Przeprowadzka do Polski ze Szwajcarii a podatek od zarobionych pieniędzy

Ograniczony lub nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce

Na wstępie zaznaczę, że porada jest udzielona wyłącznie w zakresie prawa polskiego.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do polskich przepisów regulujących kwestię rezydencji podatkowej. Ustalenie miejsca zamieszkania podatnika decyduje o zakresie ciążącego na nim obowiązku podatkowego. Inaczej mówiąc, od miejsca zamieszkania zależy, czy podatnik podlega nieograniczonemu, czy ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Nieograniczonym obowiązkiem podatkowym objęci są podatnicy, którzy w Polsce mają miejsce zamieszkania. Podlegają oni obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Natomiast, jeśli podatnik będzie miał miejsce zamieszkania za granicą, to w Polsce będzie płacił podatek tylko od dochodów (przychodów) uzyskanych w danym roku podatkowym w Polsce (ograniczony obowiązek podatkowy).

Zgodnie z art. 3 ust. 1–1a ustawy PIT „osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym”.

Analiza powyższych przepisów wskazuje, że wystarczy spełnienie choćby jednego z powyższych warunków, aby zostać uznanym za osobę mającą miejsce zamieszkania na terenie RP i, co za tym idzie, za osobę posiadającą polską rezydencję podatkową. Ustalenie miejsca zamieszkania podatnika decyduje o zakresie ciążącego na nim obowiązku podatkowego. Bowiem to od miejsca zamieszkania zależy, czy podatnik podlegać będzie nieograniczonemu, czy ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. Nieograniczonym obowiązkiem podatkowym objęci są podatnicy, którzy w Polsce mają miejsce zamieszkania.

Ośrodek interesów życiowych podatnika

Jako pierwszy warunek pozwalający na uznanie osoby za mającą miejsce zamieszkania na terytorium RP przepis wskazuje posiadanie centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych). Przesłanka ta została skonstruowana w bardzo szeroki sposób, jeśli chodzi o zakreśloną grupę osób, które na potrzeby podatku dochodowego od osób fizycznych posiadają w Polsce ośrodek interesów życiowych. Wynikać może to z użycia w powołanym powyżej przepisie spójnika „lub” w sformułowaniu „centrum interesów osobistych lub gospodarczych” dla doprecyzowania kiedy uznaje się daną osobę za mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Tym samym określona osoba, która ma ścisłe powiązania biznesowe czy też gospodarcze w Polsce, a całą rodzinę i znajomych w innym państwie, może w takiej sytuacji podlegać opodatkowaniu w Polsce od całości swoich dochodów.

Przez „centrum interesów osobistych” należy rozumieć tzw. ognisko domowe, wszelkie powiązania rodzinne i towarzyskie, aktywność społeczną, polityczną, kulturalną, obywatelską, przynależność do organizacji/klubów, uprawiane hobby itp. Z kolei „centrum interesów gospodarczych” to przede wszystkim miejsce prowadzenia działalności zarobkowej, źródła dochodów, posiadane inwestycje, majątek nieruchomy i ruchomy, polisy ubezpieczeniowe, zaciągnięte kredyty, konta bankowe itd.

Ustawa nie wyjaśnia, w jaki sposób rozumieć to pojęcie, należy więc odnieść się do definicji wypracowanej przez orzecznictwo. Jak czytamy w wyroku WSA w Łodzi z 5.10.2017 (sygn. akt I SA/Łd 493/17), „oceniając, w którym z państw znajduje się centrum życiowych i zawodowych interesów osoby fizycznej, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim związki osobiste i ekonomiczne osoby fizycznej z danym państwem, wśród których istotne są więzi rodzinne, towarzyskie, zatrudnienie, działalność polityczna, kulturalna i wszelka inna działalność, miejsce wykonywania działalności gospodarczej i miejsce, z którego osoba zarządza swoim mieniem”.

Osoba mieszkająca na terytorium RP

Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się również osobę fizyczną, która przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. W świetle art. 3 ust. 1a ustawy ww. analizowany warunek stanowi samodzielną podstawę do uznawania określonej kategorii osób za rezydentów, niezależną od omówionego powyżej posiadania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ośrodka interesów życiowych.

W konsekwencji powyższego dana osoba fizyczna może stać się rezydentem podatkowym w Polsce w dwóch przypadkach:

• od dnia, w którym przeniosła do Polski swój ośrodek interesów życiowych,
• od dnia następującego po 183 dniach pobytu w Polsce w danym roku podatkowym.

Dwie rezydencje podatkowe w jednym roku

W tym miejscu wskazać należy, że możliwa jest sytuacja, w której jedna osoba w danym roku ma dwie następujące po sobie rezydencje podatkowe. Możliwe jest to w przypadku, gdy osoba fizyczna w danym roku przeniesie swój ośrodek interesów życiowych do innego kraju. Wtedy do dnia przeprowadzki osoba ma rezydencję podatkową w pierwszym kraju, natomiast po przeprowadzce rezydencja podatkowa zostaje przeniesiona do drugiego kraju.

