Służba żołnierza a dni wolne

Wymiar czasu służby żołnierzy zawodowych

Wymiar czasu służby żołnierzy zawodowych określają ich zadania służbowe, z zachowaniem prawa do wypoczynku i do czasu wolnego.

Wykonywanie zadań służbowych, co do zasady, nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin w tygodniu, w 4-miesięcznym okresie rozliczeniowym. Ustawodawca od powyższej zasady przewidział wyjątki, mianowicie ww. norma nie ma zastosowania w przypadkach, gdy żołnierze zawodowi realizują zadania o charakterze nadzwyczajnym, niezbędne do ochrony interesów państwa, w szczególności:

• biorą udział w zapobieganiu skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej,
• w celu ich usunięcia pełnią służby i dyżury, odbywają ćwiczenia i szkolenia poligonowe (morskie),
• pełnią służbę wojskową poza granicami kraju.

Po przekroczeniu normy czasu pracy w związku z zaistnieniem takich okoliczności dni wolne nie przysługują.

Powyższy katalog należy uznać za przykładowy. W grę mogą wejść także inne nadzwyczajne działania niezbędne dla ochrony interesów państwa.

Przekroczenie norm czasu pracy żołnierza zawodowego

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z dnia z dnia 26 czerwca 2008 r. w sprawie czasu służby żołnierzy zawodowych przewidziano następujące gwarancje za przekroczenie norm czasu pracy: „Żołnierzowi, który na polecenie dowódcy jednostki wojskowej wykonywał, nie wyłączając dnia ustawowo lub dodatkowo wolnego od służby, zadania służbowe, w łącznym wymiarze przekraczającym w danym tygodniu normę czasu służby określoną w art. 60 ust. 2 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, udziela się czasu wolnego w takim samym wymiarze, zgodnie z art. 60 ust. 4 cyt. ustawy”.

Jeśli więc w danym tygodniu przekroczył Pan normę np. o 8 godzin, to wówczas przysługuje Panu uprawnienie do czasu wolnego w wymiarze 1 dnia. Udzielenie czasu wolnego powinno nastąpić w najbliższym tygodniu, nie później jednak niż w ciągu 3-miesięcznego okresu rozliczeniowego.

Postanowienia te dotyczą również pełnienia służby dyżurnej lub dyżuru oraz wykonywania służby poza jednostką macierzystą, w tym podróży służbowej. Do czasu służby określonego zalicza się bowiem również:

1. czas pełnienia służby dyżurnej lub dyżuru, ale nie więcej niż 8 godzin;
2. czas wykonywania zadań służbowych poza jednostką, w której żołnierz zajmuje stanowisko służbowe, pozostaje w rezerwie kadrowej lub w dyspozycji, w wymiarze przekraczającym 8-godzinną normę, w tym w ramach podróży służbowej, kursu, szkolenia lub kontroli.

Czym różni się służba dyżurna, dyżur i etatowy dyżur żołnierza?

Zasadniczą kwestią jest rozróżnianie pojęć: służba dyżurna, dyżur i etatowy dyżur (§ 2 rozporządzenia).

Dyżur – trwający 24 godziny lub wielodniowy dyżur bojowy, operacyjny, ratowniczy lub inny, wprowadzony rozkazem dowódcy jednostki wojskowej.

Etatowy dyżur – dyżur w stałym systemie dyżurów pełnionych przez żołnierzy w ramach obowiązków wynikających z zajmowanego stanowiska służbowego w powołanych do tego celu jednostkach organizacyjnych oraz podobnych etatowych służbach operacyjnych i dyżurnych.

Służba dyżurna – trwająca od 12 do 24 godzin służba garnizonowa, wewnętrzna, wartownicza, patrolowa, konwojowa i asystencyjna lub operacyjna.

Dodatkowe wynagrodzenia dla żołnierza z tytułu pełnienia służby dyżurnej lub dyżuru

Tym samym z tytułu pełnienia służby dyżurnej lub dyżuru żołnierzom zawodowym przysługuje dodatkowe wynagrodzenie, jak również udziela się im czasu wolnego w ww. wymiarze. Ponadto:

• żołnierza wyznaczonego do pełnienia służby dyżurnej lub dyżuru trwającego co najmniej 24 godziny zwalnia się z wykonywania innych zadań służbowych w dniu rozpoczęcia i zakończenia tej służby lub dyżuru;
• natomiast żołnierzowi, który pełnił służbę dyżurną lub dyżur w dniu ustawowo lub dodatkowo wolnym od służby, w wymiarze co najmniej 8 godzin, udziela się za ten dzień czasu wolnego w wymiarze 1 dnia. W przypadku gdy żołnierz pełnił służbę dyżurną lub dyżur w dniu ustawowo lub dodatkowo wolnym od służby w wymiarze niższym niż 8 godzin, udziela się czasu wolnego w wymiarze równym liczbie godzin pełnienia służby lub dyżuru.

Czas wolny dla żołnierza za przekroczenie tygodniowej 48-godzinnej normy pracy

Jeśli chodzi o etatowe dyżury, to sprawa kształtuje się inaczej, mianowicie żołnierzowi pełniącemu więcej niż 6 etatowych dyżurów w 28-dniowym okresie za każdy dodatkowy dyżur przysługuje zwolnienie z jednego dyżuru w kolejnym 28-dniowym okresie albo w najbliższym 4-miesięcznym okresie rozliczeniowym. W razie braku możliwości zwolnienia z dyżuru, o którym mowa wyżej, dowódca jednostki wojskowej może udzielić żołnierzowi, za jego zgodą, czasu wolnego w wymiarze 1 dnia.

Reasumując, za przekroczenie tygodniowej 48-godzinnej normy pracy w związku ze służbą (w tym w związku z dyżurem czy służbą dyżurną) należy się Panu czas wolny w takim samym wymiarze (1:1).

Dowódca jednostki wojskowej, w której żołnierz zawodowy jest wyznaczony na stanowisko służbowe, może skierować żołnierza do wykonywania zadań służbowych poza jednostką, na czas nie dłuższy niż 3 miesiące w ciągu roku kalendarzowego.

Tym samym jeśli w ostatnich 3 miesiącach danego roku (październik, listopad i grudzień 2008 r.) i w kolejnych 3 miesiącach roku następnego (styczeń, luty, marzec 2009 r.) zostanie Pan oddelegowany do innej jednostki, to powyższy wymóg jest spełniony. Chodzi bowiem o to, by czas oddelegowania w danym roku kalendarzowym nie przekroczył 3 miesięcy.