Spadek po jednym z rodziców

W jakich częściach dziedziczą dzieci a w jakich mąż?

Jeżeli Pani matka zmarła, nie pozostawiając testamentu, to miało miejsce dziedziczenie ustawowe.

Stosownie do art. 931 § 1 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.) „w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku ”.

Z uwagi na powyższe należy stwierdzić, że spadek po Pani mamie nabył jej mąż, Pani oraz brat, każdy po 1/3 udziału w spadku.

W skład spadku po matce wszedł udział w majątku wspólnym małżeńskim, który zgodnie z domniemaniem zawartym w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym wynosi 1/2.

Tak więc w chwili obecnej współwłaścicielami wszystkich przedmiotów, które wchodziły w skład majątku wspólnego małżeńskiego rodziców, są: Pani ojciec w 2/3 udziału oraz Pani i brat, każdy po 1/6 udziału.

Moim zdaniem, jeżeli żyjecie Państwo w zgodzie i chcecie Państwo zgodnie zarządzać majątkiem, nie ma potrzeby dokonywania działu spadku po matce z jednoczesnym podziałem majątku wspólnego rodziców, choćby takiego, w którego wyniku cały spadek po matce przypadnie ojcu bez spłat na rzecz Pani i brata.

Postępowanie sądowe o stwierdzenie nabycia spadku po matce

W chwili obecnej wystarczy, jeżeli przeprowadzicie Państwo postępowanie sądowe o stwierdzeniu nabycia spadku po matce, ewentualnie udacie się Państwo do notariusza w celu sporządzenia notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia.

Posiadając postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialne poświadczenie dziedziczenia, będziecie Państwo w stanie wykazać, że jesteście spadkobiercami swojej matki.

Domniemywa się bowiem, że „osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą” (art. 1025 § 2 K.c.), a „względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku” albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia (art. 1027 K.c.).

Dziedziczenie dzieci po śmierci obojga rodziców

Jeżeli nie przeprowadzicie Państwo działu spadku, w którego wyniku cały spadek po matce przypadnie tacie, to w przypadku śmierci taty Pani i brat odziedziczycie spadek po nim, każdy w 1/2 udziału (oczywiście jeżeli tata nie pozostawi testamentu). W takim przypadku po śmierci taty Pani i brat staniecie się współwłaścicielami wszystkich przedmiotów, które wchodziły w skład majątku wspólnego małżeńskiego rodziców, każdy po 1/2.

Dział spadku połączony z podziałem majątku wspólnego małżeńskiego 

Jeżeli w chwili obecnej chcielibyście Państwo dokonać działu spadku po matce, to musiałby on być połączony z podziałem majątku wspólnego małżeńskiego rodziców. Jeżeli do sądu zostałby złożony zgodny projekt takiego podziału, to opłata od tego wniosku wynosiłaby 600 zł.

Umowa działu spadku i podziału majątku wspólnego małżeńskiego przed notariuszem - koszty

Natomiast jeżeli dział spadku po matce i podział majątku wspólnego małżeńskiego miałby być dokonany przed notariuszem, to opłata od takiej umowy będzie uzależniona od wartości dzielonego majątku.

Maksymalna stawka wynosi od wartości:

• do 3000 zł – 100 zł,
• powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3 000 zł,
• powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł,
• powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł,
• powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1 010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł,

• powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4 770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł,

• powyżej 2 000 000 zł – 6 770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 7500 zł.

Są to opłaty maksymalne, można negocjować z notariuszem obniżenie stawki. Do opłaty należy doliczyć 23% podatku VAT.

Czy po śmierci jednego z rodziców musi być dokonany podział majątku?

Umowa o dział spadku i podział majątku wspólnego nie musi być zawarta w formie aktu notarialnego, jeżeli w skład majątku wspólnego rodziców nie wchodziła nieruchomość.

Jak już wspomniałem, jeżeli nie będzie pomiędzy Państwem konfliktów, to nie musicie Państwo dokonywać podziału majątku. Podział ten może zostać dokonany po śmierci taty, kiedy i Pani, i brat będziecie mieli udziały po 1/2 w majątku rodziców.

Przeprowadzenie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku lub notarialne poświadczenie dziedziczenia

Obecnie, aby móc wykazać, że jesteście Państwo spadkobiercami, wystarczy przeprowadzić postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku lub uzyskać notarialne poświadczenie dziedziczenia po mamie, z tym że wizyta u notariusza będzie kosztowała o ok. 110 zł więcej niż przy wystąpieniu do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku po matce.

Opłata od wniosku do sądu wynosi 100 zł. Opłaty, jakie musielibyście Państwo ponieść u notariusza, to 50 zł + 23% VAT za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia ustawowego oraz 100 zł + 23% VAT za sporządzenie protokołu dziedziczenia.

Wniosek do sądu o stwierdzenie nabycia spadku

Wniosek należy złożyć w sądzie rejonowym właściwym ze względu na miejsce ostatniego zamieszkania spadkodawcy.

We wniosku należy wskazać uczestników postępowania – będą to spadkobiercy ustawowi. Należy też wskazać osobę zmarłego spadkodawcy oraz datę jego śmierci, a także miejsce jego ostatniego zamieszkania. Wskazać należy, że zmarły nie pozostawił testamentu.

Do wniosku należy dołączyć odpisy: aktu zgonu matki, aktu małżeństwa ojca, aktów urodzenia Pani i brata.

Po przeprowadzeniu postępowania sąd wyda orzeczenie, w którym stwierdzi, że spadek po Pani mamie nabyli na podstawie ustawy jej mąż, Pani oraz brat, każdy po 1/3 udziału.

Zgłoszenie nabycia spadku w urzędzie skarbowym

Po przeprowadzeniu postępowania spadkowego proszę pamiętać o zgłoszeniu nabycia spadku w urzędzie skarbowym w ciągu 6 miesięcy od daty uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Jest to konieczne, abyście Państwo skorzystali ze zwolnienia podatkowego w podatku od spadków i darowizn.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej - Dz.U. 2004 nr 148 poz. 1564