Przelew w ramach zachowku i dalsze dochodzenie zachowku

Przekazanie darowizny i roszczenie o zachowek

Kwestia zachowku została uregulowana w przepisach art. 991–1011 Kodeksu cywilnego. Zachowek jest to część spadku należna osobom najbliższym zmarłego niezależnie od tego, kto został przez niego powołany do spadku w testamencie. Ustanowienie prawa do zachowku opiera się na założeniu, że każdy człowiek w razie śmierci ma moralny obowiązek pozostawienia choćby części majątku swoim najbliższym.

Problem zachowku nie istnieje, gdy osoby do niego uprawnione otrzymają w spadku po zmarłym lub w formie darowizny część majątku równą lub wyższą od tej, jaka należałaby się im z racji zachowku.

Zgodnie z art. 991 Kodeksu cywilnego (w skrócie K.c.) „zstępnym, małżonkowi oraz rodzicom spadkodawcy, którzy byliby powołani do spadku z ustawy, należą się, jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni – dwie trzecie wartości udziału spadkowego, który by mu przypadał przy dziedziczeniu ustawowym, w innych zaś wypadkach – połowa wartości tego udziału (zachowek)”.

W przedstawionych okolicznościach sprawy siostra Pana mamy została pozbawiona spadku po jej mamie, czyli nic nie otrzymała po jej śmierci, ponieważ darowała ona Pana mamie 1/2 udziału w mieszkaniu (pozostałą 1/2 darował Pana mamie jej ojciec). W takiej sytuacji należy wykazać, że przelew, którego Pana mama dokonała na konto jej siostry, był de facto zapłatą dla niej ,jeżeli nie całości, to przynajmniej części zachowku. Troszkę nieszczęśliwy jest tytuł tego przelewu, ponieważ wskazuje na darowiznę od Pana mamy na rzecz jej siostry. Darowizna taka nie byłaby wliczana na poczet spłaty zachowku po Pana babci i tutaj zapewne siostra Pana mamy widzi szansę i będzie się starała udowodnić, że ten przelew był po prostu zwykłą darowizną od Pana mamy na rzecz jej siostry i nie ma nic wspólnego z rozliczeniami spadkowymi po zmarłej Pana babci. Należy starać się udowodnić przed sądem, że ta darowizna"była w rzeczywistości zapłatą zachowku na rzecz siostry Pana mamy. Pomocna w tym może być dalsza część tytułu przelewu, gdzie Pana mama napisała „spełnienie woli” i tu imię i nazwisko. Tego należy trzymać i dowodzić, że dokonany przez nią przelew miał na celu „spłacenie” siostry, która nie otrzymała po śmierci jej mamy niczego wartościowego w spadku. Pomocne byłby tu np. zeznania świadków, członków rodziny itp.). Jeżeli jednak nie udałoby się zaliczyć przed sądem tego przelewu na poczet zachowku dla siostry, będzie trzeba ten zachowek jej zapłacić i w takiej sytuacji warto starać się o cofnięcie wykonanej na rzecz siostry darowizny pieniężnej. Darowiznę już wykonaną, jak to jest w Pani przypadku, rodzice mogą odwołać wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach. Stosownie do art. 898 § 1 Kodeksu cywilnego darowizna może być odwołana, jeżeli obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności. W mojej ocenie wystąpienie przeciwko Pana mamie o zapłatę zachowku, w sytuacji gdy dostała już siostra Pana mamy od niej zapłatę w formie przelewu, może być uznane przez sąd za rażącą niewdzięczność w stosunku do Pana mamy.

Na koniec zaznaczę, że zgodnie z art. 1007 K.c. roszczenie o zachowek wygasa po pięciu latach od chwili ogłoszenia testamentu lub otwarcia spadku (czyli śmierci spadkodawcy).