Śmierć za granicą - jak załatwić sprawy spadkowe w Polsce?

Stwierdzenie nabycia spadku przed notariuszem lub droga sądowa

Najprostszym i najszybszym rozwiązaniem jest złożenie oświadczeń w przedmiocie nabycia spadku i dokonanie stwierdzenia nabycia spadku przed notariuszem – jednak niniejsze wymaga obecności wszystkich spadkobierców. Nie ma możliwości przeprowadzenia postępowania w obecności pełnomocników spadkobierców – konieczne jest ich osobiste stawiennictwo. Jeżeli nie ma takiej możliwości, aby w jednym czasie wszyscy spadkobiercy stawili się u jednego notariusza, jedyną drogą jest droga sądowa. Jeżeli tata nie posiadał miejsca ostatniego pobytu w Polsce, co do zasady właściwy dla wytoczenia postępowania o nabycie spadku jest sąd rejonowy dla mst. Warszawa. Jednak jeżeli przed wyjazdem za granicę zamieszkiwał w konkretnej miejscowości, proponuję tam złożyć wniosek, uzasadniając, iż to było jego ostatnie miejsce pobytu.

Zgodnie bowiem z treścią art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego sąd na wniosek osoby mającej w tym interes stwierdza nabycie spadku przez spadkobiercę. Notariusz na zasadach określonych w przepisach odrębnych sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Stwierdzenie nabycia spadku następuje na wniosek i – co do zasady – w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku. Celem tego postępowania jest ustalenie wszystkich spadkobierców, którzy doszli do dziedziczenia (art. 677 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego).

Uczestnikami postępowania o stwierdzenie nabycia spadku są bowiem wszystkie osoby, które mogą być uznane za zainteresowane, czyli, jak wskazałam, spadkobiercy ustawowi.

Szukanie spadkobierców

Zgodnie z art. 670 Kodeksu postępowania cywilnego sąd bada w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku, kto jest spadkobiercą, a także czy spadkodawca pozostawił testament. Sąd może przy tym wezwać osobę, co do której zostanie uprawdopodobnione, że dysponuje testamentem, do złożenia tego dokumentu.

W takim przypadku sąd dokona otwarcia i ogłoszenia testamentu. Wniosek należy złożyć w sądzie rejonowym ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, jeżeli miejsca takiego nie można ustalić – właściwy jak wskazałam jest sąd rejonowy dla mst. Warszawa.

Do wniosku należy dołączyć skrócony odpis aktu zgonu spadkodawcy, skrócone odpisy aktów urodzenia uczestników postępowania, a także w przypadku zawarcia związku małżeńskiego, także skrócone odpisy aktów małżeństwa. Należy złożyć testament, o ile zmarły taki pozostawił – te same dokumenty są potrzebne zarówno w sądzie, jak i notariusza. Łączna opłata od wniosku w postępowaniu sądowym to 100 zł oraz 5 zł.

Reprezentowanie spadkobierców

Jeżeli część spadkobierców zamieszkuje poza granicami kraju i nie może osobiście stawić się w sądzie, obecnie nie tamuje to rozpoznania sprawy. Należy bowiem podnieść, iż osoby te mogą reprezentować ich członkowie rodzin lub profesjonalny pełnomocnik. W obecnych czasach epidemii nie musi ich także reprezentować osoba trzecia, bowiem mogą oni uczestniczyć w rozprawie on-line lub złożyć wyjaśnienia na piśmie. Ważne jednak, aby zajęli stanowisko w sprawie i zgodzili się z wnioskiem o nabycie spadku.

Spadek po ojcu zmarłym zagranicą

Dlatego też, jeżeli nie ma możliwości jednoczesnego stawienia się wszystkich u dowolnego notariusza, osoba, która zamieszkuje w Polsce, powinna złożyć w sądzie rejonowym ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy wniosek o stwierdzenie nabycia spadku. Pozostali spadkobiercy – po otrzymaniu wniosku – wystarczy, aby zajęli stanowisko na piśmie i wyrazili zgodę na przeprowadzenie postępowania zgodnie z wnioskiem. Postępowanie zazwyczaj kończy się na pierwszym terminie.