Renta rodzinna a działalność rolnicza

Komu przysługuje renta rodzinna?

Zasadniczo mogłaby Pani wnioskować o rentę rodzinną po mężu, jeśli spełnia Pani warunki wymienione poniżej.

Zgodnie z art. 29 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników:

„1. Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny zmarłego:

1) emeryta lub rencisty mającego ustalone prawo do emerytury albo renty rolniczej z ubezpieczenia,

2) ubezpieczonego, który w chwili śmierci spełniał warunki do uzyskania emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy; przyjmuje się, że był on całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.

2. Do renty rodzinnej są uprawnieni następujący członkowie rodziny zmarłego:

1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,

2) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności – także w ramach rodziny zastępczej – wnuki, rodzeństwo i inne dzieci,

3) małżonek (wdowa, wdowiec),

4) rodzice

– jeżeli spełniają warunki do uzyskania takiej renty w myśl przepisów emerytalnych”.

Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny zmarłego:

• emeryta lub rencisty mającego ustalone prawo do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia (tj. emerytury lub renty inwalidzkiej z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin albo emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy),
• ubezpieczonego, który w chwili śmierci spełniał warunki do uzyskania emerytury rolniczej lub renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy; przyjmuje się, że był on całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.

Kiedy wdowa ma prawo do renty rodzinnej?

Wdowa ma prawo do renty rodzinnej, jeżeli w chwili śmierci męża osiągnęła wiek 50 lat lub była niezdolna do pracy (całkowicie niezdolna do pracy w gospodarstwie rolnym) albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnione do renty rodzinnej po zmarłym mężu, które nie ukończyło 16 lat, a w przypadku kształcenia się w szkole – 18 lat życia, a także wtedy, gdy sprawuje opiekę nad dzieckiem uznanym za całkowicie niezdolne do pracy (całkowicie niezdolne do pracy w gospodarstwie rolnym) uprawnionym do renty rodzinnej.

Zawieszenie renty rodzinnej po odziedziczeniu gospodarstwa

To, że odziedziczyła Pani ziemię, nie oznacza, że KRUS mógł zawiesić Pani świadczenie. Przesłanką do jego zawieszenia jest bowiem nie samo posiadanie ziemi, lecz faktyczne prowadzenie gospodarstwa.

Zgodnie z art. 32 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników „wypłata renty rodzinnej, przysługującej osobie pełnoletniej, ulega zawieszeniu, jeżeli uprawniony prowadzi działalność rolniczą. Przepisy art. 28 ust. 3, 4 i 6-10 oraz art. 34 stosuje się odpowiednio”.

Jak określono w wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 stycznia 2006 r. (III AUa 1863/2005, LexPolonica nr 402751), wypłata części uzupełniającej świadczenia rolnika, który będąc właścicielem gospodarstwa rolnego, faktycznie nie prowadzi w nim działalności rolniczej w rozumieniu art. 6 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, nie ulega zawieszeniu na podstawie art. 28 ust. 1 i 3 w zw. z ust. 4 tej ustawy.

Prowadzenie działalności rolniczej a prawo do renty rodzinnej

„Zgodnie z treścią art. 28 ust. 1 powoływanej wcześniej ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników wypłata emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia ulega częściowemu zawieszeniu na zasadach określonych w ust. 2-8, jeżeli emeryt lub rencista prowadzi działalność rolniczą.

Zaprzestanie działalności rolniczej ma znaczenie w zakresie wysokości otrzymywanych świadczeń. Część składkowa wypłacana jest bowiem w każdych okolicznościach, zaś wypłata części uzupełniającej ulega zawieszeniu w przypadku prowadzenia takiej działalności. Z kolei z ust. 4 art. 28 powołanej ustawy wynika, że ustawodawca uznaje, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego.

Czy wypłata świadczeń z ubezpieczenia rolniczego ulega częściowemu zawieszeniu w związku z prowadzeniem działalności rolniczej?

Powstaje zatem pytanie, czy wypłata świadczeń z ubezpieczenia rolniczego ulega częściowemu zawieszeniu w związku z prowadzeniem działalności rolniczej w posiadanym gospodarstwie rolnym, czy też zawieszenie wypłaty świadczeń powiązane jest z posiadaniem lub prawem własności gospodarstwa rolnego, nawet bez faktycznego nad nim władztwa.

Zagadnienie powyższe było przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego (por. m.in. uchwałę SN z dnia 6 maja 2004 r. II UZP 5/2004 OSNP 2004/22 poz. 389; wyrok SA w Warszawie z dnia 8 grudnia 2004 r. III AUa 598/2004 OSA 2006/1 poz. 2 str. 81; wyrok SN z dnia 8 stycznia 1997 r. II UKN 39/96 OSNAPiUS 1997/16 poz. 299; wyrok SN z dnia 27 maja 1997 r. II UKN 145/97 OSNAPiUS 1998/8 poz. 247), który stwierdził, że na podstawie ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1998 r. Nr 7 poz. 25 ze zm.) rolnik uzyskuje prawo do świadczeń bez konieczności wyzbycia się gospodarstwa rolnego. Sąd Najwyższy podkreślił, że przepis art. 28 ust. 4 ustawy należy interpretować w powiązaniu z art. 6 pkt 1 i 3 ustawy, w którym podmiotem ubezpieczenia nie jest właściciel lub posiadacz gospodarstwa rolnego, lecz wyłącznie osoba prowadząca działalność rolniczą w posiadanym gospodarstwie rolnym. Z porównania ust. 1 i 4 art. 28 wspomnianej ustawy nie wynika więc, że można zestawiać pojęcia »prowadzenie działalności rolniczej« oraz »własność lub posiadanie gruntu«, ponieważ pojęcia te są nieprzystawalne. Właśnie z ich niespójności należy wyprowadzić wniosek, że zawieszenie wypłaty świadczeń nie dotyczy osoby jedynie posiadającej gospodarstwo rolne, ale tylko takiej osoby, która gospodarstwo rolne prowadzi i z reguły gospodarstwo to przynosi jej dochód. Natomiast posiadacz gospodarstwa rolnego, który utracił możliwość jego prowadzenia i uzyskiwania tą drogą środków utrzymania, zachowuje prawo do świadczeń w pełnej wysokości.

W konsekwencji, wypłata części uzupełniającej świadczenia rolnika, który będąc właścicielem gospodarstwa rolnego, faktycznie nie prowadzi w nim działalności rolniczej w rozumieniu art. 6 pkt 3 ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, nie ulega zawieszeniu na podstawie art. 28 ust. 1 i 3 w zw. z ust. 4 tej ustawy”.

Jeśli nie pracuje Pani w odziedziczonym gospodarstwie, proszę złożyć wniosek o wypłatę renty rodzinnej. Ma Pani do niej prawo! W razie odmowy należy odwołać się do sądu pracy. Istnieje duże prawdopodobieństwo wygrania sprawy. Ewentualnie proszę wydzierżawić ziemię komuś, komu nie będzie przeszkadzało posiadanie gruntu rolnego.