Przeszukanie mieszkania i zabranie pieniędzy

Przeszukanie mieszkania przez policję i zatrzymanie rzeczy

Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu postępowania karnego zwanego dalej K.p.k.

Rzeczy mogące stanowić dowód w sprawie lub podlegające zajęciu w celu zabezpieczenia kar majątkowych, środków karnych o charakterze majątkowym albo roszczeń o naprawienie szkody należy wydać na żądanie sądu lub prokuratora, a w wypadkach niecierpiących zwłoki – także na żądanie policji lub innego uprawnionego organu. Osobę mającą rzecz podlegającą wydaniu wzywa się do wydania jej dobrowolnie.

Przeszukanie mieszkania zgodnie z prawem

Przeszukania może dokonać prokurator albo na polecenie sądu lub prokuratora Policja, a w wypadkach wskazanych w ustawie – także inny organ. Postanowienie sądu lub prokuratora należy okazać osobie, u której przeszukanie ma być przeprowadzone. W wypadkach niecierpiących zwłoki, jeżeli postanowienie sądu lub prokuratora nie mogło zostać wydane, organ dokonujący przeszukania okazuje nakaz kierownika swojej jednostki lub legitymację służbową, a następnie zwraca się niezwłocznie do sądu lub prokuratora o zatwierdzenie przeszukania. Postanowienie sądu lub prokuratora w przedmiocie zatwierdzenia należy doręczyć osobie, u której dokonano przeszukania, w terminie 7 dni od daty czynności na zgłoszone do protokołu żądanie tej osoby. O prawie zgłoszenia żądania należy ją pouczyć.

Zasadne jest zatem rozpytanie Pani mamy, czy o takim prawie została pouczona, a jeżeli tak, czy takie żądanie zostało zgłoszone. Przeszukanie lub zatrzymanie rzeczy powinno być dokonane zgodnie z celem tej czynności, z zachowaniem umiaru i poszanowania godności osób, których ta czynność dotyczy, oraz bez wyrządzania niepotrzebnych szkód i dolegliwości.

Jeżeli wydania żąda policja albo inny uprawniony organ działający we własnym zakresie, osoba, która rzecz wyda, ma prawo niezwłocznie złożyć wniosek o sporządzenie i doręczenie jej postanowienia sądu lub prokuratora o zatwierdzeniu zatrzymania, o czym należy ją pouczyć. Doręczenie powinno nastąpić w terminie 14 dni od zatrzymania rzeczy.

Jeżeli zatrzymanie rzeczy lub przeszukanie nastąpiło bez uprzedniego polecenia sądu lub prokuratora, a w ciągu 7 dni od dnia czynności nie nastąpiło jej zatwierdzenie, należy niezwłocznie zwrócić zatrzymane rzeczy osobie uprawnionej, chyba że nastąpiło dobrowolne wydanie, a osoba ta nie złożyła wniosku, o którym mowa w powyższym akapicie.

Zażalenie na postanowienie dotyczące zatrzymania rzeczy (pieniędzy) w czasie przeszukania mieszkania

Ważne z punktu widzenia interesu Pani mamy jest prawo do złożenia zażalenia. Zgodnie z przepisami K.p.k. na postanowienie dotyczące przeszukania, zatrzymania rzeczy i w przedmiocie dowodów rzeczowych oraz na inne czynności przysługuje zażalenie osobom, których prawa zostały naruszone; zażalenie na postanowienie wydane lub czynność dokonaną w postępowaniu przygotowawczym rozpoznaje sąd rejonowy, w okręgu którego toczy się postępowanie.

Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od dnia przeprowadzenia czynności lub wydania postanowienia. Jak podkreśla się w literaturze „rozpoznając zażalenie, a tym samym kontrolując legalność, zasadność i prawidłowość wskazanych czynności, sąd powinien mieć na uwadze ich zróżnicowanie, a więc także różne podstawy do ich dokonywania i warunki niezbędne dla ich legalnego przeprowadzenia. Zatem np. kontrolując zatwierdzenie przeszukania wskazanego w art. 220 § 3, powinien uwzględnić, czy zaistniały rzeczywiście okoliczności niecierpiące zwłoki (zob. też np. A. Sakowicz, Przeszukanie mieszkania…, s. 923), uzasadniające taką nagłą i samodzielną akcję Policji, i to bez względu na efekty przeszukania. Chodzi bowiem o legalność podejmowania czynności wkraczającej w prawa i wolności konstytucyjne, a przy zaskarżeniu zatwierdzenia zatrzymania rzeczy – o to, czy rzeczywiście mogą one stanowić dowód w sprawie lub, gdy zajęto je np. na poczet grożących kar, czy zajęcie takie nie przekracza in concreto potrzeb zabezpieczenia itd.” (T. H. Grzegorczyk, Komentarz do art. 236 Kodeksu postępowania karnego, 10.04.2014).

Mając na uwadze powyższe, w pierwszej kolejności zasadne jest ustalenie, kiedy miało miejsce przeszukanie, czy Pani mama wniosła o wydanie postanowienia. Nadto istotne jest zebranie dowodów na okoliczność, jakie rachunki miały być zapłacone i jaka kwota została zatrzymana, a także przez jaki okres rachunki miały być opłacane za Panią przez mamę.