w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów przez wspólnika lub spółkę (art. 24 ust. 3d updof).

(…)

Instytucja przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej nie może być traktowana identycznie jak wystąpienie z tej spółki.

Zbycie przez wspólników ogółu praw i obowiązków spółki osobowej będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych jako przychód z praw majątkowych. Przychód ten będzie odpowiadać cenie określonej w umowie sprzedaży. Dochodem podlegającym opodatkowaniu będzie różnica pomiędzy kwotą uzyskaną ze zbycia ogółu praw i obowiązków a wartością wkładu wniesionego do spółki określonej w akcie notarialnym. Dochód z tego źródła będzie podlegał kumulacji z dochodami z innych źródeł, opodatkowanymi na tzw. zasadach ogólnych czyli wg skali określonej w art. 27 ust. 1 u.p.d.o.f. uzyskanymi w ciągu roku podatkowego.

W zakres ogółu praw i obowiązków wspólników nie wchodzą ich udziały w gruncie. Zatem zbycie udziałów w gruncie (nieruchomości) stanowiłoby źródło przychodów odrębne od zbycia udziału kapitałowego w spółce jawnej.

Zbywającymi nieruchomość byłyby osoby fizyczne. Wskazuje Pan, że spółka działa od 28 lat. Jest zatem prawdopodobne, że grunt nabyty był dawniej niż w 2012 r. W takim przypadku sprzedaż nie podgalałaby podatkowi dochodowemu z uwagi na to, że zbycie udziału w nieruchomości następowałoby po upływie 5 lat od końca roku podatkowego, w jakim był on nabyty.

Informujemy, że świadczymy pomoc prawną z zakresu przedstawionej tematyki.