Śmierć ojca z którym nie było kontaktu od lat a odpowiedzialność za długi

Oświadczenie o odrzuceniu spadku

W sytuacji, gdy wiadome jest, iż spadkodawca pozostawił długi, konieczne jest podjęcie kroków prawnych niezbędnych w celu obrony przez ich spłatą. Spadkobiercy mogą wówczas złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku. 

Oświadczenie o odrzuceniu spadku może zostać złożone w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. 

„Przewidziany w art. 1015 § 1 sześciomiesięczny termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku z ustawy rozpoczyna się, zarówno dla spadkobiercy ustawowego powołanego w testamencie do spadku, jak i dla pozostałych spadkobierców ustawowych, z dniem, w którym dowiedzieli się oni z właściwego źródła o tym, że testament ze względu na niezachowanie prawem przepisanej formy jest nieważny” (tak uchwała SN z dnia 15 stycznia 1991 r., III CZP 75/90, OSNCP 1991, nr 5–6, poz. 68). Dla spadkobiercy ustawowego będzie to z reguły dzień dowiedzenia się o śmierci spadkodawcy. Ponadto może to być np. dzień, w którym spadkobierca powołany w dalszej kolejności dowiedział się o odrzuceniu spadku przez osoby wyprzedzające go przy dziedziczeniu ustawowym, a także dzień, w którym dowiedział się o prawomocnym orzeczeniu o niegodności takich osób. Dla spadkobiercy testamentowego będzie to dzień, w którym dowiedział się o istnieniu i treści testamentu, po uprzedniej informacji o śmierci spadkodawcy.

Sześciomiesięczny termin do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku

Termin jest zachowany, gdy przed jego upływem zostanie złożone oświadczenie w sądzie lub przed notariuszem. Zgodnie z postanowieniem SN z dnia 20 lutego 1963 r., sygn. akt I CR 109/63 (OSNCP 1964, nr 3, poz. 51), „do zachowania terminu wystarczy wniesienie do sądu lub państwowego biura notarialnego, chociażby niewłaściwego, podpisanego przez spadkobiercę i zawierającego niezbędne dane oświadczenia o odrzuceniu spadku”. Wobec zmiany stanu prawnego i likwidacji państwowych biur notarialnych orzeczenie to zachowało aktualność w części dotyczącej sądu.

Dla małoletnich dzieci termin sześciomiesięczny rozpoczyna bieg od chwili, w której o tytule powołania spadkobiercy dowiedział się ich przedstawiciel ustawowy, czyli od chwili dowiedzenia się przez Pana. Złożenie przez przedstawiciela ustawowego oświadczenia o przyjęciu spadku wprost lub o odrzuceniu spadku wymaga uzyskania zgody sądu opiekuńczego.

Złożenie oświadczenia po upływie terminu nie powoduje żadnych skutków prawnych. Upływ terminu bowiem powoduje powstanie skutków przewidzianych w art. 1015 § 2.

Spadkobiercy będący osobami fizycznymi, małoletnimi lub pełnoletnimi, ubezwłasnowolnionymi albo co do których istnieje podstawa do ubezwłasnowolnienia oraz osoby mające pełną zdolność do czynności prawnych pozostają w jednakowej sytuacji – są traktowani tak jak spadkobiercy składający oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

Odrzucając spadek, jest Pan traktowany tak, jakby Pan nie dożył otwarcia spadku. Na Pana miejsce wstępują Pana dzieci i one są traktowane jako spadkobiercy. Aby odrzucić spadek w imieniu dzieci, należy uzyskać zezwolenie sądu rodzinnego na złożenie w imieniu małoletnich oświadczenia o odrzuceniu spadku. Termin na złożenie oświadczenia zostaje zawieszony na czas uzyskania zezwolenia sądu. 

W obecnym stanie prawnym niezłożenie oświadczenia powoduje, iż dojdzie nabycia spadku z dobrodziejstwem inwentarza tzn. z odpowiedzialnością za długi spadkowe do wysokości czynnego stanu majątku wspólnego.