Reprezentacja spółki cywilnej

Kto może reprezentować spółkę cywilną?

Jak Pani wskazuje, w umowie spółki jest zapisane, że reprezentować ją może każdy wspólnik jednoosobowo.

Na wstępie zauważę, że należy odróżnić prawo do reprezentowania spółki cywilnejod prawa do składania w jej imieniu oświadczeń woli, powodujących zaciągnięcie zobowiązań lub powstanie po stronie spółki wierzytelności.

Jaka wskazuje Kodeks cywilny:

„Art. 865. § 1.Każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki.

§ 2.Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy, które nie przekraczają zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed zakończeniem takiej sprawy chociażby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej prowadzeniu, potrzebna jest uchwała wspólników.

§ 3.Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby narazić spółkę na niepowetowane straty.

Art. 866.W braku odmiennej umowy lub uchwały wspólników każdy wspólnik jest umocowany do reprezentowania spółki w takich granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw”.

Przepisy Kodeksu spółek handlowych dotyczące prowadzenia spraw spółki jawnej mają zasadniczo charakter dyspozytywny, to jest względnie obowiązujący. Oznacza to, że przepisy kodeksowe mają zastosowanie wtedy, gdy umowa spółki nie stanowi inaczej. Ustawodawca przyjmuje bowiem, że choć stosunki zewnętrzne w spółce (z uwagi na potrzebę ochrony osób trzecich i bezpieczeństwa obrotu) powinny być regulowane przepisami bezwzględnie obowiązującymi, to układanie stosunków wewnętrznych pomiędzy wspólnikami powinno być pozostawione do ich dyspozycji.

Regulacje zawarte w Kodeksie spółek handlowych tworzą pewien wzorzec współdziałania wspólników, który bardzo dobrze funkcjonuje w przypadku istnienia harmonijnej współpracy pomiędzy wszystkimi wspólnikami. Należy jednak zwrócić uwagę, że stosowanie ogólnych zasad wynikających z Kodeksu, w razie konfliktu między wspólnikami może doprowadzić do istotnych utrudnień w funkcjonowaniu spółki jawnej.

Kodeksowe zasady prowadzenia spraw spółki

Przyjmuje się, że prowadzenie spraw spółki cywilnej polega na dokonywaniu czynności faktycznych i prawnych dla realizacji celu i innych postanowień umowy spółki. Prowadzenie spraw spółki dotyczy sfery wewnętrznych stosunków spółki, to jest stosunków pomiędzy wspólnikami.

Warto wiedzieć:

Zasadą jest, że każdy wspólnik ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki cywilnej. Każdy wspólnik może bez uprzedniej uchwały wspólników prowadzić sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki. Jeżeli jednak przed załatwieniem takiej sprawy choćby jeden z pozostałych wspólników sprzeciwi się jej przeprowadzeniu, wymagana jest uprzednia uchwała wspólników (w takim przypadku konieczna jest jednomyślność wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki). W sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki wymagana jest zgoda wszystkich wspólników, w tym także wspólników wyłączonych z prowadzenia spraw spółki.

Wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki może jednak bez uchwały wspólników wykonać czynność nagłą, której zaniechanie mogłoby wyrządzić spółce poważną szkodę. Ustanowienie prokury wymaga zgody wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki. Odwołać prokurę może zaś każdy wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki.

