Rozwód w USA czy w Polsce?

Legalizacja rozwodu przeprowadzonego w USA

Rzeczywiście, amerykański wyrok rozwodowy nie jest automatycznie skuteczny w Polsce. Aby taką skuteczność uzyskać, należy podjąć szereg kroków, do których należy, oprócz złożenia stosownego wniosku do Sądu Okręgowego w Warszawie, także dołączenie tzw. certified copy wyroku rozwodowego (wraz z zaświadczeniem właściwego sądu, że wyrok jest prawomocny) oraz uwierzytelnionego przekładu wyroku rozwodowego na język polski. Dokumenty wystawione przez władze amerykańskie powinny być przed wysłaniem zaopatrzone poświadczeniem zwanym apostille, które wydają sekretarze stanu. Możliwe jest też potwierdzenie przez konsula zgodności tłumaczenia z oryginałem.

Jednak przy posiadaniu wszystkich wymaganych dokumentów uzyskanie legalizacji rozwodu przeprowadzonego w USA jest czystą formalnością. Natomiast powody przemawiające za przeprowadzeniem rozwodu w Polsce są według mnie inne niż te, które Pani podaje. Przede wszystkim jeśli nie jest Pani obywatelką USA (nic Pani o tym nie wspomina), nie ma stałego pobytu i nie zamierza na stałe zostać w Stanach Zjednoczonych i być może planuje kiedyś wrócić do ojczyzny, to należy przeprowadzić rozwód przed sądem polskim. Tak to wygląda z punktu widzenia prawa polskiego.

Chciałabym zwrócić uwagę, że stały pobyt to nie tylko miejsce stałego zamieszkania, lecz także intencja pozostania na stałe. Jeśli mieszka Pani w USA i nawet ma obywatelstwo amerykańskie, ale np. za 20 lat planuje wrócić do Polski i jest to postanowienie, które zgłosiła Pani w sądzie, to sąd uznałby, że nigdy na stałe nie mieszkała Pani w Stanach. Można mieszkać w USA nawet 40 lat, ale jeśli ma się zamiar wrócić do Polski, to ma się stały pobyt, tzw. domicile, wciąż w Polsce.

Rozwód w USA czy w Polsce?

Poza tym przeprowadzenie rozwodu w Polsce wskazane jest jeszcze z innego powodu. Powiedzmy, że dostała Pani rozwód w USA i zalegalizowała go w Polsce. Następnie wyszła Pani powtórnie za mąż, dorobiła się kolejnych dzieci i majątku, a następnie nagle zmarła. Pani były mąż, jeżeli będzie bardzo złośliwy, może podnieść, że na gruncie prawa polskiego rozwód w USA był nieważny, ponieważ on wie z cała pewnością, że zamierzała Pani powrócić do Polski, co wiąże się z tym, że podlegała Pani wyłącznie jurysdykcji polskiej, a nie amerykańskiej, dlatego rozwodu mógł udzielić wyłącznie sąd polski, a rozwód udzielony w USA jest nieważny. Może to spowodować duże problemy. Oczywiście Pani nowa rodzina w takiej sytuacji może dowodzić swoich racji i tego, że nie myślała Pani o powrocie, ale zajmie to kilka lat. Skoro więc jest Pani obywatelką Polski, to takie sprawy jak rozwód lepiej przeprowadzić pod jurysdykcja polską.

W Polsce rozwód bez orzekania o winie jest najszybszą i najprostszą formą rozwodu do przeprowadzenia. Może Pani oczywiście żądać przeprowadzenia rozprawy pod swoją nieobecność (podobnie Pani mąż), jednak w sprawach takich, jak rozwód, rozstrzyganie o władzy rodzicielskiej i ustalanie opieki nad dziećmi sąd z reguły wzywa strony do osobistego uczestnictwa pomimo takich wniosków. Oczywiście jednak, jak od każdej reguły, także od tej zdarzają się wyjątki, szczególnie w sytuacji, gdy dzieci są już dorosłe.

Jak szybko przeprowadzić rozwód bez orzekania o winie?

Należy oczywiście we wniosku o rozwód wskazać na trwały i zupełny rozkład pożycia małżeńskiego (podając przykłady), zaproponować sposób sprawowania władzy rodzicielskiej nad dziećmi (a także ewentualnie wnieść o zasądzenie alimentów). Rozwód nie jest dopuszczalny (także rozwód w USA), jeśli żąda go małżonek wyłącznie winny rozkładu pożycia, chyba że drugi małżonek wyrazi zgodę na rozwód, albo że odmowa zgody na rozwód jest w danych okolicznościach sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Jeżeli Pani (albo także Pani męża) nie będzie na rozprawie, sąd wyda wyrok zaoczny. Oczywiście może Pani ustanowić pełnomocnika procesowego do występowania w sprawie. Przeprowadzi on rozwód bez konieczności Pani obecności.

Niemniej istnieją też pewne konsekwencje rozwodu bez orzekania o winie. Najbardziej kosztowną z nich może (ale wcale nie musi) okazać się konieczność płacenia alimentów byłemu mężowi. Na gruncie polskiego Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 56-60) może o nie wystąpić były współmałżonek, który znajduje się w niedostatku. Ich wysokość będzie zależała od możliwości finansowych osoby, od której domaga się alimentów.

