Śmierć właściciela działki a prawidłowe powiadomienie o czynnościach ustalenia granic działek

Zawiadomienie o rozpoczęciu czynności ustalenia granic działek

O czynnościach ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych na podstawie zobrazowań lotniczych lub ortofotomapy wykonawca zawiadamia właściwe podmioty zgodnie z zasadami określonymi w § 38 rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (dalej „r.e.g.b.”), wskazując w tym zawiadomieniu jako miejsce, w którym rozpoczną się czynności ustalenia granic działek ewidencyjnych, adres lokalu, w którym te czynności będą wykonywane.

Zgodnie z treścią § 38 ust.4 r.e.g.b. – w przypadku, gdy właściciele, użytkownicy wieczyści oraz władający nieruchomościami, których dotyczy ustalenie przebiegu granic, nie są znani lub nie jest znane ich miejsce zamieszkania, na wniosek wykonawcy starosta zamieszcza na stronach internetowych Biuletynu Informacji Publicznej oraz na tablicy ogłoszeń starostwa powiatowego przez okres co najmniej 14 dni informacje, o których mowa w § 38 ust. 2 pkt 1-3 r.e.g.b., z tym że ostatni dzień tego okresu powinien nastąpić nie później niż 8 dni przed wyznaczonym terminem rozpoczęcia czynności podjętych w celu ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych.

Osoba zmarła nie może być uznana za osobę nieznaną, szczególnie gdy organ ma wiedzę na temat zgonu tej osoby. Z chwilą śmierci ustaje prawo własności nieruchomości przysługujące zmarłemu i przechodzi na spadkobierców. Zatem nie umieszcza się takiej Informacji w BIP.

Śmierć właściciela wpisanego do księgi wieczystej a kontynuowanie postępowania administracyjnego

Jeśli określony w księdze wieczystej właściciel nieruchomości podlegającej rozgraniczeniu zmarł w trakcie postępowania, uzasadnione jest zawieszenie postępowania. W takiej sytuacji organ administracji nakłada na wnioskodawcę obowiązek wystąpienia do sądu celem stwierdzenia nabycia spadku po zmarłym, następnie udokumentowania podjęcia tych czynności. W myśl art. 97 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego (K.p.a.) – w przypadku śmierci strony należy podjąć próbę wezwania spadkobierców do udziału w sprawie lub, zgodnie z art. 30 § 5 K.p.a., w przypadku spadków nieobjętych, uznać jako strony osoby sprawujące zarząd nad majątkiem masy spadkowej. Można też za stronę przyjąć kuratora wyznaczonego przez sąd na wniosek organu administracji publicznej. Jednocześnie należy mieć na względzie fakt, że osoba, która zmarła przed wszczęciem postępowania administracyjnego, nie może być uznawana za stronę tego postępowania, a więc art. 97 § 1 pkt 1 K.p.a. ma zastosowanie tylko w przypadku śmierci strony w trakcie trwającego postępowania. Do przeprowadzenia postępowania spadkowego zobligowani są następcy prawni zmarłej, a nie organ ewidencyjny lub geodeta wykonujący czynności ustalenia przebiegu granic działek ewidencyjnych, w tym w ramach modernizacji ewidencji gruntów i budynków.

Natomiast stwierdzenie stanu prawnego następuje na podstawie postępowania dowodowego, w którym istotne znaczenie mają środki dowodowe w postaci dokumentów urzędowych i prywatnych, które mogą świadczyć o tym, czyją własnością jest określony grunt. Chodzi więc o akty notarialne, wypisy lub odpisy orzeczeń, dane z ksiąg wieczystych, z ewidencji gruntów i budynków, mapy, plany, szkice i wykazy zmian gruntowych. W orzeczeniu z 7 stycznia 1998 r., sygn. akt III CKN 308/97 (niepubl.), Sąd Najwyższy uznał, że dopuszczalne jest stwierdzenie stanu prawnego nieruchomości (art. 153 Kodeksu cywilnego) również na podstawie mapy katastralnej z końca XIX w. i ustalenie według niej przebiegu linii granicznej, jeżeli dane z ewidencji gruntów dotyczące tej nieruchomości nie odpowiadają rzeczywistości.

Rękojmia wiary publicznej księgi wieczystej

Rękojmia znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy rzeczywisty stan prawny nieruchomości różni się od stanu ujawnionego w księdze wieczystej. Rękojmia wiary publicznej księgi wieczystej uregulowana została w art. 5 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, tj. „W razie niezgodności między stanem prawnym nieruchomości ujawnionym w księdze wieczystej a rzeczywistym stanem prawnym, treść księgi rozstrzyga na korzyść tego, kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną według treści księgi nabył własność lub inne prawo rzeczowe (rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych)”.

Powszechnie jest przyjęte w orzecznictwie Sądu Najwyższego (np. wyrok SN z dnia 24 listopada 1997r., II CKU 110/97, Prok. I Pr. 1998/28 Lex Nr 32492), jak i w piśmiennictwie (St. Rudnicki, Komentarz do ustawy o księgach wieczystych i hipotece, Wyd. III 2000r., str. 36 wraz z powołanym orzecznictwem), że elementy oznaczenia nieruchomości nie są objęte domniemaniem prawdziwości wpisanego prawa (art. 3), ani nie są chronione rękojmią wiary publicznej ksiąg wieczystych (art.5) statuowanymi tą ustawą. Przeciwnie, podstawą oznaczenia nieruchomości w księdze wieczystej, zgodnie z art. 26 ust. 1 wyżej powołanej ustawy, są dane z ewidencji gruntów i budynków (katastru nieruchomości). Innymi słowy – rękojmia nie obejmuje swoimi regulacjami działu 1-O KW, w których podstawą wpisu jest ewidencja gruntów i budynków. W pozostałym zakresie (wpis dot. osoby właściciela) jest tą rękojmią objęta.

Adnotacja urzędu pocztowego o śmierci adresata

Co do adnotacji poczty – sygnałem o śmierci strony jest adnotacja urzędu pocztowego na zwrotce przesyłki. Listonosze jak najbardziej mają prawo odnotowywać takie informacje, jakie udało im się ustalić podczas próby doręczania korespondencji. Rozporządzenie o szczegółowym trybie i sposobie doręczania pism sądowych w postępowaniu cywilnym stanowi:

„§ 11. 1. Jeżeli do doręczenia przesyłki nie doszło, w razie odmowy przyjęcia przesyłki, a także jeżeli przesyłki nie można doręczyć z powodów określonych w art. 136 § 2 i art. 139 § 3 Kodeksu postępowania cywilnego, doręczający dokonuje adnotacji o przyczynie niedoręczenia przesyłki na formularzu potwierdzenia odbioru, umieszcza datę i składa swój podpis.”