Zakres uprawnień wspólników związanych z prowadzeniem spraw spółki

Dla określenia zakresu uprawnień wspólników związanych z prowadzeniem spraw spółki przepisy posługują się pojęciem „zwykłe czynności spółki”. Pojęcie to nie zostało ustawowo zdefiniowane. Przy jego wykładni należy każdorazowo brać pod uwagę okoliczności faktyczne istniejące w konkretnej spółce. Dzieje się tak, ponieważ identyczne czynności mogą być różnie oceniane w zależności od przedmiotu działalności spółki oraz rozmiarów prowadzonej przez nią działalności (przykładowo dla dużej spółki zajmującej się wynajmem nieruchomości wynajęcie jednego z wielu lokali będących jej własnością będzie zazwyczaj czynnością z zakresu zwykłych czynności spółki; natomiast wynajęcie przez małą spółkę jej jedynego lokalu należałoby zakwalifikować jako czynność przekraczającą zakres zwykłych czynności spółki). Sprawy przekraczające zakres zwykłych czynności spółki są to czynności dokonywane przez spółkę wyjątkowo, o istotnym znaczeniu z punktu widzenia funkcjonowania spółki (np. zaciągnięcie długoterminowego kredytu, zakup nieruchomości o dużej wartości).

Jak wskazano powyżej:

1. Sprawy nieprzekraczające zakresu zwykłych czynności spółki mogą być podejmowane przez każdego ze wspólników samodzielnie. Oznacza to, że w powyższym zakresie działanie jednego wspólnika jest skuteczne względem spółki. Dopiero wyraźny sprzeciw choćby jednego z pozostałych wspólników wyrażony przed dokonaniem czynności powoduje, że dla dokonania tej czynności wymagana staje się uchwała wspólników. W myśl ogólnych zasad dla powzięcia takiej uchwały konieczna będzie jednomyślność wszystkich wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki. Ponieważ – również zgodnie z ogólną regułą – każdy ze wspólników ma prawo prowadzenia spraw spółki, oznacza to, że zasadą będzie konieczność uzyskania w takim przypadku jednomyślności wszystkich wspólników.
2. Sprawy przekraczające zakres zwykłych czynności spółki wymagają zgody wszystkich wspólników, w tym także wspólników wyłączonych od prowadzenia spraw spółki. Decyzje strategiczne z punktu widzenia spółki muszą być zatem podejmowane jednomyślnie.
3. Wspólnik mający prawo prowadzenia spraw spółki może bez uchwały wspólników wykonać czynność nagłą. Zasada ta dotyczy zarówno zwykłych czynności spółki, jak i czynności przekraczających zakres zwykłych czynności spółki. Czynnościami nagłymi są czynności, których zaniechanie mogłoby wyrządzić poważną szkodę spółce.

Skutki braku jednomyślności wspólników

Przytoczone wyżej regulacje wskazują jednoznacznie, że tworząc kodeksowy model prowadzenia spraw spółki, ustawodawca oparł się przede wszystkim na zasadzie jednomyślności wspólników. W razie konfliktu między wspólnikami może to doprowadzić do sparaliżowania działań spółki, nawet w drobnych sprawach. Nietrudno bowiem wyobrazić sobie, że jeden ze wspólników może konsekwentnie sprzeciwiać się podejmowaniu przez każdego z pozostałych wspólników działań nawet w sprawach nieprzekraczających zakresu zwykłych czynności spółki. Sprzeciw ten spowoduje konieczność podjęcia uchwały przez wspólników. W przypadku zaś, gdy wszyscy wspólnicy mają prawo do prowadzenia spraw spółki (takie rozwiązanie kodeks przewiduje jako domyślne), jest oczywiste, że wspólnik, który był przeciwny podjęciu określonej czynności, będzie głosował przeciwko podjęciu uchwały zezwalającej na dokonanie tej czynności. Tym samym nie dojdzie do jednomyślnego podjęcia uchwały przez wspólników posiadających prawo prowadzenia spraw spółki. W podobny sposób mogą być blokowane decyzje w sprawach przekraczających zakres zwykłych czynności spółki: sprzeciw jednego wspólnika – w tym przypadku nawet pozbawionego prawa prowadzenia praw spółki – uniemożliwi dokonanie czynności istotnej z punktu widzenia interesów spółki.

Uprawnienie do reprezentowania spółki

Prawo reprezentacji spółki cywilnejoznacza kompetencję do dokonywania czynności prawnej wobec osób trzecich ze skutkiem dla spółki.

