Przekazywanie środków między małżonkami, darowizny i działalność gospodarcza

Przelewy między małżonkami a darowizna

W przypadku małżonków w ustroju rozdzielności majątkowej należy być bardzo ostrożnym, jeżeli chodzi o wzajemne przekazywanie środków pieniężnych. Otóż, jak stanowi art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy PIT, „przepisów o podatku dochodowym nie stosuje się do świadczeń na zaspokojenie potrzeb rodziny, o których mowa w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, objętych wspólnością majątkową małżeńską”. W takim przypadku wzajemne przekazywanie środków pomiędzy małżonkami jest neutralne podatkowo.

Analizując powyższe, stwierdzić należy, że możliwość skorzystania z wyłączenia określonego w art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uzależniona jest od łącznego spełnienia wszystkich zawartych w tym przepisie przesłanek, a mianowicie:

• przyznane świadczenie musi być przeznaczone na zaspokojenie potrzeb rodziny,
• potrzeby rodziny muszą być zgodne z określonymi w art. 27 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego,
• świadczenie musi być objęte wspólnością majątkową małżeńską.

Niestety, ale zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych w sytuacji, gdy małżonkowie pozostają w ustroju rozdzielności, a nie wspólności majątkowej, to po stronie małżonka otrzymującego środki pieniężne powstaje przychód podlegający opodatkowaniu.

Stanowisko organów podatkowych

Tak interpretacja Dyrektora KIS z 23.06.2020 r., nr 0113-KDIPT2-2.4011.201.2020.3.AKU:

„Mając na uwadze powyższe uregulowania prawne, jak i przedstawiony we wniosku stan faktyczny stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie nie zachodzą przesłanki do wyłączenia z opodatkowania na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskanego przez Wnioskodawczynię świadczenia z tytułu zaspokajania potrzeb rodziny, bowiem zgodnie z prawomocnym wyrokiem Sądu z dnia 27 maja 2019 r. ustanowiona została rozdzielność majątkowa pomiędzy Wnioskodawczynią i Jej mężem, która obowiązuje od dnia 26 listopada 2018 r. Fakt wydania przez Sąd ww. orzeczenia wyklucza więc istnienie między małżonkami wspólności majątkowej, a zatem nie został spełniony jeden z warunków koniecznych dla skorzystania z ww. wyłączenia.

W konsekwencji uzyskiwane od męża po ustanowieniu rozdzielności majątkowej przez Wnioskodawczynię świadczenie na zaspokajanie potrzeb rodziny stanowi dla Niej przychód z innych źródeł określony w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ze względu na to, że zgodnie z art. 52 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia, to dniem, od którego powstał u Wnioskodawczyni obowiązek podatkowy w podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu ww. przychodu, jest dzień 26 listopada 2018 r., który został wskazany przez Sąd w wyroku z dnia 27 maja 2019 r. ustanawiającym rozdzielność majątkową pomiędzy małżonkami. Zatem, stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, uzyskiwane przez Wnioskodawczynię świadczenia na zaspokojenie potrzeb rodziny przekazywane przez męża od sierpnia 2019 r. na konto osobiste Wnioskodawczyni, podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych”.

Tak samo też interpretacja Dyrektora KIS z 10 maja 2019 r., nr 0115-KDIT2-2.4011.104.2019.1.ŁS:

„Mając na uwadze powyższe uregulowania prawne, jak i przedstawiony we wniosku stan faktyczny stwierdzić należy, że w przedmiotowej sprawie nie zachodzą przesłanki do wyłączenia z opodatkowania na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskanego przez Wnioskodawczynię świadczenia z tytułu zaspokajania potrzeb rodziny, bowiem w grudniu 2018 r. prawomocnym wyrokiem Sądu ustanowiona została rozdzielność majątkowa pomiędzy Wnioskodawczynią i Jej mężem. Fakt wydania przez Sąd ww. orzeczenia wyklucza więc istnienie między małżonkami wspólności majątkowej, a zatem nie został spełniony jeden z warunków koniecznych dla skorzystania z ww. wyłączenia.

W konsekwencji uzyskiwane po ustanowieniu rozdzielności majątkowej przez Wnioskodawczynię świadczenie na zaspokajanie potrzeb rodziny od męża Wnioskodawczyni przyznane na podstawie wyroku Sądu stanowi dla Niej przychód z innych źródeł określony w art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W związku z powyższym Wnioskodawczyni uzyskany przychód zobowiązana jest wykazać w zeznaniu podatkowym PIT-36 składanym za rok, w który doszło do wypłaty ww. świadczenia”.

