Rozwód z hazardzistą i podział majątku

Majątek wspólny małżonków i majątki osobiste

Podstawa prawna: przepisy Kodeksu cywilnego (K.c.), Kodeksu postępowania cywilnego (K.p.c.) oraz Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (K.r.o.)

W pierwszej kolejności postaram się rozwiać wątpliwości co do sytuacji prawnej, w jakiej się Państwo znajdują, w związku z planowanym przez Panią rozwodem i podziałem majątku małżeńskiego. Pisze Pani, że samochód kupiła Pani za swoje pieniądze. Zachodzi tu pytanie, co Pani przez to rozumie. Proszę bowiem zwrócić uwagę na treść art. 31 § 2 K.r.o., który stanowi, że do majątku wspólnego małżonków należą w szczególności:

1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków;

2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków;

3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków;

4) kwoty składek zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963, z późn. zm.).

Podczas gdy do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

1) przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej;

2) przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;

3) prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom;

4) przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków;

5) prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie;

6) przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość;

7) wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków;

8) przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków;

9) prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy;

10) przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Innymi słowy, o ile nabycie samochodu nastąpiło przed małżeństwem, względnie w jego trakcie, ale z majątku osobistego, to samochód jest Pani własnością na zasadach majątku osobistego. Jeżeli jednak samochód kupiła Pani ze swojego wynagrodzenia, to w świetle prawa kupiony został z majątku wspólnego, a zatem wchodzi do majątku wspólnego. W takiej sytuacji podział co do zasady następuje po połowie.

Zwrot wydatków i nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty

Jeżeli chodzi o dom, trzeba wskazać, że co do zasady stanowi on Pani własność, albowiem wybudowany został na Pani nieruchomości, jednakże mąż ma prawo domagać się zwrotu nakładów czynionych na ten dom. Wynika to z art. 45 § 1 K.r.o., zgodnie z którym – każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Małżonek może więc żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności. W tym celu, o ile nie dojdą Państwo do porozumienia, sąd dopuści dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy, który wyceni nieruchomość, oceni, ile wart jest sam dom i podzieli wartość po połowie.

Ustalenie nierównych udziałów małżonków przy podziale majątku

Może Pani także domagać się ustalenia nierównych udziałów, a to na mocy art. 43 § 2 K.r.o., zgodnie z którym – z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Artykuł 43 § 2 K.r.o. formułuje dwie przesłanki ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, które muszą wystąpić łącznie i które pozostają do siebie w takim wzajemnym stosunku, że żadne „ważne powody” nie stanowią podstawy takiego orzeczenia, jeżeli stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego jest równy, a jednocześnie – nawet różny stopień przyczynienia się małżonków do powstania tego majątku nie stanowi podstawy ustalenia nierównych udziałów, jeżeli nie przemawiają za tym „ważne powody”. Innymi słowy, wyróżnienie przez ustawodawcę tych dwu przesłanek sprawia, że sam nierówny stopień przyczynienia się małżonków do powstania majątku wspólnego nie może być uznany za ważny powód w rozumieniu komentowanego przepisu. W orzecznictwie zdefiniowano ważne powody na gruncie omawianego unormowania jako okoliczności, które oceniane z punktu widzenia zasad współżycia społecznego sprzeciwiają się przyznaniu jednemu z małżonków korzyści z tej części majątku wspólnego, do której powstania ten małżonek nie się przyczynił. Podkreśla się przy tym, że ocena ważnych powodów ma nie tylko aspekt majątkowy, ale również etyczny, co wyraża się w postulacie dokonywania ich oceny przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego. Wskazano jednak trafnie, że nie chodzi tu o winę w rozkładzie pożycia, ale o winę odnoszoną do nieprzyczyniania się lub przyczyniania się w mniejszym stopniu niż to wynika z możliwości małżonka.

Hazard małżonka a nierówny podział majątku małżeńskiego

Nie ukrywam, że nie jest łatwo uzyskać nierówny podział majątku małżeńskiego – wszystko zależy od dowodów na to, że jeden z małżonków ewidentnie nie przyczyniał się do jego powstania, a nawet go uszczuplał. To na Pani jako osobie, która będzie chciała uzyskać ten nierówny podział, spoczywał będzie obowiązek wykazania wszelkich przesłanek przewidzianych prawem. Jeśli twierdzi Pani, że mąż trwonił majątek, to będzie Pani musiała to wykazać. Jeżeli dom został wybudowany z Pani pieniędzy, to ważne będzie, czy pochodziły one z Pani majątku osobistego, czy z wynagrodzenia. Jeżeli z wynagrodzenia, to mimo tego, że to Pani wynagrodzenie w świetle prawa, to jest i był majątek wspólny. Niemniej może Pani wykazywać, że mąż trwonił majątek, stąd z domu nie należy mu się nic. Rozwód z winny męża na pewno byłby pomocy, ale do sprawy o podział majątku i tak trzeba będzie wykazywać jeszcze raz trwonienie majątku.

Podsumowując: wiele zależy od tego, jakimi dowodami Pani dysponuje na brak partycypacji męża w kosztach utrzymania rodziny, za wyjątkiem opłacania czynszu za mieszkanie oraz na to, że mąż trwonił majątek, uprawiając hazard.