Rękojmia po upływie gwarancji

Do nowo wbudowanego domu pani Iwona zakupiła drzwi wejściowe w firmie zajmującej się sprzedażą i montażem stolarki drzwiowej i okiennej. Zamówienie na drzwi obejmowało wstawienie świetlika wykonanego w technologii tzw. matowej szyby zespolonej. Drzwi wstawiono i nic się złego nie działo, we wrześniu 2023 r. skończyła się na nie gwarancja. W grudniu – podczas mrozów – ujawniła się wada ukryta polegająca na przesączaniu się wilgoci na szybę matową, powodując na niej plamy. Najpierw w jednym miejscu, następnie w drugim. Ponieważ przesączanie się nasila, pani Iwona jest pełna obaw co do jakości wyrobu i przypuszcza, że wilgoć będzie przedostawać się do wnętrza budynku. Pani Iwona pyta więc, czy mimo upływu okresu gwarancji, może skorzystać z rękojmi za wady?

Rękojmia a gwarancja – różnice

Rękojmia i gwarancja to dwa różne uprawnienia przysługujące konsumentowi, a więc osobie fizycznej dokonującej z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Pani Iwona jest konsumentką, której w przypadku wady rzeczy sprzedanej przysługują określone prawem uprawnienia.

Odpowiedzialność z tytułu gwarancji i rękojmi

Na początku należy zauważyć, iż wykonanie uprawnień z tytułu gwarancji nie wpływa na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi. Konsument może żądać od sprzedawcy – w ramach rękojmi – wymiany, naprawy, odstąpienia od umowy lub obniżenia ceny także wtedy, gdy towar został wymieniony lub naprawiony przy okazji wcześniejszej reklamacji złożonej do gwaranta. Stanowi o tym art. 579 Kodeksu cywilnego:

„§ 1. Kupujący może wykonywać uprawnienia z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy niezależnie od uprawnień wynikających z gwarancji.

§ 2. Wykonanie uprawnień z gwarancji nie wpływa na odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi.

§ 3. Jednakże w razie wykonywania przez kupującego uprawnień z gwarancji bieg terminu do wykonania uprawnień z tytułu rękojmi ulega zawieszeniu z dniem zawiadomienia sprzedawcy o wadzie. Termin ten biegnie dalej od dnia odmowy przez gwaranta wykonania obowiązków wynikających z gwarancji albo bezskutecznego upływu czasu na ich wykonanie”.

Oznacza to także, że w przypadku nieuwzględnienia żądań konsumenta w ramach jednej ze wskazanych podstaw ma on prawo do dochodzenia roszczeń na podstawie drugiej dostępnej podstawy.

Zgodnie z art. 577 § 4 Kodeksu cywilnego – jeżeli nie zastrzeżono innego terminu, termin gwarancji wynosi dwa lata, licząc od dnia, kiedy rzecz została kupującemu wydana.

Rękojmia po okresie gwarancyjnym

Zatem jeżeli termin na dochodzenie roszczeń z tytułu gwarancji minął we wrześniu ubiegłego roku, to jak najbardziej pani Iwona może skorzystać z dochodzenia swych praw w drodze rękojmi, jeżeli spełnione są poniższe warunki, a przede wszystkim warunek terminu.

Rękojmia jest trybem dochodzenia odpowiedzialności od przedsiębiorcy w związku z ujawnioną wadą fizyczną (niezgodnością z umową) lub prawną kupionego towaru. Podmiotem, do którego należy złożyć reklamację, jest sprzedawca.

W tym wypadku można mówić o wadzie fizycznej kupionej rzeczy. Wada fizyczna polega zatem na tym, że dana rzecz:

• nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia;
• nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór;
• nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia;
• została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Okres odpowiedzialności sprzedawcy

Zgodnie z art. 568 Kodeksu cywilnego sprzedawca odpowiada wobec konsumenta za sprzedany towar, jeżeli wada zostanie stwierdzona w okresie 2 lat od momentu jego wydania. Istotny w tym okresie jest termin przedawnienia roszczeń konsumenta, bowiem roszczenie o usunięcie wady lub wymianę rzeczy sprzedanej na wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. Jeżeli kupującym jest konsument, bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem tego 2-letniego terminu.

Przez rok trwania odpowiedzialności sprzedawcy istnieje domniemanie, że stwierdzona wada lub jej przyczyna istniała już w momencie sprzedaży (art. 556²). Innymi słowami przedsiębiorca musi udowodnić, że wada powstała z winy konsumenta. W przypadku zauważenia wady w późniejszym terminie, czyli po upływie roku od wydania towaru, konsument powinien wykazać, że wada towaru istniała w momencie zakupu.

Jeżeli sprzedawca zataił wady towaru, konsumentowi przysługuje uprawnienie do złożenia reklamacji z tytułu rękojmi bez względu na okres, jaki upłynął od stwierdzenia wady.

Rękojmia w dłuższym okresie

Zgodnie bowiem z art. 564 utrata uprawnień z tytułu rękojmi za wady fizyczne rzeczy nie następuje mimo niezachowania terminów do zbadania rzeczy przez kupującego lub do zawiadomienia sprzedawcy o wadzie, jeżeli sprzedawca wiedział o wadzie albo zapewnił kupującego, że wady nie istnieją. W przypadku „zwykłej wady”, a nie wady ukrytej, kupujący traci uprawnienia z tytułu rękojmi zarówno wówczas, gdy zbada rzecz, ale nie zawiadomi sprzedawcy o wykrytej wadzie niezwłocznie po zbadaniu, jak również jeżeli, co prawda, zawiadomi sprzedawcę o wadzie, ale zrobi to zbyt późno, np. z chwilą faktycznego wykrycia wady, mimo że wadę tę mógłby wykryć wcześniej, gdyby dokonał zbadania rzeczy.

Zatem jeżeli sprzedawca ma wiedzę o wadzie i z własnej inicjatywy nie przekaże jej kupującemu, nawet jeżeli kupujący o to się do niego nie zwróci, to powoduje, że nie powstają dla kupującego negatywne konsekwencje niedochowania staranności przy zbadaniu rzeczy przez kupującego. Oznacza to, że przedsiębiorca odpowiada za produkt, nawet jeżeli wada zostanie przez konsumenta zauważona po upływie 2 lat od wydania rzeczy.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93