Przepisanie części mieszkania synowi

Zbycie swojego udziału we wspólnym mieszkaniu na syna

Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z dnia 15 października 1962 r. (OSN 1964, z. 1, poz. 2), wpisanej do księgi zasad prawnych, stwierdził, że zbycie przez małżonka po ustaniu wspólności ustawowej jego udziału w przedmiocie, który był objęty wspólnością ustawową, jest bezskuteczne o tyle, o ile narusza uprawnienia drugiego małżonka, wynikające z przepisów o podziale wspólnego majątku małżonków.

Uchwała powyższa została podjęta pod rządem stanu prawnego obowiązującego jeszcze przed wejściem w życie kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jednakże – jak to stwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku dnia 10 listopada 1976 r., sygn. akt II CR 268/76 (OSNCP 1977, z. 10, poz. 188) – zachowała nadal swoją aktualność, gdyż odpowiednie przepisy zarówno prawa materialnego, jak i procesowego nie uległy z tego punktu widzenia istotnej zmianie.

Obowiązujące przepisy pozwalają na uznanie za bezskuteczne rozporządzenie przez jednego z małżonków udziałem w przedmiocie należącym do majątku wspólnego tylko wówczas i tylko o tyle, o ile naruszałoby to prawo współmałżonka do tego przedmiotu, wynikające z przepisów o podziale majątku wspólnego (art. 46 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – w skrócie K.r.io. – i art. 1036 Kodeksu cywilnego). Uzasadnia to zatem odpowiedź, że zbycie przez małżonka po ustaniu wspólności ustawowej jego udziału w przedmiocie, który był objęty wspólnością ustawową, jest bezskuteczne o tyle, o ile narusza uprawnienia drugiego małżonka wynikające z przepisów o podziale majątku wspólnego.

Darowizna swojego udziału w mieszkaniu przed przeprowadzeniem podziałem majątku

Jaki zatem wniosek płynie dla Pani z powyższych wywodów prawnych? Ano taki, że może Pani zbyć swój udział we wspólnym mieszkaniu na syna, ale musi się Pani liczyć z tym, że jeżeli w trakcie postępowania o podział Państwa majątku wspólnego okaże się, że Pani mężowi przysługuje większy udział niż połowa w tym mieszkaniu, to sąd może uznać za bezskuteczną umowę darowizny na rzecz Pani syna w tej części, w jakiej nie będzie ona zgodna z podziałem majątku pomiędzy Panią a mężem dokonanym przez sąd.

W postępowaniu o podział majątku wspólnego sąd rozstrzyga bowiem kompleksowo zarówno o roszczeniach przewidzianych w art. 45 K.r.io., jak i o roszczeniach za czas od ustania wspólności ustawowej do chwili podziału majątku wspólnego. Po wszczęciu postępowania o podział majątku wspólnego sąd w tym postępowaniu rozstrzyga o bezskuteczności rozporządzenia względem współmałżonka udziałem w przedmiocie, który był objęty wspólnością ustawową (art. 1036 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 46 K.r.io.). Powoduje to możliwość dokonania podziału majątku tak, jakby rozporządzenie to – w zakresie uznanym za bezskuteczne – nie zostało w ogóle dokonane. Udział taki może być zatem objęty aktywami dzielonego majątku i podlegać podziałowi.