Tak samo pismo z dnia 13.07.2023 r., wydane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, 0114-KDIP3-2.4011.460.2023.2.MN (PIT środków na potrzeby rodziny otrzymywanych od małżonka po rozdzielności majątkowej). Stanowisko to jest ugruntowane i – co więcej – w przepisach ustawy PIT nie przewidziano żadnych zwolnień w tym zakresie.

W rezultacie środki przekazywane na zaspokojenie potrzeb rodziny w ustroju rozdzielności majątkowej generują przychód podlegający opodatkowaniu jako przychód z innych źródeł. Świadczenie to podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych, tj. według skali podatkowej.

Umowa darowizny a podatek

Warto wskazać, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT przepisów ustawy nie stosuje się do spadków i darowizn. W konsekwencji darowizny nie podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Umowa darowizny środków pieniężnych nie wymaga zachowania formy pisemnej. Darowizna jest skuteczna już w momencie jej wykonania (art. 890 K.c.). Dodatkowo stwierdzenie darowizny pieniężnej w formie przelewu bankowego nie jest w ogóle zależne od tytułu polecenia przelewu. Zgodnie z art. 888 K.c. darowizna to umowa, a zatem wymagane jest zgodne oświadczenie woli stron i jeżeli strony uznają, że doszło do darowizny, to właśnie tak należy tę czynność kwalifikować – nie ma znaczenia czynność techniczna, jaką jest tytuł polecenia przelewu. Potwierdza to też art. 199a Ordynacji podatkowej, który podaje, że „organ podatkowy dokonując ustalenia treści czynności prawnej, uwzględnia zgodny zamiar stron i cel czynności, a nie tylko dosłowne brzmienie oświadczeń woli złożonych przez strony czynności”.

Plusem potraktowania czynności jako darowizny jest to, że darowizny pieniężne dokonane w formie polecenia przelewu korzystają z całkowitego zwolnienia od podatku, gdy są dokonywane pomiędzy małżonkami. Art. 4a ustawy SD stanowiący o zwolnieniu nie różnicuje, czy chodzi o ustrój wspólności, czy też rozdzielności.

Warunkiem skorzystania ze zwolnienia jest dokonanie zgłoszenia SD-Z2 w terminie 6 miesięcy, licząc od dnia otrzymania darowizny przez obdarowanego do US. Zgłaszanie każdej comiesięcznej darowizny do US może być kłopotliwe, ale chciałbym zwrócić Pana uwagę na treść interpretacji Dyrektora KIS z 4.11.2022 r., nr 0111-KDIB2-3.4015.76.2022.4.AD:

„Otrzymując darowiznę pieniężną w różnych dniach, powinien Pan złożyć odrębne zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych SD-Z2. Wynika to z zawartych w § 2 pkt 1 i 2 rozporządzenia w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych określeń: »data nabycia« oraz »data powstania obowiązku podatkowego […]«. Te uregulowania świadczą jednoznacznie, że w dokonywanym zgłoszeniu możliwe jest wskazanie tylko nabycia własności tylko w jednej dacie. Również konstrukcja poz. 4 i 5 formularza SD-Z2 (6) wskazuje na możliwość zakreślenia w każdym ze wskazanych pól jednej daty (czy to daty nabycia – poz. 4, czy daty powstania obowiązku podatkowego – poz. 5). Zatem w przypadku nabycia darowizn w różnych datach – w sytuacji, gdy obowiązek podatkowy powstał także w różnych datach – winien Pan z tego tytułu złożyć oddzielny druk SD-Z2 dla każdej z otrzymanych darowizn środków pieniężnych w terminie 6 miesięcy liczonego od dnia powstania obowiązku podatkowego.

Jednakże wymóg zgłoszenia nabycia na określonym formularzu jest tylko wymogiem natury technicznej, a celem wprowadzenia dedykowanego druku SD-Z2 było ułatwienie podatnikom dokonania stosownego zgłoszenia zapewniającego organom podatkowym pozyskanie niezbędnych informacji potrzebnych do zastosowania omawianego zwolnienia (co wynika z art. 4a ust. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn). Tym samym dokonanie zgłoszenia darowizny w innej formie niż na dedykowanym formularzu lub na błędnie wypełnionym formularzu nie może przesądzać o niespełnieniu warunków do uzyskania zwolnienia na podstawie art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Zatem skoro istotnie zgłosił Pan na jednym formularzu SD-Z2 wszystkie trzy darowizny w ustawowym terminie (jako datę nabycia oraz datę powstania obowiązku podatkowego wskazał Pan najwcześniejszą datę nabycia), dochowując przy tym pozostałych warunków ustawowych (tj. otrzymania darowizny przelewem na konto) – mógł Pan skorzystać ze zwolnienia określonego w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn”.