W niedostatku znajduje się ten małżonek, który nie jest w stanie własnymi siłami zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb. I tak: jedną z przyczyn niedostatku jest konieczność zajmowania się przez jednego z małżonków wychowaniem dzieci podczas trwania małżeństwa i tym samym brak możliwości uzyskania odpowiednich kwalifikacji zawodowych oraz podjęcia pracy. Jeśli współmałżonek pomagał w pracy swojej drugiej połowie, angażował się w jego karierę i przez to zaniedbał własny rozwój – nawet jeśli w związku nie było dzieci – może wystąpić o alimenty.

Alimenty po rozwodzie

Z kolei usprawiedliwione potrzeby to takie, których zaspokojenie umożliwi Pani byłemu mężowi normalne warunki bytowania, zgodnie z jego stanem zdrowia i wiekiem. Były współmałżonek może domagać się alimentów nawet w sytuacji, gdy jest z kimś w nieformalnym związku. Jednak wtedy jego usprawiedliwione potrzeby należy oceniać, biorąc również pod uwagę możliwości zarobkowe i majątkowe jego partnera.

Jeżeli sąd uzna, że byłemu mężowi należą się alimenty, to przysługują mu one przez okres pięciu lat od czasu rozwodu. Jednak były współmałżonek może przedłużyć ten okres, jeżeli wykaże, że zachodzą szczególne okoliczności, które przemawiają za dalszym płaceniem tych alimentów. Obowiązek płacenia alimentów na byłego współmałżonka ustaje w sytuacji, gdy ponownie się ożeni, jego sytuacja materialna znacznie się poprawi albo Pani sytuacja się pogorszy.

Jeżeli chcą Państwo przeprowadzić rozwód w Polsce bez swojej obecności, to należy ustalić na miejscu pełnomocnika do doręczeń pism procesowych i sądowych – najlepiej, jeśli będzie to zawodowy prawnik.

Pozew składa się w sądzie okręgowym właściwym ze względu na ostatnie wspólne zamieszkanie. Opłata sądowa jest stała i wynosi 600 zł (nie jest wliczona w wynagrodzenie pełnomocnika).

Podział majątku znajdującego się w USA

Co do podziału Państwa majątku, zarówno amerykański, jak i polski system prawny regulują problematykę stosunków majątkowych między małżonkami w oparciu o dwie instytucje: małżeńskiej własności wspólnej i małżeńskiej własności odrębnej.

Zasadniczo więc w obu tych systemach własność wspólna to majątek osiągnięty wspólnie przez małżonków w czasie trwania ich małżeństwa. Z kolei własność odrębna to majątek nabyty przez każdego z małżonków przed zawarciem małżeństwa, w czasie trwania i po jego ustaniu, przy określonych warunkach (są to np. zyski z tytułu praw autorskich, spadek, darowizna, zapis testamentowy i inne ). Jak jednak rozumiem, problem dotyczy wspólnego domu, nabytego w trakcie trwania wspólności małżeńskiej.

W dziewięciu stanach USA (Arizona, Kalifornia, Idaho, Luizjana, Nevada, Nowy Meksyk, Teksas, Waszyngton, Wisconsin) przy podziale majątku w procesie rozwodowym obowiązuje zasada własności odrębnej w połączeniu z własnością wspólną. Wówczas sąd w pierwszej kolejności określa odrębną własność każdego z małżonków, a następnie dzieli równo własność wspólną. W niektórych innych stanach (np. Nowy Jork) podziałowi podlega tylko majątek wspólny małżonków (w innych jest dopuszczalny podział majątku odrębnego). 

Ustalenie wartości majątku może być dokonane na dzień orzeczenia rozwodu, na dzień sądowego podziału majątku bądź też na chwilę separacji faktycznej stron.

Sąd przy orzekaniu podziału bierze pod uwagę sytuację materialną każdego z małżonków (na chwile dokonywania podziału), możliwość zmiany sytuacji finansowej z upływem czasu, to, z kim pozostają dzieci, wiek i stan zdrowia małżonków, konsekwencje podatkowe, a także wielkość posiadanego majątku odrębnego, który ma niewątpliwy wpływ na sytuacje materialną każdego z małżonków. Liczy się także stopień przyczynienia się do powstania majątku wspólnego. Znamienna jest tu sprawa mieszkanki Nowego Jorku – Loretty O'Brien, która przeszła do historii amerykańskiego prawodawstwa. Przez 10 lat Loretta pracowała ciężko jako nauczycielka, by utrzymać rodzinę i zarobić na kosztowną szkołę medyczną swego męża. Dwa miesiące po otrzymaniu dyplomu lekarskiego mąż wniósł pozew o rozwód. Loretta domagała się udziału w licencji lekarskiej męża, jako że swoją pracą pomogła ją uzyskać. New York Court of Appeals zgodził się z nią i uczynił ją w 40% właścicielką dyplomu męża.

Trudno mi jednak w Polsce zawyrokować, jak może wyglądać orzeczenie sądu w USA. Aby uzyskać bezkonfliktowy i sprawiedliwy podział majątku, warto zapoznać się z prawem stanu, w którym Państwo mieszkają.