Rezygnacja z części spadku, czyli częściowy dział spadku

Zbycie udziałów w spadku

Poruszyła Pani zasadniczo dwie sprawy. Po pierwsze, pisze Pani, że inny spadkobierca (wujek) namawia Państwa na zbycie na jego rzecz udziałów w spadku. A w drugiej części wspomina Pani o zgodzie na zniesienie współwłasności mieszkania na jego rzecz i zrzeczeniu się odszkodowania, a więc o częściowym podziale spadku. Są to dwa odmienne rozwiązania, dlatego je bliżej opiszę.

W kontekście Pani obaw wyjaśnię, że pierwsza możliwość (zbycie udziałów w spadku) jest dla Pani na pewno niekorzystna, zaś drugą (częściowy podział spadku) można uznać za rozwiązanie bezpieczne.

Wyjaśnię obie te instytucje. Jeśli chodzi o zbycie udziałów w spadku, to art. 1051 Kodeksu cywilnego (K.c.) stanowi, że – spadkobierca, który spadek przyjął, może spadek ten zbyć w całości lub w części. To samo dotyczy zbycia udziału spadkowego.

Przedmiotem zbycia może być cały spadek (gdy dziedziczy jedna osoba) lub ułamkowa część spadku (gdy dziedziczy jedna osoba i postanawia zbyć jedynie określoną ułamkowo część). W przypadku ułamkowej części spadku – zbywa Pani ułamkowo określoną część przypadającego Pani udziału. Czyli na przykład połowę z posiadanej 1/6, a więc 1/12. W tym wypadku zwiększyłby się jedynie udział Pani wuja w ogólnej masie spadkowej.

Umowa zbycia spadku nie ma zastosowania do rozporządzania przez spadkobiercę udziałem w konkretnym przedmiocie należącym do spadku, czyli w tym przypadku prawem własności jednego z mieszkań i wierzytelności z tytułu należnego odszkodowania.

Częściowy dział spadku

Jeżeli zaś chodzi o częściowy dział spadku, to, tak jak wcześniej wspomniałam, jest to rozwiązanie bezpieczne. Przede wszystkim art. 1037 § 1 K.c. stanowi, że – dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców, zaś art. 1038 § 2 mówi, że – umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części spadku.

Jeśli zatem wszyscy spadkobiercy wyrażą na to zgodę, możliwe jest podzielenie pomiędzy Państwem części spadku, tj. jednego mieszkania i wierzytelności w taki sposób, że Pani wujek przykładowo uzyska te składniki majątkowe na wyłączną własność w zamian za spłatę Państwa udziałów. Taki częściowy podział spadku spowoduje, że nadal będziecie wszyscy Państwo współwłaścicielami pozostałych rzeczy wchodzących w skład spadku, w tym tej działki, o którą się Pani martwi.

Co do zasady ustawodawca nie zastrzegł dla umowy o dział spadku żadnej formy szczególnej, co oznacza, że taka czynność prawna może przybrać w zasadzie dowolną postać, umowy pisemnej czy ustnej, ale akurat w przypadku mieszkania konieczna jest forma aktu notarialnego, więc taką formę umowy – dla skuteczności częściowego działu spadku – będziecie Państwo musieli zachować. Bez zachowania formy aktu notarialnego Pani wuj nie nabędzie na wyłączną własność mieszkania.

Reasumując, częściowy podział spadku spowoduje, że nadal będziecie wszyscy Państwo współwłaścicielami pozostałych rzeczy wchodzących w skład spadku, w tym działki, o której Pani wspomina. Oznacza to, że tej części spadku, której nie będzie dotyczyła umowa częściowego działu spadku, Pani nie straci i nadal będzie współwłaścicielem tych rzeczy.