Jaki jest czas na otwarcie testamentu po śmierci - czy za przetrzymywanie testamentu jest jakaś kara?

Kiedy powinno odbyć się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku?

Przepisy prawa nie wskazują, w jakim terminie powinno odbyć się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. Stosowny wniosek można złożyć nawet wiele lat po śmierci spadkodawcy.

Natomiast zgodnie z art. 1026 Kodeksu cywilnego, stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenie dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy), chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku.

Spadkobiercy nabywają spadek w chwili śmierci spadkodawcy. W tej chwili prawa i obowiązki należące do zmarłego przechodzą na jego spadkobierców.

W postępowaniu o stwierdzeniu nabycia spadku, sąd tylko ustala kto, na jakiej podstawie (testament czy ustawa) i w jakim udziale nabył spadek po zmarłym.

Warto jednak przeprowadzić postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku w nieodległym okresie po śmierci spadkodawcy. Bez prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialnego poświadczenia dziedziczenia spadkobiercy nie są w stanie wykazać, że faktycznie nabyli spadek po danej osobie.

Zgodnie z art. 1027 Kodeksu cywilnego, względem osoby trzeciej, która nie rości sobie praw do spadku z tytułu dziedziczenia, spadkobierca może udowodnić swoje prawa wynikające z dziedziczenia tylko stwierdzeniem nabycia spadku albo zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia.

Bezzasadne uchylanie się od obowiązku złożenia testamentu w sądzie spadku po śmierci spadkodawcy

Należy też pamiętać, iż zgodnie z art. 646 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego osoba, u której znajduje się testament, jest obowiązana złożyć go w sądzie spadku, gdy dowie się o śmierci spadkodawcy, chyba że złożyła go u notariusza.

Według § 2 art. 646 K.p.c., kto bezzasadnie uchyla się od wykonania powyższego obowiązku, ponosi odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę. Ponadto sąd spadku może nałożyć na uchylającego się grzywnę. Zdarza się to jednak bardzo rzadko. Szanse na to, że sąd ukarze Panią grzywną za złożenie testamentu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku po roku od śmierci spadkodawczyni, nie są duże.

Czy zięć będzie musiał zapłacić podatek od spadku po teściowej?

Co do obowiązku zapłacenia podatku przez Pani męża, to sugerowane przez Panią zrzeczenie się spadku przez męża na Pani rzecz jest niemożliwe. Mógł on jedynie spadek odrzucić, co powodowałoby, że byłby traktowany jak osoba, która nie dożyła otwarcia spadku. Jednak stosowne oświadczenie mąż mógł złożyć w terminie 6 miesięcy od dnia dowiedzenia się o tytule swojego powołania (skoro mąż jest w posiadaniu testamentu, to w okresie 6 miesięcy od daty śmierci spadkodawcy).

Spadek nabywa się w chwili śmierci spadkodawcy. Ten moment jest decydujący dla powstania obowiązku podatkowego. Dlatego też Pani mąż powinien zapłacić podatek od spadku, nawet jeżeli dokonaliby Państwo jakiś przesunięć majątkowych w chwili obecnej.

Mieszkanie stało się w chwili śmierci babci współwłasnością Pani i męża na zasadzie wspólności majątkowej małżeńskiej. Mąż powinien zapłacić podatek od wartości 1/2 nabytego majątku. Podatek płaci się od czystej wartości spadku – a więc spadku po potrąceniu długów spadkowych i ciężarów. Jeżeli istnieją osoby uprawnione do zachowku (dzieci babci, jej mąż, rodzice) to od wartości spadku, przy zgłaszaniu nabycia spadku do urzędu skarbowego, mąż może odliczyć wartość zachowku nawet w sytuacji, w której uprawnieni nie będą o ten zachowek występować.

Ewentualnie po powstaniu zaległości podatkowej Pani mąż może ubiegać się o udzielenie mu ulgi w podatku – może on starać się o rozłożenie na raty podatku, odroczenie płatności czy o umorzenie zaległości podatkowej w całości lub częściowo. Podstawą udzielenia ulgi w zapłacie podatku jest ważny interes strony lub interes społeczny.

Jak przebiega procedura otwarcia testamentu i stwierdzenie nabycia spadku?

Teraz przejdźmy do Pani pytania o procedury sądowe. Otóż po złożeniu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku do sądu wraz z testamentem, sąd najpierw otworzy ten testament i go ogłosi, następnie ustali czy testament ten jest testamentem ważnym, a następnie wyda postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, wskazując w nim, kto i na jakiej podstawie i w jakim udziale nabył spadek po spadkodawcy.

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku należy złożyć w sądzie rejonowym ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Opłata od wniosku wynosi 100 zł + 5 zł tytułem wpisu do Rejestru Spadkowego.

We wniosku należy wskazać jako uczestników wszystkie osoby, które mogą wchodzić w rachubę jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi, np. dzieci babci, jeżeli je miała, wnuki – dzieci dzieci babci, które zmarły, itp.

Do wniosku należy dołączyć odpisy aktów stanu cywilnego – akt zgonu babci, akty urodzenia potencjalnych spadkobierców ustawowych (akty małżeństwa dla zamężnych kobiet).

Obowiązek zgłoszenia nabycia spadku w urzędzie skarbowym

Po uprawomocnieniu się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku (zazwyczaj 21 dni od daty ogłoszenia postanowienia, chyba że któryś z uczestników postępowania wystąpi o pisemne uzasadnienie postanowienia lub złoży apelację) powstaje obowiązek zgłoszenia nabycia spadku w urzędzie skarbowym.

Pani mąż powinien, w terminie miesiąca od daty uprawomocnienia się postanowienia, złożyć w urzędzie skarbowym zeznanie podatkowe o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych (na specjalnym formularzu dostępnym w urzędzie skarbowym).

Po złożeniu tej deklaracji urząd skarbowy wyda decyzję ustalającą wysokość należnego podatku. Pani mąż powinien zapłacić podatek w terminie 14 dni od daty wydania tej decyzji.

Natomiast Pani, jako korzystająca ze zwolnienia podatkowego, powinna zgłosić nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych w urzędzie skarbowym, na specjalnym formularzu, w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.

Artykuły prawne wykorzystane w poradzie

Art. 1026. K.c. [Termin stwierdzenia nabycia spadku lub poświadczenia dziedziczenia]
Stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenie dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego - Dz.U. 1964 nr 43 poz. 296