Przeniesienie ucznia do innej klasy - czy potrzebna jest zgoda obojga rodziców?

Brak porozumienia miedzy rodzicami w kwestii istotnych spraw dziecka

Zgodnie z art. 93 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (w skrócie K.r.io.) „władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom”.

Treść władzy rodzicielskiej „obejmuje w szczególności obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka, z poszanowaniem jego godności i praw.

Władza rodzicielska powinna być wykonywana tak, jak tego wymaga dobro dziecka i interes społeczny.

Rodzice przed powzięciem decyzji w ważniejszych sprawach dotyczących osoby lub majątku dziecka powinni je wysłuchać, jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala, oraz uwzględnić w miarę możliwości jego rozsądne życzenia” (art. 95 K.r.io.).

„Jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania.

Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy” (art. 97 K.r.io.).

Jeżeli rodzice nie są w stanie osiągnąć porozumienia w kwestii istotnych spraw dziecka, to rozstrzygnięcie tej kwestii należy do sądu rodzinnego.

Istotne jest tutaj ustalenie, jakie sprawy są sprawami istotnymi dla dziecka, które wymagają współdziałania rodziców, a w razie jego braku – rozstrzygnięcia sądu.

Wskazuje się, że do spraw takich mogą m.in. należeć: regulowanie trybu życia dziecka, udostępnianie dziecku określonych przedmiotów (np. motocykla), sprawy związane z jego reprezentacją, wybór kierunku edukacji.

Dwie sprzeczne decyzje rodziców co do wyboru kierunku edukacji dziecka

W związku z tym, jeżeli przyjmie się, że uczęszczanie przez dziecko do klasy sportowej jest sprawą dotyczącą wyboru kierunku edukacji dziecka, to rodzice powinni decyzję w tej sprawie podjąć wspólnie. W razie braku ich współdziałania kwestię tę powinien rozstrzygnąć sąd.

Zgodnie z art. 39 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty „dyrektor szkoły lub placówki w szczególności:

3) sprawuje opiekę nad uczniami oraz stwarza warunki harmonijnego rozwoju psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne;

4) realizuje uchwały rady szkoły lub placówki oraz rady pedagogicznej, podjęte w ramach ich kompetencji stanowiących”.

Zgodnie z art. 41 ust. 1 tej ustawy „do kompetencji stanowiących rady pedagogicznej należy:

1) zatwierdzanie planów pracy szkoły lub placówki po zaopiniowaniu przez radę szkoły lub placówki;

2) podejmowanie uchwał w sprawie wyników klasyfikacji i promocji uczniów;

3) podejmowanie uchwał w sprawie innowacji i eksperymentów pedagogicznych w szkole lub placówce, po zaopiniowaniu ich projektów przez radę szkoły lub placówki;

4) ustalanie organizacji doskonalenia zawodowego nauczycieli szkoły lub placówki;

5) podejmowanie uchwał w sprawach skreślenia z listy uczniów”.

Natomiast zgodnie z art. 41 ust. 2 „rada pedagogiczna opiniuje w szczególności:

1) organizację pracy szkoły lub placówki, w tym zwłaszcza tygodniowy rozkład zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych;

2) projekt planu finansowego szkoły lub placówki;

3) wnioski dyrektora o przyznanie nauczycielom odznaczeń, nagród i innych wyróżnień;

4) propozycje dyrektora szkoły lub placówki w sprawach przydziału nauczycielom stałych prac i zajęć w ramach wynagrodzenia zasadniczego oraz dodatkowo płatnych zajęć dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych”.

W związku z tym do kompetencji dyrektora szkoły należy sprawowanie opieki nad uczniami oraz stwarzanie warunków harmonijnego rozwoju psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne.

Czy podjęcie decyzji o przeniesieniu ucznia do innej klasy na wniosek jednego z rodziców bez zgody drugiego z nich mieści się w zakresie kompetencji dyrektora szkoły?

Można się zastanawiać, czy podjęcie decyzji o przeniesieniu ucznia do innej klasy, która realizuje podstawę programową z wychowania fizycznego, mieści się w wyżej wymienionym zakresie kompetencji dyrektora szkoły.

