Rozszerzenie wspólności majątkowej na mieszkanie

Rozszerzenie wspólności majątkowej w formie aktu notarialnego

Podaje Pani, że wraz z mężem chce Pani rozszerzyć wspólność majątkową na prawo męża, wchodzące w skład jego majątku osobistego (z racji nabycia go jeszcze przed ślubem, por. art. 33 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego), tj. spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu bez założonej księgi wieczystej.

Zgodnie z art. 47 „małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków (umowa majątkowa). Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa”.

Umowa rozszerzająca wspólność majątkową

Umowa rozszerzająca wspólność majątkową jest zatem standardową umową przewidzianą przepisami Kodeksu. Nadmienię, że charakter Państwa umowy w zakresie opisanym nie jest jednoznaczny – można ją bowiem traktować jako umowę przesuwającą składniki między majątkiem wspólnym a majątkiem osobistym jednego z małżonków. Zgodnie z wyrokiem SN z 9.09.2011 r., I CSK 616/10, LEX nr 1055017, SN podkreślił, że orzecznictwo SN dopuszcza umowy przesuwające składniki między majątkiem wspólnym a majątkiem osobistym jednego z małżonków, ale umowy takie nie są uznawane za typ umowy majątkowej małżeńskiej. Można wskazać na dwie podstawowe różnice pomiędzy intercyzami a umowami przesuwającymi składniki między majątkami małżonków. Po pierwsze, jest to cel umowy. Po drugie, jedynie w intercyzie może zostać zmieniony skład majątków małżonków określony przez przepisy art. 31 i 33.

Objęcie majątkiem wspólnym spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego

Pani pytanie dotyczy jednak nie charakteru samej umowy, ale możliwości objęcia majątkiem wspólnym nie własności lokalu, a spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego.

Jest to prawo uregulowane w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Zgodnie z art. 17² tej ustawy spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu to ograniczone prawo rzeczowe, jest prawem zbywalnym, przechodzi  na spadkobierców i podlega egzekucji. Zbycie tego prawa obejmuje również wkład budowlany (ust. 1 i 3). Umowa zbycia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Wypis tego aktu notariusz przesyła niezwłocznie spółdzielni (ust. 4).

Z powyższego wynika, że spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego może być przedmiotem przesunięć majątkowych, może zatem także podlegać przekazaniu z majątku osobistego do majątku wspólnego małżonków. Nadmienię, że niegdyś ustawa regulowała kwestię wejścia tego prawa do wspólności majątkowej małżeńskiej, aktualnie nie ma już tych regulacji.

Ustawa nie uzależnia możliwości dokonywania takich przesunięć w majątku (ani też zbycia prawa) od tego, czy dla lokalu założona została księga wieczysta. Księgi wieczyste mogą być prowadzone dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu – wtedy odpowiednio stosuje się przepisy o księgach wieczystych dla nieruchomości (por. art. 24¹ w zw. z art. 1 ust. 3 ustawy o księgach wieczystych i hipotece). Nie ma jednak obowiązku, aby osoba, której przysługuje to prawo musiała założyć księgę – to zależy od jej woli.

Tym samym możliwe jest rozszerzenie wspólności majątkowej małżeńskiej na spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, także gdy nie ma on założonej księgi wieczystej. W takim przypadku do aktu notarialnego przedkłada się zaświadczenie ze spółdzielni mieszkaniowej.