Zasadą jest, że każdy wspólnik ma prawo do reprezentacji spółki cywilnej (prawo wspólnika do reprezentowania spółki dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki). Umowa spółki może jednak przewidywać, że wspólnik jest pozbawiony prawa reprezentowania spółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem.

Pani przykład o kwocie 30 000zł to zapewne wskazanie granicy, do jakiej czynności uznawane są za dokonane w zakresie zwykłego zarządu, a powyżej są czynnościami ponad zwykły zarząd. Do tej kwoty każdy wspólnik samodzielnie może podpisać umowę, a powyżej tej kwoty wymagana jest uchwala wspólników.

Spółka może być reprezentowana osobno przez Panią i małżonka– w sądzie, poza sądem, w rozmowach handlowych, uzgadnianiu treści umów.

Jednakże w każdym przypadku należałoby ocenić, czy dana czynność, przy jakiej spółka jest reprezentowana, to czynność ponad zwykły zarząd, czy też nie przekracza ona zwykłego zarządu.

Odbiór pieniędzy czy faktury jest czynnością w ramach zwykłego zarządu.

Zaciąganie zobowiązań w imieniu spółki

Zaciąganie zobowiązań (kredytu, pożyczki) lub zawieranie umów to już inna sprawa.

Same rozmowy może prowadzić każdy wspólnik samodzielnie, ale podpisanie umowy wymaga już zgody drugiego wspólnika. On także odpowiada za zaciągane umowa zobowiązania. Niewyobrażalne jest zawarcie umowy kredytowej dla spółki tylko przez jednego wspólnika.

Formalnie nie ma ograniczenia kwotowego w przepisach co do wartości czynności jaka może być dokonana w imieniu spółki przez jednego wspólnika. Takie ograniczenie może być zawarte w umowie spółki. Gdy go nie ma, przy każdej sprawie trzeba oceniać sytuację. Także druga strona ma wpływ na to.

Zdarza się często, że przy spółce cywilnej druga strona chce podpisania umowy przez wszystkich wspólników (i jest to zasadne z uwagi na odpowiedzialność spółki i jej wspólników za zaciągane zobowiązania). Tym bardzie jest to zasadne, gdy wspólnicy są małżonkami.

Weksel może Pani podpisać jednoosobowo, nic nie stoi temu na przeszkodzie. Tyle tylko, że w razie kłopotów będzie Pani jedynym jego wystawcą i ponosić będzie Pani osobistą odpowiedzialność za ten weksel samodzielnie. Małżonek może uchylić się od tej odpowiedzialności.

Osobiście nie zgodziłbym się, aby weksel dla mnie był podpisany tylko przez Panią lub tylko przez męża. Konieczny byłby podpis obojga Państwa.

Weksel w Państwa firmie nie jest wystawiany kilka razy dziennie, ale raz na jakiś czas. W związku z tym uznać to należy za czynność ponad zwykły zarząd Wystawienie weksla w imieniu spółki cywilnej wymaga zgody obojga Państwa jako wspólników spółki cywilnej, bez względu na kwotę, na jaką będzie on wystawiony. To samo dotyczy poręczenia.

Wyjątkiem byłaby sytuacja, w jakiej jedno z Państwa jest wystawcą weksla, a drugie jest poręczycielem. Wtedy obydwa podpisy są na wekslu i obydwoje Państwo ponoszą odpowiedzialność. Jednocześnie zrozumiałe jest, że taki sposób postępowania został przez Państwa uzgodniony między sobą.

Jako hurtownia żądałbym wystawienia weksla i podsiania go przez obojga Państwa. Umowa zawierana jest ze spółką a nie ze wspólnikami. Wystawienie weksla tylko przez jednego wspólnika znacznie utrudnia dochodzenie należności od pozostałych wspólników, a przynajmniej uniemożliwia pozwanie ich wszystkich w oparciu o weksel.