Przeniesienie własności nieruchomości na małżonka

Na czym polega ustrój rozdzielności majątkowej?

Zgodnie z art. 51 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego – w razie umownego ustanowienia rozdzielności majątkowej, każdy z małżonków zachowuje zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później, a każdy z małżonków zarządza samodzielnie swoim majątkiem.

Ustrój rozdzielności majątkowej polega na tym, że małżonkowie nie mają majątku wspólnego, a każde z nich ma swój majątek osobisty, którym zarządza i rozporządza samodzielnie, tj. bez udziału drugiego małżonka.

Jeżeli umowa o ustanowieniu rozdzielności majątkowej została zawarta w czasie trwania ustawowej lub umownej wspólności majątkowej, to do majątków osobistych każdego z małżonków wejdą przedmioty majątkowe nabyte przez każde z nich przed powstaniem wspólności majątkowej, przedmioty majątkowe stanowiące majątek osobisty każdego z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej, udział przypadający jednemu z małżonków w majątku, który był dotychczas objęty wspólnością majątkową, i przedmioty majątkowe nabyte przez każde z małżonków po zawarciu umowy.

Majątek, który był objęty wspólnością majątkową, może zostać podzielony między małżonkami i wówczas w skład majątków osobistych każdego z nich wejdą – na miejsce udziałów w majątku wspólnym – przedmioty majątkowe otrzymane w wyniku jego podziału. Małżonkowie mogą też dokonać rozliczeń przewidzianych w art. 45 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Oczywiście w czasie trwania rozdzielności majątkowej małżonkowie mogą wspólnie nabywać przedmioty majątkowe. Przedmioty te jednak nie będą objęte małżeńską wspólnością majątkową, ale współwłasnością w częściach ułamkowych.

Jak przenieść udziały w nieruchomości na współmałżonka w czasie rozdzielności majątkowej?

W Pani sytuacji (rozdzielność majątkowa) można przenieść udział Pani męża w nieruchomości albo w drodze darowizny, albo właśnie w drodze podziału majątku wspólnego i w ramach wzajemnych rozliczeń przyznać Pani własność nieruchomości.

Rzeczywiście zwykła darowizna może rodzić skutki negatywne dla Pani, gdyż w przyszłości zstępny Pani męża będzie mógł domagać się od Pani odpowiedniej kwoty zachowku.

Zgodnie z art. 991 § 1 Kodeksu cywilnego – zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału, tzw. zachowek.

Zgodnie z § 2 tego przepisu, jeżeli uprawniony nie otrzymał należnego mu zachowku bądź w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny, bądź w postaci powołania do spadku, bądź w postaci zapisu, przysługuje mu przeciwko spadkobiercy roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej do pokrycia zachowku albo do jego uzupełnienia.

Wbrew temu co sądzą niektórzy, zachowek może być dochodzony również od obdarowanego, jeżeli w spadku osoba uprawniona nie otrzymała sumy równej zachowkowi.

Na poczet zachowku nie dolicza się darowizn dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty na rzecz osób niebędących spadkobiercami ani uprawnionymi do zachowku. Jednak należy przyjąć, iż podlegają zaliczeniu darowizny uczynione na rzecz spadkobierców lub uprawnionych do zachowku bez względu na datę ich dokonania (czyli mówiąc najprościej roszczenie o zachowek od Pani jako obdarowanej będzie mogło być realizowane bez względu na spory upływ czasu od jej dokonania.

Wprawdzie orzecznictwo w tym zakresie precyzyjnie się nie wypowiada, dlatego zniesienie współwłasności nieodpłatne, w zależności od swojego charakteru może lub nie być uznane za darowiznę.

Dokonywanie płatności na nieślubne dziecko jednego z małżonków z majątku wspólnego

W Pani sytuacji, na Pani korzyść przemawia fakt, iż Pani mąż dokonywał płatności na swoje nieślubne dziecko z majątku wspólnego, zatem w postępowaniu o podział tego majątku połowa tych kwot powinna zostać przeznaczona na Pani rzecz.

Podstawą takich roszczeń będzie art. 45 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym:

„§ 1. Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.

§ 2. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny.

§ 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego.

Kwoty te, jako niespożytkowane na potrzeby rodziny, Pani mąż powinien zwrócić.

Jak dokonać podziału majątku?

Podziału majątku wspólnego można dokonywać albo przed notariuszem (musi istnieć zgodna wola stron) lub w postępowaniu sądowym.

Oczywiście, zawsze łatwiej po wielu latach żądać uznania czynności notarialnej za sprzeczną z prawem niż wznowić postępowanie sądowe. Jednak uwzględnienie Pani roszczenia w akcie notarialnym (żądanie zwrotu połowy kwot wypłaconych na nieślubne dziecko i zaliczenie ich na udział w nieruchomości, która w całości zostanie przyznana Pani) jest możliwe i dopuszczalne. Pani powinna zadbać, aby wzmianka, z jakiego tytułu i za co nieruchomość została zaliczone na Pani rzecz, znalazła się w akcie notarialnym, aby jak najbardziej nadać czynności charakteru wzajemnych rozliczeń, a nie obejścia prawa do zachowku.

Czynność ta, w razie wniesienia sprawy o zachowek, będzie z pewnością dokładnie przez sąd w przyszłości badana, a takie wzmianki w akcie notarialnym mogą przechylić szalę na Pani stronę i uniemożliwić zakwalifikowanie tej umowy jako darowizny (jak będzie się kształtowało orzecznictwo w tych sprawach w przyszłości – trudno powiedzieć).

Mogę jedynie dodać, iż na gruncie prawa podatkowego nieodpłatne zniesienie współwłasności nie może być uznane za darowiznę uprawniającą do zwolnienia.

Zarówno umowa notarialna jak i podział majątku wspólnego będą w Pani przypadku możliwe, jednak koszty będą inne.

W przypadku postępowania sądowego konieczne będzie wniesienie opłaty sądowej:

• opłata stała w kwocie 1000 złotych – pobiera się od wniosku o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej.
• gdy wniosek zawiera zgodny projekt podziału tego majątku pobiera się opłatę stałą w kwocie 300 złotych.

Koszty podziału majątku przed notariuszem

Co do podziału majątku u notariusza – wysokość taksy notarialnej możemy negocjować z notariuszem. Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości określa maksymalne stawki notarialne w zależności od wartości:

1. do 3000 zł – 100 zł;
2. powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł;
3. powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł;
4. powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł;
5. powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł;
6. powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł;
7. powyżej 2 000 000 zł – 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł.

W praktyce stosowane są właśnie powyższe stawki notarialne, dlatego zgodny podział wraz z rozliczeniami będzie niewątpliwie tańszym rozwiązaniem, jednak z pewnością dłuższym (od wniesienia wniosku do wyznaczenia rozprawy minie określony czas, zależny od obciążenia danego sądu sprawami).

Reasumując, bez względu na formę podziału majątku – osoba uprawniona z pewnością w przyszłości będzie próbować dochodzić zachowku od Pani, a ocena, czy będzie jej się ten zachowek należał, zależna będzie od oceny podziału majątku między Panią a Pani mężem.