Dziedziczenie po kuzynie

Prawdopodobnie sensowne (z ekonomicznego punktu widzenia) byłoby zawnioskowanie o stwierdzenie nabycia spadu – o ile wydatki będą trzymane w ryzach. Zalecam opracowanie strategii działania. Rozsądek podpowiada w miarę szybkie zawnioskowanie do sądu o stwierdzenie nabycia spadku; wydaje się wątpliwe, by (zwłaszcza w przypadku dziedziczenia ustawowego) notariusz zgodził się sporządzić protokół dziedziczenia oraz akt poświadczenia dziedziczenia (bo sytuacja może być bardziej złożona, niż Pani przedstawiła to w powyższym opisie).

Stwierdzenie nabycia spadku po kuzynie

Za niezwłocznym zawnioskowaniem o stwierdzenie nabycia spadku przemawia kilka „momentów”. Pierwszym są ewentualne (i raczej prawdopodobne) roszczenia „opieki społecznej”; takie roszczenia podlegać mogą zaspokojeniu ze spadku po podopiecznym; ustawodawca przewidział to w przepisach z zakresu pomocy społecznej, a organa administracji publicznej coraz śmielej korzystają z przyznanych im uprawnień. Drugi wiąże się ściśle z pierwszym, ponieważ najniższy szczebel „opieki społecznej” działa w urzędach gmin (miast), a gminy mogą być spadkobiercami – np. 935 Kodeksu cywilnego (K.c.), w przypadku dziedziczenia ustawowego. Trzeci „moment” sprowadza się do tego, że ktoś inny (jako wnioskodawca o stwierdzenie nabycia spadku) również mógłby przedstawić sprawę tak, jakoby spadkodawca „nie miał żadnej (innej) rodziny”. Sprawność podjęcia kroków prawnych przyda się.

Określenie sposobu dziedziczenia

Teraz nie wiadomo, jakie dziedziczenie ma miejsce po spadkodawcy: wyłącznie ustawowe (art. 931 i następne K.c.), wyłącznie testamentowe (art. 941 i następne), a może częściowo ustawowe i częściowo testamentowe – bo i takiego stanu rzeczy wykluczyć nie można. Według art. 926 K.c. sporządzenie prawnie wiążącego (nawet sporządzenie wiele lat przed śmiercią) testamentu przez spadkodawcę skutkuje dziedziczeniem testamentowym – przynajmniej częściowo (zależnie od treści testamentu).

Koszty przeprowadzenia dziedziczenia po kuzynie

Nie sposób określić wysokości opłat (w tym nawet samych opłat sądowych). Można wskazać wysokość opłat sądowych za określone czynności – określono to ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych („spraw spadkowych” dotyczą jej artykuły: od 49 do 51). Opłata od wniosku o stwierdzenie nabycia spadku wynosi 50 złotych. Pani zapewne wie, czy doszło do stwierdzenia nabycia spadku po wszystkich osobach, które stanowią – na drzewie genealogicznym – „łączniki” między spadkodawcą a każdym potencjalnym spadkobiercą ustawowym (bo wstępnie trzeba brać pod uwagę dziedziczenie ustawowe). Nie wystarczy udowodnić (zwłaszcza przy pomocy odpisów aktów stanu cywilnego) swego pokrewieństwa (rzadziej powinowactwa) określonego stopnia ze spadkodawcą, by sąd stwierdził nabycie spadku na rzecz określonych osób (np. wnioskodawcy). Trzeba udowodnić ciąg następstwa prawnego (z racji dziedziczenia) po poszczególnych osobach, które nie dożyły otwarcia spadku – jeżeli dotychczas nie stwierdzono nabycia spadku po określonych osobach (np. dziadkach spadkodawcy), to trzeba będzie do tego doprowadzić; to zaś wiązałoby się z kosztami – poza tym koszty (w tym opłaty sądowe) mogą wiązać się z np. z wyjawieniem majątku spadkowego lub z zabezpieczeniem spadku. Oczywiście, można zawnioskować do sądu o stwierdzenie nabycia spadku po spadkodawcy, ale trzeba się liczyć z tym, że postępowanie takie zostanie zawieszone do czasu załatwienia „spraw spadkowych” (zwłaszcza stwierdzenia nabycia spadku po określonych osobach – narysowanie drzewa genealogicznego powinno ułatwić wykonywanie określonych czynności zarówno Państwu (jako potencjalnym spadkobiercom), jak i sądowi (sędziowie, jak większość ludzi, mają ograniczoną wiedzę o sprawach innych osób, więc trzeba im przedstawić dowody oraz jasno ukazać sytuację).

