Śmierć pracodawcy a świadectwo pracy

Na kogo przechodzi obowiązek wydania świadectwa pracy w razie śmierci pracodawcy?

Nie da się ukryć, że świadectwo pracy jest niezbędnym dokumentem w staraniach o nową pracę, służy do udokumentowania spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych, potwierdza staż pracy.

W opisanym przez Pana przypadku niewątpliwie ogromne problemy wywołuje kwestia skutków prawnych śmierci pracodawcy, zwłaszcza w kontekście podmiotu zobowiązanego w takiej sytuacji do wydania świadectwa pracy. Przepisy Kodeksu pracy (w skrócie: K.p.) nie regulują bowiem tej znaczącej kwestii.

Art. 632 K.p. dotyczy co prawda skutków prawnych wygaśnięcia stosunków pracy pracowników na skutek zgonu ich pracodawcy, natomiast zupełnie nie odnosi się co do pozostałych skutków zgonu – w tym nie określa podmiotu przejmującego obowiązki pracodawcy wobec pracowników, przede wszystkim w zakresie wydania świadectw pracy. Przepis ten stanowi jedynie, że z dniem śmierci pracodawcy umowy o pracę z pracownikami wygasają, z wyjątkiem sytuacji, w której dochodzi do przejęcia pracownika przez nowego pracodawcę na zasadach określonych w art. 231 K.p. Przez nowego pracodawcę w rozumieniu art. 632 § 3 K.p. rozumie się także spadkobierców, którzy kontynuują działalność zmarłego pracodawcy. Jeżeli zatem w chwili śmierci pracodawca prowadził przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 551 Kodeksu cywilnego (dalej: K.c.), to wchodzi ono w skład spadku po zmarłym pracodawcy. Tym samym na skutek dziedziczenia spadkobiercy wstępują we wszystkie prawa i obowiązki majątkowe związane z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa (tj. o ile nie jest to działalność osobista – gdy umowa wygasa). Obowiązek wydania świadectwa pracy przechodzi zatem na spadkobierców zgodnie z zasadami prawa spadkowego (art. 922 § 1 K.c. w związku z art. 300 K.p.).

Kto ma wydać świadectwo pracy jeśli spadkobiercy nie przyjmą spadku?

Potwierdził to Sąd Najwyższy w uchwale z 22 lutego 1994 r. (I PZP 1/94, OSNAP 1994/2/23), wskazując, że w razie śmierci pracodawcy prowadzącego działalność gospodarczą na podstawie wpisu w ewidencji takiej działalności, jego spadkobiercy wstępują w prawa i obowiązki pracodawcy w ramach stosunków pracy z pracownikami zatrudnionymi przez zmarłego.

Powyższe będzie możliwe po zakończeniu postępowania spadkowego. Jednak wskazuje Pan, że spadkobiercy (rodzina zmarłego) zgodnie odrzucają spadek, a gmina również nie zamierza go przyjąć.

Niestety żaden przepis ustawy ani rozporządzenia nie wspomina o tym, kto ma wydać świadectwo pracy, jeśli spadkobiercy nie przyjmą spadku.

W takim razie zarówno Panu, jak i pozostałym pracownikom nie pozostaje nic innego, tylko wstąpić do sądu spadku (sądu rejonowego właściwego ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania zmarłego) z wnioskiem o wydanie postanowienia o nabyciu spadku (art. 669 i nast. Kodeksu postępowania cywilnego). W myśl art. 1025 § 1 K.c. sąd, na wniosek osoby mającej w tym interes, stwierdza nabycie spadku przez wskazanego spadkobiercę.