Pan Zbigniew zapytał, jak można przekazać osobie obcej, niespokrewnionej znaczną sumę pieniędzy bez obowiązku płacenia podatku w wysokości 20% darowizny. Chodziło o kwotę rzędu 100 tys. zł.
Przekazanie osobie niespokrewnionej dużej sumy pieniędzy a podatek od spadków i darowizn
Generalnie nie ma sposobu przekazania w formie nieodpłatnej czynności prawnej – darowizny osobie obcej bez podatku od spadków i darowizn, gdyż wszystko, co nieodpłatne, podlega temu podatkowi. Nawet nazywając umowę w inny sposób niż wprost darowizną, jeśli tylko będzie ona spełniać wymogi określone w art. 888 Kodeksu cywilnego (K.c.), a więc będzie to nieodpłatne przysporzenie, spowoduje powstanie obowiązku podatkowego.
Można się pokusić o sięganie do innych podobnych regulacji, ale od razu zaznaczę, że są to zawsze podlegające ocenie czynności, a organy podatkowe mają prawo do dokonywania oceny, wynikającej z art. 191 Ordynacji podatkowej, rzeczywistego charakteru czynności cywilnoprawnych, mając na względzie obowiązujące przepisy podatkowe, w tym regulacje przywołanej na wstępie ustawy.
Masz problem prawny? Kliknij tutaj i zapytaj prawnika ›
Instytucja odpłatnej renty umownej
W każdym razie, wychodząc naprzeciw pytaniu pana Zbigniewa, mogę wskazać na instytucję odpłatnej renty umownej.
Zgodnie z art. 903 K.c. – przez umowę renty jedna ze stron zobowiązuje się względem drugiej do określonych świadczeń okresowych w pieniądzu lub w rzeczach oznaczonych tylko co do gatunku. W orzecznictwie podnosi się, że renta ma charakter alimentacyjny, ale przepisy nie limitują przyczyn powstania takiego zobowiązania, stąd też sama okoliczność, że rentobiorca nie znajduje się w niedostatku, nie wyklucza możliwości ustanowienia renty mającej na celu wspomożenie rentobiorcy z określonych powodów lub z uwagi na jego sytuację materialną, zdrowotną czy życiową (takie stanowisko wyraził np. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 26.02.2002 r., sygn. akt III SA 2702/00, oraz wyroku z dnia 28.02.2002 r., sygn. akt III SA 2209/00).
Podstawą do ustanowienia renty może być zatem np. umożliwienie tej osobie ukończenia nauki, sfinansowanie leczenia itd.
Renta wbrew pozorom nie musi być zawarta na czas nieokreślony, może być zawarta także na czas określony. Musi mieć jednak charakter odpłatny, bo nieodpłatna podlega podatkowi, czyli może polegać np. na tym, że w zamian za pieniądze pan Zbigniew otrzyma własność jakiejś rzeczy albo jakieś usługi itd.
Jest to jednak rozwiązanie, które może nie w pełni satysfakcjonować pana Zbigniewa, bo łączy się ono z obowiązkiem w podatku dochodowym, ale pozwala w majestacie prawa przekazać obcej osobie środki pieniężne.
Potrzebujesz pomocy prawnika? Kliknij tutaj i opisz swój problem ›
Umowa pożyczki a podatek PCC
Innym, być może lepszym, jak się wydaje, rozwiązaniem byłoby zawarcie przez pana Zbigniewa umowy pożyczki z tą osobą, w której ramach przekazałby on jej 90 000 zł. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 4 ustawy od czynności cywilnoprawnych podatek wyniósłby wówczas tylko 2%, a więc dokładnie 10 razy byłby niższy. Z upływem czasu przekształcenie tego zobowiązania na czynność w zasadzie darmową byłoby w miarę proste. Wystarczy bowiem, że pan Zbigniew nie będzie domagał się zwrotu od tej osoby „pożyczonej kwoty” przez okres, aż nastąpi przedawnienie (3 lata, jeśli pożyczka będzie dokonywana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, lub 10, jeśli będzie to transakcja poza prowadzoną działalnością gospodarczą), i wówczas to zobowiązanie do zwrotu przekształci się w tzw. zobowiązanie naturalne, które „pożyczkobiorca” będzie mógł, ale nie musiał wykonać. Z tego tytułu, na ten moment, nie powstanie podatek dochodowy, bo de facto pożyczka nie spowoduje u tej osoby przysporzenia. Dobrym rozwiązaniem jest także to, że można ją teoretycznie oddać Panu.