W świetle powyższej interpretacji możliwe jest dokonywanie „zbiorczych” darowizn, czyli z okresu sześciu miesięcy. De facto zatem przy tym rozwiązaniu zgłoszenie druku SD-Z2 będzie mieć miejsce dwa razy do roku (zastrzegam jednak, że warto rozważyć wystąpienie z własnym wnioskiem do KIS o taką interpretację celem uzyskania ochrony w tym zakresie).

W kontekście darowizn dokonywanych w gotówce należy wskazać, że nie korzystają one ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn na mocy art. 4a ustawy SD, jednakże istnieje w przypadku małżonków kwota wolna od podatku wynosząca 36 120 zł. Co ważne, kwota wolna dotyczy okresu ostatnich 5 lat (a nie pojedynczej darowizny).

Podsumowując:

• przekazywanie środków pomiędzy małżonkami na utrzymanie rodziny stanowi przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem PIT wg skali podatkowej w sytuacji, gdy małżonkowie pozostają w ustroju rozdzielności,
• takie przekazania można potraktować jako darowiznę – gdy darowizna jest dokonywana przelewem i obdarowany małżonek chce zgłosić fakt otrzymania na druku SD-Z2 do US, to takie darowizny są w całości wolne od podatku,
• jeżeli darowizny są przekazywane w gotówce lub nie zostały zgłoszone w terminie, to kwota wolna dla małżonków w okresie ostatnich 5 lat wynosi 36 120 zł.Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›
  

Zarejestrowanie JDG w mieszkaniu współmałżonka

Zgodnie z art. 7 ustawy o CEIDG „wraz z wnioskiem o wpis do CEIDG, z wyjątkiem wniosku o wykreślenie przedsiębiorcy, składa się oświadczenia o posiadaniu tytułu prawnego do nieruchomości, których adresy są wpisywane do CEIDG”. Oświadczenia, o których mowa, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Składający oświadczenia zawiera w nich klauzulę o treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu uprawnionego do odebrania oświadczenia o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.

W myśl natomiast art. 32 ww. ustawy „w przypadku powzięcia przez ministra właściwego do spraw gospodarki informacji o braku tytułu prawnego do nieruchomości wskazanej we wpisie do CEIDG, której adres wskazano zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 6, minister właściwy do spraw gospodarki, z urzędu lub na wniosek osoby przedstawiającej dowód posiadania tytułu prawnego do nieruchomości wskazanej we wpisie przedsiębiorcy, wzywa przedsiębiorcę do przedstawienia dowodu posiadania tytułu prawnego do nieruchomości lub dokonania odpowiedniej zmiany wpisu w tym zakresie, w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania. Jeżeli przedsiębiorca mimo wezwania nie przedstawi dowodu posiadania tytułu prawnego do nieruchomości wskazanej we wpisie, minister właściwy do spraw gospodarki wykreśla, w drodze decyzji administracyjnej, przedsiębiorcę z CEIDG”.

Faktycznie zatem przedsiębiorca musi mieć odpowiedni tytuł prawny do nieruchomości. Takim tytułem prawnym jest prawo własności, najem czy też użyczenie nieruchomości. Formą własności jest współwłasność. Należy zauważyć, że współwłasność również jest rodzajem tytułu prawnego do lokalu. Jeżeli zatem na skutek podziału majątku dojdzie do zmiany wspólności łącznej we współwłasność w częściach ułamkowych, to nie oznacza to, że utracił Pan tytuł prawny do lokalu – nie jest bowiem wymagane, aby przedsiębiorca był właścicielem 100% nieruchomości.

Tytuł prawny do nieruchomości

Na stronie biznes.gov.pl „Gdzie przedsiębiorca prowadzi działalność – adresy przedsiębiorcy” (https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00118) czytamy: „Jako przedsiębiorca musisz posiadać tytuł prawny do każdej nieruchomości, której adres zgłaszasz do CEIDG. Tytułem prawnym do nieruchomości może być:

• prawo własności (współwłasności) nieruchomości lub lokalu mieszkalnego,
• prawo użytkowania wieczystego gruntu wraz z prawem własności budynków,
• spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu,
• dzierżawa,
• najem,
• użyczenie”.Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›