Czy synowa może dziedziczyć po teściach?

Czy synowa dziedziczy po teściach jeżeli nie żyje także jej mąż?

Na wstępie należy wyjaśnić, że Pani dziedziczy po śmierci swego męża, jednakże nie dziedziczy Pani bezpośrednio po śmierci teściów. Dzieje się tak dlatego, że to Pani mąż, a nie Pani, jest spadkobiercą po śmierci każdego ze swoich rodziców. Oczywiście, jeśli Pani mąż odziedziczył jakiś majątek po śmierci każdego z rodziców, to ten majątek wszedł z kolei w skład spadku po nim, a co za tym idzie – Pani będzie dziedziczyła ten majątek po śmierci męża.

Kolejność dziedziczenia według ustawy

Poniżej przedstawiam Pani przepisy prawne dotyczące dziedziczenia według ustawy (jak rozumiem, zmarły mąż nie pozostawił testamentu po swojej śmierci) Kodeks cywilny:

„Art. 931. § 1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

§ 2. Jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych. Przepis ten stosuje się odpowiednio do dalszych zstępnych.

Art. 932. § 1. W braku zstępnych spadkodawcy powołani są do spadku z ustawy jego małżonek i rodzice.

§ 2. Udział spadkowy każdego z rodziców, które dziedziczy w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy, wynosi jedną czwartą całości spadku. Jeżeli ojcostwo rodzica nie zostało ustalone, udział spadkowy matki spadkodawcy, dziedziczącej w zbiegu z jego małżonkiem, wynosi połowę spadku.

§ 3. W braku zstępnych i małżonka spadkodawcy cały spadek przypada jego rodzicom w częściach równych.

§ 4. Jeżeli jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada rodzeństwu spadkodawcy w częściach równych.

§ 5. Jeżeli którekolwiek z rodzeństwa spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku pozostawiając zstępnych, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego zstępnym. Podział tego udziału następuje według zasad, które dotyczą podziału między dalszych zstępnych spadkodawcy.

§ 6. Jeżeli jedno z rodziców nie dożyło otwarcia spadku i brak jest rodzeństwa spadkodawcy lub ich zstępnych, udział spadkowy rodzica dziedziczącego w zbiegu z małżonkiem spadkodawcy wynosi połowę spadku.

Art. 933. § 1. Udział spadkowy małżonka, który dziedziczy w zbiegu z rodzicami, rodzeństwem i zstępnymi rodzeństwa spadkodawcy, wynosi połowę spadku.

§ 2. W braku zstępnych spadkodawcy, jego rodziców, rodzeństwa i ich zstępnych, cały spadek przypada małżonkowi spadkodawcy”.

Jak przeprowadzić postępowanie spadkowe po mężu?

Mając powyższe regulacje prawne na uwadze, stwierdzić należy, że w pierwszej kolejności musi Pani przeprowadzić sprawę spadkową po zmarłym mężu (czyli uzyskać potwierdzenie nabycia spadku). Postępowanie spadkowe można przeprowadzić przed sądem lub przez notariuszem.

Do notariusza muszą stawić się wszyscy spadkobiercy ustawowi osobiście (czyli Pani, ewentualnie rodzeństwo zmarłego lub ich zstępni, gdy któreś z rodzeństwa nie dożyło otwarcia spadku po Pani mężu), wówczas notariusz sporządzi akt poświadczenia dziedziczenia. Obowiązkowym warunkiem przeprowadzenia postępowania spadkowego u notariusza jest osobiste stawiennictwo wszystkich spadkobierców.

Dokumenty potrzebne do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia 

Wykaz dokumentów niezbędnych do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia:

• akt zgonu spadkodawcy,
• numer PESEL spadkodawcy oraz ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy (unieważniony dowód osobisty, zaświadczenie urzędu miejskiego/gminy),
• odpisy skrócone aktów urodzenia spadkobierców lub odpisy skrócone aktów małżeństwa spadkobierców, którzy zawarli związek małżeński i zmienili nazwisko,
• skrócony aktu małżeństwa małżonka spadkodawcy (zamiast odpisu skróconego aktu urodzenia),
• testament spadkodawcy, jeśli taki jest.
• od 20 lutego 2011 roku zgodnie z treścią ustawy z dnia 26 czerwca 2009 roku o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece oraz niektórych innych ustaw (notariusze sporządzający akty poświadczenia dziedziczenia zawiadamiają sąd właściwy do prowadzenia księgi wieczystej o każdej zmianie właściciela nieruchomości, dla której założona jest księga wieczysta, w związku z powyższym na spadkobiercach ciąży obowiązek wskazania wszystkich nieruchomości, których właścicielem/współwłaścicielem/użytkownikiem wieczystym/współużytkownikiem wieczystym/uprawnionym/współuprawnionym był spadkodawca poprzez wskazanie numeru księgi wieczystej nieruchomości i sądu, który tą księgę prowadzi.