Oczywiście nie jest to jednak do końca zgodne z prawem, bo służy ukryciu darowizny, która jest opodatkowana 18% więcej, ale tak naprawdę, jeśli pan Zbigniew i ta osoba będą zgodni, to ryzyko w zasadzie jest minimalne.
Podobnym rozwiązaniem jest opcja z depozytem nieprawidłowym, czyli przechowywaniem pieniędzy pana Zbigniewa. Wówczas także podatek od czynności cywilnoprawnych wynosi 2%. Po pewnym czasie można by te środki „oddać” panu Zbigniewowi. Nic poza tym nie przychodzi mi do głowy, bo generalnie każde nieodpłatne przysporzenie podlega podatkowi.
Kliknij tutaj i zapytaj prawnika online ›
Przykłady
Jan i Marta – Umowa pożyczki
Jan chciał pomóc swojej znajomej Marcie, która potrzebowała środków na rozpoczęcie studiów. Zamiast bezpośredniej darowizny, Jan zawarł z Martą umowę pożyczki na kwotę 100 tys. zł. Umowa ta była oprocentowana symbolicznie, a z czasem Jan postanowił nie domagać się zwrotu środków, co po kilku latach stało się darowizną z mocy przedawnienia zobowiązania, minimalizując obciążenie podatkowe.
Tomasz – Odpłatna renta umowna
Tomasz chciał wesprzeć swojego przyjaciela, który przeszedł trudny okres i potrzebował wsparcia finansowego na leczenie. Zamiast przekazywać pieniądze jako darowiznę, Tomasz zdecydował się na ustanowienie odpłatnej renty umownej, czyli że będzie przekazywał określoną sumę miesięcznie, w zamian za co przyjaciel oferował pomoc w prowadzeniu biznesu Tomasza. Tym sposobem obaj uniknęli wysokiego podatku od darowizn.
Ewa i Robert – Depozyt nieprawidłowy
Ewa chciała przekazać swojemu bratankowi Robertowi pewną sumę pieniędzy na zakup mieszkania. Aby ominąć wysoki podatek od darowizny, Ewa zdecydowała się na zastosowanie depozytu nieprawidłowego. Pieniądze zostały formalnie przekazane Robertowi na „przechowanie” z możliwością użycia na jego potrzeby. Z czasem umowa ta miała być przekształcona w darowiznę, a Robert miał „oddawać” kwoty w ramach fikcyjnej spłaty, co pozwoliło uniknąć obciążenia podatkowego.
Podsumowanie
Przekazanie dużej sumy pieniędzy osobie niespokrewnionej bez ponoszenia wysokiego podatku od darowizny jest możliwe przez zastosowanie odpowiednich form prawnych, takich jak umowa pożyczki, odpłatna renta umowna czy depozyt nieprawidłowy. Kluczowe jest zrozumienie i właściwe zastosowanie przepisów, aby uniknąć konsekwencji prawnych i finansowych, jednocześnie realizując swoje intencje wobec obdarowywanej osoby.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz indywidualnego podejścia do swojej sytuacji finansowej i prawnej? Skorzystaj z naszych online konsultacji prawnych i profesjonalnego sporządzania pism, aby bezpiecznie i skutecznie przekazać środki finansowe swoim bliskim. Zapraszamy do kontaktu poprzez formularz umieszczony pod tekstem.
Nota obciążeniowa