Potwierdzają to także pisma wydawane przez organy podatkowe. Np. zgodnie z interpretacją Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 08.12.2017 r., nr 0112-KDIL3-2.4011.313.2017.1.MK (pismo dotyczy Wielkiej Brytanii ale analogiczne zasady dotyczą Szwajcarii):

„Zgodnie z przyjętym sposobem rozliczenia podatku za ww. okres wszelkie dochody uzyskane do czasu zmiany rezydencji Wnioskodawca rozliczył w Wielkiej Brytanii, a w rozliczeniu za 2016 r. wykazał tylko dochodowy, które uzyskał już jako polski rezydent.

W tym miejscu należy wskazać, że zmiana miejsca zamieszkania dla celów podatkowych przez osobę fizyczną w trakcie roku podatkowego oznacza zmianę zasad opodatkowania w zakresie nieograniczonego i ograniczonego obowiązku podatkowego w Polsce w trakcie roku podatkowego.

Wnioskodawca, który zmienił rezydencję podatkową w sierpniu 2016 r. za okres do dnia zmiany miejsca zamieszkania, miał obowiązek wykazać w zeznaniu rocznym wyłącznie dochody krajowe (ograniczony obowiązek podatkowy). Z kolei z dniem zmiany miejsca zamieszkania, Wnioskodawca już jako rezydent podlega opodatkowaniu w Polsce od dochodów osiągniętych na terytorium Polski jak i poza nim (nieograniczony obowiązek podatkowy)”.

Umowa Polski i Szwajcarii

W dalszej kolejności wskażmy, że zgodnie z art. 4a ustawy PIT polskie przepisy stosuje się z uwzględnieniem umów międzynarodowych.

W tym zakresie należy sięgnąć do treści Konwencji między Rzecząpospolitą Polską a Konfederacją Szwajcarską w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, sporządzona w Bernie dnia 2 września 1991 r.

Zgodnie z art. 18 ww. umowy emerytury i inne podobne wynagrodzenia (w tym renty) z tytułu poprzedniej pracy najemnej, wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie, podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie (wyjątek dotyczy jedynie sytuacji, gdy osoba otrzymująca emeryturę wykonywała funkcje publiczne – zakładam, że nie mamy do czynienia z takim przypadkiem).

Opodatkowanie zarobku ze Szwajcarii a miejsce zamieszkania

Co bardzo ważne, kwestia ustalenia miejsca opodatkowania emerytury powiązana została z miejscem zamieszkania.

Zgodnie natomiast z art. 4 ust. 1 ww. umowy w rozumieniu Konwencji, określenie „osoba mająca miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie” oznacza każdą osobę, która według ustawodawstwa tego Państwa podlega tam opodatkowaniu ze względu na jej miejsce zamieszkania, miejsce stałego pobytu, siedzibę zarządu albo inne kryterium o podobnym charakterze, i obejmuje również to Państwo oraz każdą jednostkę jego podziału terytorialnego lub organ władzy lokalnej.

Jak zatem widać, zmiana miejsca zamieszkania (ośrodka interesu życiowego), co jest równoznaczne ze zmianą miejsca rezydencji podatkowej, wpływa na miejsce opodatkowania renty szwajcarskiej.

Mając powyższe na uwadze, zgodnie z art. 18 polsko-szwajcarskiej umowy emerytury i inne podobne wynagrodzenia z tytułu poprzedniej pracy najemnej, wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania w Polsce, podlegają opodatkowaniu tylko w Polsce. Renta przyznana przez organ szwajcarski, wypłacana osobie zamieszkałej w Polsce podlega opodatkowaniu wyłącznie w Polsce i nie podlega opodatkowaniu w Szwajcarii. Do opodatkowania w Polsce stosuje się przepisy polskiego prawa podatkowego.

Potwierdza to treść interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 11.12.2007 r., nr IBPB2/415-179/07/MCZ (dotyczy wprawdzie renty wdowiej, ale opiera się na tym samym art. 18 umowy międzynarodowej, który dotyczy ogólnie rent i emerytur, więc w Pana przypadku również znajdzie zastosowanie):

„Stosownie do art. 18 konwencji z dnia 21 września 1991 r. zawartej między Rzecząpospolitą Polską a Konfederacją Szwajcarską w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku (Dz. U. z 1993 r. Nr 22, poz. 92) emerytury i inne podobne wynagrodzenia z tytułu poprzedniej pracy najemnej, wypłacane osobie mającej miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie (tj. w Polsce) podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie (tj. w Polsce). Ponieważ z wniosku wynika, że renta wdowia została przyznana wnioskodawczyni z tytułu uprzedniej pracy męża – Szwajcara zastosowanie znajduje w tej sprawie przepis art. 18 konwencji mówiący o emeryturach i rentach.

Z powyższego wynika, że renta wdowia przyznana przez organ szwajcarski, wypłacana na terytorium Szwajcarii osobie zamieszkałej w Polsce podlega opodatkowaniu wyłącznie w Polsce. Do opodatkowania w Polsce stosuje się przepisy polskiego prawa podatkowego”.

Powrót do Polski a podatki od szwajcarskiej renty

W konsekwencji renta szwajcarska podlega opodatkowaniu w Polsce dopiero od dnia przeprowadzki do Polski, tj. od dnia zmiany miejsca zamieszkania. Natomiast po przeprowadzce do Polski nie będzie podlegała renta szwajcarska otrzymana przed dniem przeprowadzki do Polski, ponieważ przed przeniesieniem ośrodka interesów życiowych do Polski miał Pan status rezydenta szwajcarskiego oraz miejsce zamieszkania w Szwajcarii, a nie w Polsce.