W piśmiennictwie wskazuje się:

„W art. 39 ust. 1 pkt 3 uso chodzi, jak się wydaje, nie tyle o nałożenie na dyrektora obowiązku osobistego sprawowania pieczy nad uczniami (wychowankami), ile raczej o zakres jego odpowiedzialności. Zwrot »sprawuje opiekę«, którym posłużył się ustawodawca, nieodparcie nasuwa skojarzenia ze sferą prawa rodzinnego. Jak się wydaje, jest to skojarzenie trafne. Dzieci i młodzież, korzystające z usług edukacyjnych szkół i placówek, nie są bowiem podmiotami w sensie prawnym w pełni samodzielnymi i odpowiedzialnymi za swój byt. (…) Uprawnienie to jest jednak ograniczone; ustawodawca siłą rzeczy ingeruje w nie np. wtedy, gdy wprowadza nowe obowiązki edukacyjne (lub rozszerza zakres już istniejących). (…) Zarazem komentowany przepis przyznaje dyrektorowi (gdyż szkoła jako taka nie ma osobowości cywilnoprawnej) prawo opieki nad małoletnimi uczniami w takim zakresie, w jakim jest to konieczne dla realizacji przez szkołę jej funkcji dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej.

Przez »opiekę«, o której tu mowa, rozumieć należy prawo do decydowania o tym, gdzie dzieci, powierzone pieczy dyrektora jako przedstawiciela szkoły lub placówki, przebywają w czasie zajęć szkolnych, jaki jest porządek i organizacja tych zajęć, a także rozstrzygania o właściwym sposobie zapewnienia dzieciom możliwości spokojnego i bezpiecznego przebywania na terenie szkoły. Tak też należy, jak się wydaje, rozumieć dalszą część komentowanego przepisu, gdzie mowa o stwarzaniu warunków »harmonijnego rozwoju psychofizycznego poprzez aktywne działania prozdrowotne«. Dyrektor powinien więc tak wykonywać swoje obowiązki kierownika oświatowej jednostki organizacyjnej, aby zabezpieczyć dzieci i młodzież przed szkodliwym wpływem otoczenia społecznego oraz przez to stworzyć im możliwości właściwego rozwoju w sferze psychicznej i fizycznej. Do obowiązków tych należy również, w miarę możliwości, zapewnienie uczniom (wychowankom) korzystania w szkole lub placówce ze świadczeń opieki zdrowotnej” (M. Pilich, Komentarz do ustawy o systemie oświaty, 2008, ABC).

W związku z tym, co do zasady, o kierunku wykształcenia dziecka (klasa sportowa czy inna) powinni decydować wspólnie rodzice.

Na dyrektorze szkoły spoczywa jednak również obowiązek zapewnienia dziecku harmonijnego rozwoju psychofizycznego. Jeżeli z zaświadczenia lekarskiego wynikają ewidentne przeciwwskazania do zajęć ucznia związanych z dużym wysiłkiem, można spróbować to wykorzystać jako argument służący do przeniesienia ucznia do klasy realizującej podstawę programową z wychowania fizycznego.

Niemniej jednak, o ile jest to możliwe, proszę rozważyć wstrzymanie się z podejmowaniem takich działań do czasu rozstrzygnięcia tej kwestii przez sąd. W toku sprawy rozwodowej sąd może bowiem również powierzyć sprawowanie pieczy nad dzieckiem jednemu z rodziców.

Można też rozważać wyraźnie zakomunikowanie obojgu rodzicom, że do momentu rozstrzygnięcia tej sprawy przez sąd albo uzgodnienia przez nich wspólnego stanowiska nie będą podejmowane dalsze działania w tej sprawie.

Jednocześnie nie może Pan jak dyrektor szkoły brać na siebie odpowiedzialności za brak współpracy rodziców, którzy w swoim działaniu nie kierują się dobrem dziecka. W razie dalszego zaostrzenia konfliktu między rodzicami matka dziecka może twierdzić, że szkoła wkracza w jej sferę władzy rodzicielskiej.

Ponadto, w ramach kompetencji rady pedagogicznej, które realizuje dyrektor szkoły, nie wymieniono podobnego rozstrzygnięcia. Nie jest to kompetencja stanowiąca, te są bowiem wymienione w art. 41 ust. 1 ustawy o systemie oświaty, a ewentualnie opiniodawcza dla Pana jako dyrektora szkoły.