Przedawnienie długu paletowego

Kiedy upływa termin przedawnienia roszczenia?

Zgodnie z przepisem art. 117 § 2 Kodeksu cywilnego (K.c.), czyli ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.): „po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia”.

Skuteczność podniesionego zarzutu przedawnienia zależy od tego, czy upłynął już okres przedawnienia dla dochodzonego roszczenia.

W tym kontekście należy podnieść, że, co do zasady, termin przedawnienia wynosi lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz tych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata (art. 118 K.c.). Jednakże liczne przepisy przewidują szczególne, krótsze terminy przedawnienia. Dla przykładu: roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, roszczenia rzemieślników z takiego tytułu oraz roszczenia prowadzących gospodarstwa rolne z tytułu sprzedaży płodów rolnych i leśnych – przedawniają się z upływem lat dwóch (art. 554 K.c.), podobnie jak roszczenia wynikające z umowy o dzieło (art. 646 K.c.).

Dostawa towaru na paletach euro

W pierwszej kolejności należy więc rozstrzygnąć, w trakcie realizacji jakiej umowy weszli Państwo w posiadanie palet.

Z opisanej przez Panią sytuacji wynika, że dostawcy dostarczają do Pani firmy (hurtowni) określone towary, które – jak rozumiem – Państwo nabywają na paletach euro. Te jednak nie są osobno fakturowane (czyli nie są osobnym przedmiotem obrotu pomiędzy Państwem a dostawcami). Owe palety stanowią zatem element przedmiotu dostawy (podobnie jak przykładowo opakowanie towaru), bez którego taka dostawa nie zostałaby odebrana. Nie stanowią one przedmiotu osobnej umowy użyczenia, czy, co byłoby już kuriozalne, darowizny.

W tym kontekście dla pełnej precyzji przypominam, że przez umowę dostawy dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczania częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny (art. 605 K.c.). Zgodnie z art. 612 K.c. w przedmiotach nieuregulowanych przepisami niniejszego tytułu, do praw i obowiązków dostawcy i odbiorcy stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży. W szczególności zatem do dostawy stosuje się dwuletni termin przedawnienia z art. 554 K.c. – tak wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2005 r., II CK 423/2004, OSNC 2006, nr 1, poz. 12.

Roszczenie dostawcy o zwrot palet

Moim zdaniem roszczenie dostawcy o zwrot palet, stanowiących element umowy dostawy towaru, mieści się w zakresie pojęcia „roszczeń z tytułu sprzedaży (dostawy) dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy (dostawcy)”, a zatem stosownie do przywołanego przepisu art. 554 K.c. podlega dwuletniemu terminowi przedawnienia.

Nie mogę jednak całkowicie wykluczyć, że w razie sporu pomiędzy Państwem a dostawcą sąd poszedłby tą drogą, że przepis art. 554 K.c. należy wykładać zawężająco tylko do roszczeń ściśle związanych z wykonaną dostawą (przedmiotem dostawy), a przecież Państwa dostawcy, formalnie rzecz biorąc, dostarczyli Wam określony towar, a nie palety. Przy takim podejściu miałby zastosowanie ogólny trzyletni (nie zaś dwuletni) termin przedawnienia obowiązujący dla roszczeń wynikających z działalności gospodarczej.

Mając powyższe na uwadze, należy jeszcze odpowiedzieć na pytanie, od kiedy wyżej określony termin przedawnienia zaczyna biec.

Kiedy rozpoczyna się bieg terminu przedawnienia dla roszczenia dostawcy o zwrot palet

Bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 120 K.c.). Termin wymagalności roszczenia określa ustawa lub umowa. Zatem może być oznaczony w umowie, np. przez podanie terminu zwrotu palet. Z upływem tego terminu rozpoczyna bieg termin przedawnienia roszczenia dostawcy.

Przy zobowiązaniach bezterminowych, czyli takich, przy których termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony, ani nie wynika z właściwości zobowiązania, wymagalność roszczenia – a w konsekwencji początek biegu przedawnienia – jest wynikiem wezwania dłużnika do wykonania (tu: wezwania do zwrotu palet). Należy jednak podkreślić, że jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego (tu: wezwania do zwrotu palet), bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie (art. 120 ust. 1 zd. 2 K.c.).

Reasumując, jeżeli uprawniony (właściciel palet) nie podejmuje czynności wezwania do ich zwrotu, a termin zwrotu nie jest równocześnie określony w umowie stron, to bieg terminu przedawnienia roszczenia uprawnionego rozpoczyna się z chwilą, w której dłużnik (Pani firma) mógł bez nieuzasadnionej zwłoki spełnić świadczenie, gdyby uprawniony w możliwie najwcześniejszym terminie wezwał go do spełnienia świadczenia (zwrotu palet) – tak chociażby wyrok Sądu Najwyższego z 16 listopada 1995 r., II CRN 156/95.

Na marginesie pragnąłbym tylko zasugerować określanie w umowie z dostawcami kwestii zwrotu palet (np. ich nieodebrania w terminie itd.). Pozwoliłoby to uniknąć możliwych nieporozumień i sporów w przyszłości.