Przekazanie gospodarstwa na rzecz Skarbu Państwa

Komu przysługuje emerytura rolnicza?

W istocie chodzi Panu o prawo brata do emerytury, a nie mamy. Mama ma wiek emerytalny i nie musi zaprzestawać działalności, żeby tę emeryturę utrzymać. W istocie więc chodzi o to, by to brat mógł spokojnie wyzbyć się gospodarstwa. Gdybym jednak się myliła co do Pana intencji, proszę o informację, a uzupełnię odpowiedź.

Zgodnie z ustawą z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników „emerytura rolnicza przysługuje ubezpieczonemu, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny,

2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 25 lat”.

W takiej sytuacji nie ma potrzeby wyzbywania się gospodarstwa. Istnieje także możliwość przejścia na tzw. wcześniejszą emeryturę rolniczą, tu jednak warunki do jej uzyskania wyglądają następująco:

„Emerytura rolnicza przysługuje także ubezpieczonemu rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek 55 lat, jeśli jest kobietą, albo 60 lat, jeśli jest mężczyzną;

2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu przez okres co najmniej 30 lat;

3) zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej”.

Zaprzestanie działalności rolniczej przez emeryta lub rencistę

Zgodnie z art. 28 ust. 4 tej ustawy „uznaje się, że emeryt lub rencista zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli ani on, ani jego małżonek nie jest właścicielem (współwłaścicielem) lub posiadaczem gospodarstwa rolnego w rozumieniu przepisów o podatku rolnym i nie prowadzi działu specjalnego, nie uwzględniając:

1) gruntów wydzierżawionych, na podstawie umowy pisemnej zawartej co najmniej na 10 lat i zgłoszonej do ewidencji gruntów i budynków, osobie niebędącej:

1. małżonkiem emeryta lub rencisty,
2. jego zstępnym lub pasierbem,
3. osobą pozostającą z emerytem lub rencistą we wspólnym gospodarstwie domowym,
4. małżonkiem osoby, o której mowa w lit. b lub c;

2) gruntów trwale wyłączonych z produkcji rolniczej na podstawie odrębnych przepisów, w tym zalesionych gruntów rolnych;

3) gruntów i działów specjalnych należących do małżonka, z którym emeryt lub rencista zawarł związek małżeński po ustaleniu prawa do emerytury lub renty rolniczej z ubezpieczenia;

4) własności (udziału we współwłasności) nieustalonej odpowiednimi dokumentami urzędowymi, jeżeli grunty będące przedmiotem tej własności (współwłasności) nie znajdują się w posiadaniu rolnika lub jego małżonka”.

Przejęcie gospodarstwa za odpłatnością przez Agencję Nieruchomości Rolnych na Skarb Państwa

Oczywiście najczęściej w celu zaprzestania działalności zawierane są umowy sprzedaży, dzierżawy lub tzw. umowa z następcą. Jeżeli emeryt lub rencista chciałby wyzbyć się własności gospodarstwa rolnego, a nie może znaleźć nabywcy, gospodarstwo rolne może zostać przejęte za odpłatnością przez Agencję Nieruchomości Rolnych na Skarb Państwa. Przejęcie gospodarstwa następuje na wniosek właściciela gruntów, ale tylko wtedy, gdy rolnik lub jego małżonek ma ustalone prawo do rolniczych świadczeń emerytalno-rentowych, a nie zawarł umowy z następcą i nie ma możliwości sprzedaży nieruchomości wchodzących w skład gospodarstwa rolnego co najmniej po cenie odpowiadającej ich oszacowaniu wg przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa. Przejęcie gospodarstwa rolnego i ustalenie odpłatności następuje w drodze decyzji administracyjnej.

Jak wynika z powyższego, Pańskiemu bratu nie przysługuje także emerytura wcześniejsza, bowiem nie osiągnął jeszcze wieku, który upoważnia do jej otrzymania.

Uzyskanie renty strukturalnej

Obecnie istnieje jeszcze jedna możliwość uzyskania świadczeń w zamian za „pozbycie się” gospodarstwa rolnego. Chodzi o rentę strukturalną przewidzianą w ustawie z dnia 26 kwietnia 2001 r. o rentach strukturalnych w rolnictwie.

Zgodnie z art. 3 tej ustawy „prawo do renty strukturalnej przysługuje rolnikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) ma ukończone 55 lat, lecz nie osiągnął 60 lat, jeżeli jest kobietą, albo ma ukończone 60 lat, lecz nie osiągnął 65 lat, jeżeli jest mężczyzną,

2) podlegał ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników, przez okres wymagany do uzyskania emerytury rolniczej z chwilą ukończenia 55 lat, jeżeli jest kobietą, albo 60 lat, jeżeli jest mężczyzną,

3) prowadził nieprzerwanie działalność rolniczą w okresie 10 lat bezpośrednio poprzedzających zgłoszenie wniosku o rentę strukturalną i działalność ta była jedynym lub głównym źródłem jego utrzymania,

4) zaprzestał prowadzenia działalności rolniczej,

5) przekazał gospodarstwo rolne o łącznej powierzchni wynoszącej co najmniej 3 ha”.

Uznaje się, że działalność rolnicza była jedynym lub głównym źródłem utrzymania rolnika, jeżeli w okresie 10 lat, podlegał on ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu, określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników, przez co najmniej 5 lat, z czego co najmniej 2 lata tego ubezpieczenia przypadały na okres bezpośrednio przed zgłoszeniem wniosku o rentę strukturalną. Gospodarstwo rolne, może być przekazane, jeżeli przez okres co najmniej ostatnich 5 lat przed złożeniem wniosku o przyznanie renty strukturalnej stanowiło własność rolnika lub jego małżonka lub współwłasność małżonków.

Przekazanie gospodarstwa rolnego według ustawy to odpłatne lub nieodpłatne przeniesienie własności gruntów wchodzących w skład tego gospodarstwa, w drodze umowy, na rzecz osoby fizycznej lub prawnej albo jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, jak również przejęcie tych gruntów na własność Skarbu Państwa, w drodze decyzji Prezesa Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Także tego świadczenia brat nie może otrzymać z powodu wieku. Niestety nie ma też innych możliwości, które pozwoliłyby bratu wyzbyć się gospodarstwa z jednoczesnym otrzymaniem świadczeń z ubezpieczeń społecznych.