Rozliczenia z byłym partnerem po zakończeniu związku

Wzajemne rozliczenia między konkubentami po rozstaniu

Mimo że partnerzy żyjący w tzw. konkubinacie funkcjonują i żyją tak jak małżonkowie, prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, kupują nieruchomości, biorą wspólne kredyty itp., przepisy prawa nie regulują wprost kwestii związanych z wzajemnymi rozliczeniami między konkubentami po ich rozstaniu, w przeciwieństwie do małżonków, których w trakcie trwania małżeństwa łączy ustawowa małżeńska wspólność majątkowa. Przepisów dotyczących małżeńskiej wspólności majątkowej nie można stosować analogicznie do związków partnerskich.

Bezpodstawne wzbogacenie, nienależne świadczenie

W orzecznictwie przyjmuje się, że rozliczenie byłych partnerów (po rozstaniu) w sferze stosunków majątkowych powinno następować na podstawie przepisów dotyczących bezpodstawnego wzbogacenia, ewentualnie nienależnego świadczenia.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 27 września 2018 r. (sygn. akt: I ACa 397/18) wskazał, że „do rozliczenia konkubinatu, w tym nakładów dokonanych przez konkubentów na majątek jednego z nich, mają zastosowanie przepisy art. 405 i nast. K.c., chyba że szczególne okoliczności wskazują na istnienie innej podstawy tych rozliczeń”. Przepisy te dotyczą bezpodstawnego wzbogacenia.

Zgodnie z art. 405 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (K.c.) – kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości (bezpodstawne wzbogacenie).

Niekiedy wskazuje się, że powództwo przeciwko byłemu konkubentowi może znaleźć podstawę także w nienależnym świadczeniu. Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 26 kwietnia 2019 r. (sygn. akt: I ACa 636/18) wskazał, że „dochodzone przez powódkę roszczenie powinno być ocenione w kontekście przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, a nawet dalej idąc o nienależnym świadczeniu, ponieważ istota jej żądania sprowadza się do zwrotu wskazanych w pozwie świadczeń pieniężnych, spełnionych przez nią na majątek pozwanego, których cel nie został osiągnięty (art. 410 § 2 K.c.)”.

Związek partnerski się rozpadł, więc brak podstawy przysporzenia majątkowego

Zgodnie z art. 410 § 2 K.c., o którym mowa powyżej, świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia.

Odnosząc powyższe przepisy prawa do realiów Pani sprawy, skoro przysporzenia majątkowe na rzecz byłego partnera, których Pani dokonywała, pozostawały w związku z relacją, która Państwa łączyła, to wraz z zakończeniem tej relacji odpadła podstawa przysporzenia. Skoro z kolei nie ustalali Państwo odmiennie rozliczenia łączącego Państwa związku po jego ustaniu (np. w drodze umowy zawartej przed notariuszem), to należy uznać, że świadczenia na rzecz byłego partnera, tj. opłacanie jego zobowiązań pieniężnych, przekazywanie mu środków pieniężnych na spłatę jego zobowiązań, wraz z odpadnięciem celu przysporzenia (rozstanie) stało się nienależne i winno zostać przez tego pana zwrócone. Analogicznie orzekł Sąd Rejonowy w Gdyni, I Wydział Cywilny, w prawomocnym wyroku z dnia 10 stycznia 2017 r. (sygn. akt: I C 693/14).

W mojej ocenie może Pani podnosić, że po stronie byłego partnera doszło do bezpodstawnego wzbogacenia, ewentualnie doszło do nienależnego świadczenia. Celem i podstawą prawną dokonywania przez Panią przysporzeń z własnego majątku na rzecz majątku byłego partnera (świadczenia pieniężne) była nadzieja na dalsze trwanie związku. Cel i podstawa prawna przysporzenia oczywiście ustały z chwilą zakończenia związku.

Wezwanie do zapłaty skierowane do byłego partnera

W takiej sytuacji może Pani sporządzić i wysłać byłemu partnerowi wezwanie do zapłaty określonej kwoty w określonym terminie, a w braku zapłaty skierować pozew o zapłatę do sądu powszechnego.

Sądy w tego typu sprawach nierzadko uwzględniają powództwa, chociażby w części, choć wszystko zależy od przebiegu postępowania i zgromadzonego materiału dowodowego, w tym przedłożonych dokumentów, potwierdzeń przelewów, wydruków z rachunku bankowego itp. Jako dowód w sprawie może Pani też wykorzystać odręcznie sporządzoną notatkę, zeznania świadków (jeśli są), wydruki z wiadomości SMS czy na komunikatorze typu Messenger.