Koszty związane z notarialnym poświadczeniem dziedziczenia

Koszty związane z notarialnym poświadczeniem dziedziczenia zależą od liczby osób stawiających do aktu oraz od zakresu czynności dokonywanych przez notariusza i wynoszą za:

• protokół z otwarcia i ogłoszenia testamentu – 50 zł,
• protokół z przyjęcia lub odrzucenia spadku (jeżeli od dnia otwarcia spadku, tj. śmierci spadkodawcy, nie upłynęło sześć miesięcy, chyba że oświadczenia tej treści zostały już przez spadkobierców uprzednio złożone) – 50 zł od każdej osoby składającej oświadczenie,
• protokół dziedziczenia – 100 zł,
• akt poświadczenia dziedziczenia – 50 zł,
• wypisy – w zależności od ich liczby oraz liczby stron (strona – 6 zł).

W celu wyliczenia dokładnego wynagrodzenia notariusza za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia warto skontaktować się z konkretną kancelarią notarialną.

Postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po mężu przeprowadzone przed sądem

Postępowanie przed sądem (chociaż jest tańsze, może dłużej trwać). Postępowanie mające doprowadzić do stwierdzenia nabycia spadku w sądzie wszczyna się poprzez złożenie w sądzie rejonowym, właściwym ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy, wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.

We wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy podać:

• oznaczenie właściwego wydziału cywilnego sądu rejonowego, do którego wniosek jest kierowany;
• imię i nazwisko oraz dokładny adres wnioskodawcy;
• wykaz uczestników postępowania, przez których rozumiemy wszystkie osoby powołane do dziedziczenia na mocy testamentu i ustawy, wraz z ich dokładnymi adresami zamieszkania;
• tytuł „Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po [imię i nazwisko zamarłego]”;
• w głównej części wniosku podać dane o spadkodawcy (imię i nazwisko, data śmierci, ostatnie miejsce zamieszkania, stan cywilny) oraz informację o tym, czy istnieje testament, wymienić spadkobierców.

Do wniosku należy dołączyć:

• odpis wniosku w tylu kopiach, ilu jest uczestników postępowania;
• odpis skrócony aktu urodzenia dla mężczyzn i kobiet niezamężnych;
• odpis skrócony aktu małżeństwa dla kobiet i mężczyzn zamężnych;
• odpis skrócony aktu zgonu spadkodawcy;
• oświadczenia o przyjęciu, odrzuceniu spadku lub zrzeczeniu się dziedziczenia (jeśli były składane);
• testament.

Odpisy aktów stanu cywilnego muszą być nie starsze niż sprzed 3 miesięcy. Od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku należy wnieść opłatę. Opłata ta jest stała i wynosi 50 zł. Cała procedura stwierdzenia nabycia spadku kończy się wydaniem przez sąd postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, w którym zostają ustalone udziały poszczególnych spadkobierców w spadku. Po uzyskaniu sądowego potwierdzenia nabycia spadku każdy ze spadkobierców powinien zgłosić nabycie spadku do urzędu skarbowego.

Jaki jest termin na zgłoszenie nabycia spadku w urzędzie skarbowym?

Zgodnie z art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn zwalnia się od podatku nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez m.in. zstępnych, małżonka jeżeli zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego, w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.

Jeżeli zatem spadkobierca złoży właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego zgłoszenie SD-Z2, w terminie 6 miesięcy od dnia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia lub od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku, to nie będzie musiał płacić żadnego podatku. Takie zgłoszenie do urzędu skarbowego powinien złożyć każdy ze spadkobierców. Jeśli w terminie spadkobierca nie złoży takiego oświadczenia, to trzeba będzie się liczyć z zapłatą podatku.

Po przeprowadzeniu sprawy spadkowej po mężu będzie Pani posiadała sądowe postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialny akt poświadczenia dziedziczenia (zależy, którą drogę potwierdzenia nabycia spadku Pani wybierze), który będzie potwierdzał Pani prawa do spadku.

Postępowanie spadkowe po teściach po uzyskaniu stwierdzenia nabycia spadku po mężu

Jeśli Pani teściowe mieli majątek, a po ich śmierci nie zostały przeprowadzone sprawy spadkowe, to po tym jak przeprowadzi Pani postępowanie spadkowe po mężu, powinna Pani, jako osoba zainteresowana, złożyć wniosek do sądu o przeprowadzenie takiego samego postępowania po teściach.

W zasadzie wniosek o stwierdzenie nabycia spadku powinien dotyczyć nabycia spadku po jednym, określonym spadkodawcy. Obowiązujące przepisy nie wyłączają jednak możliwości połączenia kilku wniosków i rozpoznania ich w jednym postępowaniu, pod warunkiem, że właściwy będzie miejscowo ten sam sąd rejonowy dla dwóch lub więcej zmarłych osób. Możliwe jest więc połączenie postępowania i wydanie postanowienia odnośnie kilku osób kolejno po sobie dziedziczących.

W jednym wniosku może więc domagać się Pani stwierdzenia nabycia spadku po teściach, o ile w chwili śmierci mieli oni ten sam adres zamieszkania.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz.U. 1983 nr 45 poz. 207