Redakcja podstawy prawnej zarządzenia

Zarządzenie jako obligatoryjna forma działania wójta

Ustawa o samorządzie gminnym wskazuje, że zarządzenie jest obligatoryjną formą działania wójta (burmistrza, prezydenta miasta) we wskazanych sytuacjach, np.  „wójt, w drodze zarządzenia, powołuje oraz odwołuje swojego zastępcę lub zastępców i określa ich liczbę” lub „Organizację i zasady funkcjonowania urzędu gminy określa regulamin organizacyjny, nadany przez wójta w drodze zarządzenia”. W takiej sytuacji w podstawie prawnej wskazuje się określony przepis ustawy.

Nie jest dopuszczalne powoływanie tylko ustawy bez wskazania konkretnego przepisu.

Organ wykonawczy gminy przedkłada regionalnej izbie obrachunkowej zarządzenia wójta objęte zakresem nadzoru regionalnej izby obrachunkowej. Brak jest w ustawie samorządowej klauzuli generalną, wskazującej na to, że burmistrz lub dyrektor jednostki samorządowej w celu realizacji zadań własnych lub gminy wydaje zarządzenia.

Rozporządzenie prezesa rady ministrów w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” z dnia 20 czerwca 2002 r. wskazuje:

„§ 133. Uchwały Rady Ministrów są wydawane na podstawie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej lub ustawy, a uchwały innych organów oraz zarządzenia – na podstawie ustawy.

§ 134. Podstawą wydania uchwały i zarządzenia jest przepis prawny, który:

1) upoważnia dany organ do uregulowania określonego zakresu spraw;

2) wyznacza zadania lub kompetencje danego organu”.

Co powinno wskazywać zarządzenie burmistrza w podstawie prawnej?

Jak wynika z tych zasad – zarządzenie burmistrza powinno w podstawie prawnej wskazywać:

1. określony przepis prawa upoważniający go do uregulowania danego zagadnienia lub
2. określony przepis prawa wyznaczający zadania dla burmistrza lub ustalający jego kompetencje – a materia regulowana zarządzeniem mieści się w tych zadaniach lub kompetencjach.

W doktrynie uznaje się, że „zarządzenie” odnosi się do czynności burmistrza podejmowanych przez niego w specjalnej formie – właśnie zarządzenia. Zarządzenie jest prawną formą działania, za której pomocą wójt może podejmować władcze rozstrzygnięcia. We wszystkich przypadkach, które mają na celu załatwienie określonej sprawy (ale nie w drodze decyzji administracyjnej), niezależnie od tego, czy ustawodawca wprost wskazuje na działanie w tej formie, burmistrz wydaje zarządzenie. To daje możliwość poddania takiego aktu kontroli.

Sądy przyjmują, że „przez zarządzenia wójta gminy należy rozumieć wszelkie akty tego organu poza decyzjami administracyjnymi i postanowieniami, bez względu na nazwę, jaką wójt nada swemu rozstrzygnięciu. Zarządzenia te bowiem są obok decyzji administracyjnych prawną formą, w jakiej wójt może podejmować władcze rozstrzygnięcia”.

W przypadku upoważnień do wydawania aktów wewnętrznie obowiązujących, czyli także zarządzeń, nie ma wymogu konstytucyjnego, by miały one charakter szczegółowy, ale wydanie zarządzenia bez normy upoważniającej( przepisu prawa) stanowi naruszenie prawa. Powoływanie jako podstawy do wydawania zarządzenia przepisu o charakterze ogólnym prowadzi, w określonych przypadkach, do istotnych wątpliwości, czy dana kwestia może być uregulowana w tym akcie. Takie same skutki powoduje brak wskazania przepisu upoważniającego a wskazanie w podstawie tylko samej ustawy lub aktu wykonawczego.

Konkretna podstawa prawna tworzona jest w oparciu o istniejący stan faktyczny oraz prawny. Można w niej wskazać przepis z ustawy samorządowej( zadania i kompetencje burmistrza) lub w takim samym zakresie przepis z ustawy o finansach publicznych. Ale nie można wskazać – „na podstawie ustawy z dnia…” itd.