Samochód bez akcyzy, co zrobić, gdy sprzedawca nie zapłacił podatku?

Samochód osobowy jako przedmiot opodatkowania akcyzą

Zgodnie z art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. z 2022 r., poz. 143): „W przypadku samochodu osobowego przedmiotem opodatkowania akcyzą jest:

1) import samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, z wyłączeniem przypadków, gdy dług celny wygasł na podstawie art. 124 ust. 1 lit. e-g lub k unijnego kodeksu celnego;

2) nabycie wewnątrzwspólnotowe samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym;

3) pierwsza sprzedaż na terytorium kraju samochodu osobowego niezarejestrowanego na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym:

a) wyprodukowanego na terytorium kraju,

b) od którego nie została zapłacona akcyza z tytułu czynności, o których mowa w pkt 1 albo 2.

Nadto zgodnie z art. 100 ust. 1a: „Przedmiotem opodatkowania akcyzą jest również:

1) dokonanie w pojeździe samochodowym, innym niż samochód osobowy, zarejestrowanym na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, zmian konstrukcyjnych zmieniających rodzaj tego pojazdu na samochód osobowy;

2) nabycie lub posiadanie samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju zgodnie z przepisami o ruchu drogowym, jeżeli nie można ustalić podmiotu, który dokonał wcześniejszej czynności podlegającej opodatkowaniu, o której mowa w ust. 1 pkt 3 lit. b albo ust. 2, a w wyniku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony.”

Postępowanie podatkowe względem sprzedającego celem ustalenia, czy podatek został zapłacony

Należy zauważyć, że przepisy ustawy o podatku akcyzowym zawierają regulacje mające na celu zapobieżenie sytuacjom, w których podatek akcyzowy nie zostanie w ogóle zapłacony. Chodzi o przepisy wskazujące, że obowiązek zapłaty akcyzy może zostać przeniesiony na nabywcę, jeżeli sprzedawca nie ureguluje należności podatkowej.

Zaznaczyć należy, że organ podatkowy nie może dowolnie skierować swojej egzekucji wobec nabywcy bez uprzedniego przeprowadzenia postępowania czy też kontroli wobec podatnika tego podatku, który następnie dokonał sprzedaży samochodu osobowego bez zapłaconej akcyzy.

Warto odwołać się również do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 20 października 2011 r. sygn. akt. III SA/Po 643/11, zgodnie z którym:

„Warunkiem opodatkowania posiadania lub nabycia wyrobów akcyzowych na podstawie tego przepisu jest brak możliwości ustalenia przez organy podatkowe, iż akcyza na wcześniejszym etapie obrotu została uiszczona w prawidłowej wysokości. W tym celu organy podatkowe przed nałożeniem obowiązku zapłaty akcyzy na posiadacza czy też nabywcę wyrobów akcyzowych zobowiązane są przeprowadzić kontrolę podatkową, postępowanie podatkowe lub kontrolne. Samo stwierdzenie braku zapłaty musi być poprzedzone przeprowadzeniem postępowania dowodowego zmierzającego do ustalenia zapłaty akcyzy. W sytuacji, gdy w toku postępowania dowodowego organy podatkowe ustalą, iż akcyza powinna zostać uiszczona przez inny niż posiadacza podmiot, akcyza winna zostać nałożona na ten właśnie podmiot, który nie dokonał zapłaty należnego podatku. W takiej sytuacji tylko dostawca wyrobu akcyzowego może zostać uznany za podatnika akcyzy. Przepis ten nie może stanowić narzędzia do domagania się zapłaty akcyzy od posiadacza lub nabywcy wyrobów akcyzowych, w każdym przypadku, gdy dostawca nie uiścił należnej akcyzy. Sąd stoi na stanowisku, że celem tej regulacji jest bowiem dopuszczalność pociągnięcia posiadacza wyrobów akcyzowych do quasi solidarnej odpowiedzialności w sytuacji, gdy nie jest możliwe ustalenie dostawcy wyrobów akcyzowych, gdy nabywca nie jest w stanie wskazać źródła pochodzenia wyrobów oraz podmiotu, od którego wyroby te nabył, co może być przesłanką do przypuszczenia, że w stosunku do nabytego wyrobu nie zostały dopełnione obowiązki wynikające z ustawy o podatku akcyzowym.”

Zatem zanim zostanie nałożony obowiązek zapłaty podatku na nabywcę samochodu, wydanie decyzji musi być poprzedzone postępowaniem podatkowym względem sprzedającego samochód. Jeśli decyzja zostanie wydana wobec nabywcy pojazdu i podatek zostanie zapłacony, to jedyną droga na odzyskanie należności to pozwanie sprzedającego samochód.

Wniosek o udzielenie informacji o opłaceniu podatku akcyzowego przez sprzedającego samochód

Natomiast odnosząc się do dowodu – warto byłoby wystąpić do naczelnika urzędu celno-skarbowego o wydanie zaświadczenia lub udzielenie informacji o wykonaniu obowiązku podatkowego przez sprzedającego samochód. Do takiego wniosku należy dołączyć umowę (fakturę) potwierdzającą nabycie pojazdu. Tym samym wykaże Pan, że ma interes prawny w uzyskaniu takiej informacji.

Niestety wymagania formalne w zakresie otrzymania dowodu rejestracyjnego są jednoznaczne. Brak przedłożenia dokumentu powoduje brak możliwości otrzymania dowodu rejestracyjnego. Zatem zasadne jest wystąpienie, jak już wspomniałam, o zaświadczenie o braku zapłaty podatku akcyzowego przez sprzedającego lub też zapłacenie tego podatku i potem pozwanie sprzedającego o zwrot.

Nadto z uwagi na brak możliwości przeprowadzenia rejestracji samochodu warto zastanowić się nad odstąpieniem od umowy oraz żądaniem zwrotu zapłaconej ceny.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym - Dz.U. 2009 nr 3 poz. 11
2. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 20 października 2011 r. sygn. akt. III SA/Po 643/11