Podatek od spadku po kuzynie

Proponuję brać pod uwagę podatek o spadków. Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn wprawdzie przewiduje (w swym artykule 4a) zwolnienie podatkowe, ale ono dotyczy pierwszej grupy podatkowej (o ile terminowo zostanie złożona deklaracja podatkowa organowi administracji skarbowej). Podane przez Panią informacje wskazują zaś na trzecią (być może niekiedy drugą) grupę podatkową – grupom podatkowym i stawkom podatku ustawodawca poświęcił artykuły: 14 oraz 15 tejże ustawy.

Ustalenie krewnych pry sprawie spadkowej

Odnośnie Pani słów – cytuję: „Kuzyn niedawno zmarł. Nie miał żadnego rodzeństwa, rodzice też nie żyją. Ojciec zmarłego nie miał żadnej rodziny.” Doświadczenie uczy, że ludzie mają rodzinę (nawet dalszą), zaś dziedziczenie ustawowe (art. 931 i następne K.c.) wiąże się z pokrewieństwem (niekiedy powinowactwem), a nie z utrzymywaniem więzi rodzinnych. Sam brak Państwa wiedzy o być może nadal żyjących potencjalnych spadkobiercach ustawowych zmarłego kuzyna ze strony jego ojca wcale nie oznacza, że osobom tym (o ile przeżyły spadkodawcę) uprawnienia do dziedziczenia nie przysługują. Prawdopodobnie trzeba będzie – zapewne przy pomocy sądu (bo urzędnicy czasami restrykcyjnie podchodzą do sprawy) – skorzystać z rządowych baz danych (np. systemu PESEL) w celu ustalenia krewnych spadkodawcy ze strony jego ojca (zapewne jego krewni ze strony jego matki są Państwu znani).

Dzierżawione grunty po zmarłym

Umowa dzierżawy (art. 693 i następne K.c.) nie przenosi własności. Z Pani słów wynika, że spadkodawca do końca swego życia był właścicielem nieruchomości (a może gospodarstwa rolnego), które wydzierżawił; samo uwzględnienie umowy dzierżawy w ewidencji gruntów i budynków nie oznacza, że doszło do zmiany właściciela. Jest więc prawdopodobne, że wydzierżawione składniki majątkowe weszły w skład spadku, a więc należą teraz (z uwagi na art. 925 K.c.) do spadkobierców Pani kuzyna – zaś zapewne grono spadkobierców zostanie ustalone dopiero w postępowaniu przed „sądem spadku” (sądem rejonowym, właściwym dla obszaru, gdzie ostatnio żył spadkodawca). Zdarza się (nie tylko w związku ze śmiercią wydzierżawiającego), że dzierżawcy poczynają sobie zbyt śmiało; przestają zachowywać się jak dzierżawcy (w tym płacić czynsz dzierżawny) i zachowują się w sposób właściwy posiadaczowi samoistnemu – oba rodzaje posiadania samoistne oraz zależne ustawowo określono w artykule 336 K.c.). Posiadanie samoistne może prowadzić do zasiedzenia (art. 172 i następne K.c.) – czyli zmiany właściciela wskutek upływu czasu.

Zabezpieczenie spadku - dokonanie spisu inwentarza

Proponuję zorientować się, jak się sprawy mają ze składnikami spadku (w tym z tymi, które wydzierżawiono). Jeżeli są jakiejś nieprawidłowości lub zagrożenia, to rozsądne może okazać się zabezpieczenie spadku – art. 630 i następne Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.), np. przez: dokonanie spisu inwentarza (co jest kosztowne, z uwagi na opłaty komornicze i wynagrodzenie rzeczoznawcy) lub ustanowienie kuratora spadku (np. w celu: dbania o majątek spadkowy, opłacania podatków, pobierania czynszu dzierżawnego). Takie czynności również mogą wiązać się z kosztami, które warto dokumentować, bo koszty związane z nabyciem spadku powinny być odliczane od podstawy opodatkowania – i być może będą (choć prawo, w tym prawo podatkowe, się zmieni).

Zatem w pierwszej kolejności proponuję złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym kuzynie, w którym należałoby wskazać wszystkich potencjalnych spadkobierców (w miarę możliwości, wskazując ich adresy), by sąd miał szansę powiadomić wszystkie osoby, które powinny być uczestnikami postępowania.