Reklama hazardu – czy można promować hazard w internecie?

Zakaz reklamy zakładów wzajemnych

Zgodnie z art. 8 ustawy z 29.07.1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27) „zabrania się reklamowania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej: wideoloterii, gier cylindrycznych, gier w karty, gier w kości, zakładów wzajemnych, gier na automatach oraz gier na automatach o niskich wygranych”.

Pojęcie reklamy jest tutaj definiowane bardzo szeroko: np. jako zachęcanie do udziału w nich, przekonywanie o ich zaletach, informowanie o miejscach, w których są urządzane, i o możliwościach uczestnictwa. Jedynym wyjątkiem jest możliwość reklamy i informacji w ośrodkach gier i punktach przyjmowania zakładów (art. 8 ust. 2).

Prowadzenie działalności w Polsce, która by polegała na reklamowaniu w Polsce firm organizujących zakłady poza granicami RP

Nie zmienia to w żaden sposób sytuacji. Art. 8 ustawy o grach i zakładach wzajemnych wyraźnie mówi o zakazie reklamowania na terytorium RP, nie różnicując, na rzecz kogo i w czyim interesie emitowana jest reklama, w szczególności – czy podmiot ten organizuje grę na terenie innego kraju, chociażby reklama na terenie tego kraju była legalna.

Prowadzenie działalności w Polsce, która by polegała na reklamowaniu za granicą firm organizujących zakłady poza granicami RP.

Ta możliwość jest również bardzo problematyczna. Reguluje to ustawa z 18.07.2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz. U. z 2002 r. Nr 144, poz. 1204). Zgodnie z art. 2 pkt 4 tej ustawy świadczenie usługi drogą elektroniczną to wykonanie usługi świadczonej bez jednoczesnej obecności stron (na odległość) poprzez przekaz danych na indywidualne żądanie usługobiorcy, przesyłanej i otrzymywanej za pomocą urządzeń do elektronicznego przetwarzania, włącznie z kompresją cyfrową, i przechowywanie danych, która jest w całości nadawana, odbierana lub transmitowana za pomocą sieci telekomunikacyjnej w rozumieniu ustawy z 16.07.2004 r. – Prawo telekomunikacyjne. Za takie usługi z pewnością można uznać prowadzenie portalu promującego internetowe zakłady bukmacherskie (usługobiorcą jest tu oczywiście nie tyle konsument korzystający z sieci i odwiedzający Pana stronę, co raczej spółki prowadzące promowane zakłady bukmacherskie – to bowiem na ich rzecz są świadczone usługi).

Niezmiernie istotny jest niedawno dodany art. 3a tej ustawy – świadczenie usług drogą elektroniczną podlega prawu państwa członkowskiego UE lub EFTA, na którego terytorium usługodawca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę! Nie stosuje się tego przepisu do:

1. ochrony praw autorskich, baz danych oraz własności przemysłowej;
2. emisji pieniądza elektronicznego przez instytucje, które są do tego uprawnione na podstawie ustawy z 12.09.2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych;
3. wykonywania na terytorium RP działalności ubezpieczeniowej przez zagraniczny zakład ubezpieczeń (art. 128 ust. 1 ustawy z 22.05.2003 r. o działalności ubezpieczeniowej);
4. udostępniania na terytorium RP informacji reklamowych przez fundusz zagraniczny, o którym mowa w art. 2 pkt 9 ustawy z 27.05.2004 r. o funduszach inwestycyjnych;
5. umów z udziałem konsumentów – w zakresie, w jakim ochronę praw konsumentów zapewniają przepisy odrębne (tzn. zasada jest taka, że zawsze stosuje się przepisy korzystniejsze dla konsumentów);
6. warunków dopuszczalności przesyłania spamu za pośrednictwem poczty elektronicznej (decyduje bowiem miejsce zamieszkania odbiorcy).

Podległość prawu określonego państwa

Podległość prawu określonego państwa oznacza podległość wszelkim przepisom: karnym, administracyjnym, nieuczciwej konkurencji – poza wyjątkowymi, wskazanymi wyżej, brak jednak tutaj wyjątków dopuszczających reklamę gier i zakładów wzajemnych. Tak więc aby prowadzić taką działalność legalnie, musiałby Pan najpierw zmienić miejsce zamieszkania na kraj, w którym taka działalność jest legalna, a to raczej nie będzie proste (miejsce zamieszkania to – zgodnie z art. 25 Kodeksu cywilnego – miejsce, gdzie dana osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu). Ewentualnie mógłby Pan podjąć działalność w formie spółki handlowej z siedzibą za granicą. Kraje przyjazne hazardowi w UE to np. Malta (szczególnie), Austria, Wielka Brytania.

Reklamowanie zagranicznych zakładów bukmacherskich na terytorium Polski

Pojawia się jednak pytanie, czy w takim wypadku mógłby Pan reklamować zagraniczne zakłady bukmacherskie „na terytorium Polski”, bo takiego sformułowania używa ustawa o grach i zakładach wzajemnych (pomińmy na razie kwestię braku sankcji tego zakazu). Otóż w mojej opinii przepis ten zakazuje reklamowania zagranicznych zakładów polskim użytkownikom (rząd polski chce np. zmusić operatorów internetu do blokowania stron internetowych firm hazardowych). Oczywiście blokadę taką łatwo obejść – wystarczy używać serwerów proxy zarejestrowanych w innych państwach, bo system nie widzi wówczas, że IP komputera pochodzi z Polski.

Powinna więc obowiązywać zasada: jeśli w kraju X reklama hazardu jest legalna, to użytkownicy w tym kraju mogą mieć dostęp do reklamy hazardu; jeśli w kraju Y (Polska) reklama hazardu jest nielegalna, to dla użytkowników z tego kraju nie można reklamować hazardu, nawet jeśli siedziba usługodawcy (Pana) znajduje się w kraju X i nawet jeśli reklamowany jest zagraniczny organizator zakładów, który ma siedzibę w kraju X.

Stanowisko takie zostało potwierdzone w wyroku ETS z 08.09.2009 r., Santa Casa vs. BWIN i Portugalska Liga Piłkarska. Zgodnie z tezą sądu zakaz hazardu internetowego (zarazem więc jego reklamowania, jako że reklamowanie nielegalnej działalności jest samo w sobie nielegalne) w Portugalii nie narusza unijnej zasady swobody świadczenia usług (Portugalska Santa Casa ma monopol ustawowy na hazard). W uzasadnieniu ETS stwierdził, że w internetowym hazardzie istnieje większa możliwość oszustwa. Ograniczenia mogą ze względu na szczególne okoliczności związane z oferowaniem gier hazardowych przez internet zostać uznane za uzasadnione celem zwalczania oszustw i przestępczości.

Natomiast Komisja Europejska twierdziła, że legalnie działające firmy w krajach UE, gdzie taki hazard jest dozwolony, mają prawo działać na terenie całej UE (a zatem można reklamować zakłady również na terytorium Polski, chociażby w Polsce reklama hazardu była zabroniona). Komisja niezbyt przejęła się orzeczeniem ETS, gdyż miesiąc po wydaniu wyroku przez ETS skrytykowała rząd Danii za projekt nowego prawa o grach. Duńczycy chcieli zwalczać e-hazard (podobnie jak Polacy), blokując strony internetowy oraz przelewy bankowe, a także zakazując reklamy. Obecnie rząd Danii musi odpowiedzieć Komisji (do tego czasu nowa ustawa nie może być uchwalona).

Jak widać, kwestia jest otwarta.