Przechowywanie akt spraw sądowych

Jak długo przechowuje się akta sprawy sądowej w archiwum sądu przed ich zniszczeniem lub przekazaniem do właściwego archiwum państwowego?

Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 marca 2004 r. w sprawie przechowywania akt spraw sądowych oraz ich przekazywania do archiwów państwowych lub do zniszczenia.

Z treści Pana pytania wynika, iż jest Pan zainteresowany odpowiedzią na pytanie, jak długo przechowuje się akta sprawy sądowej w archiwum sądu przed ich zniszczeniem lub przekazaniem do właściwego archiwum państwowego. Przypadek dotyczy wyroku skazującego za czyn opisany w art. 177 § 1 Kodeksu karnego. Sprawca został skazany na rok pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na okres 2 lat, karę grzywny oraz zakaz prowadzenia pojazdów.

Akta spraw karnych dzielone są na dwie kategorie, tj. A i B.

„§ 6. 1. Do kategorii A zalicza się akta spraw:

1) o przestępstwa wymienione w rozdziałach XVI, XVII, XXIV, XXXI oraz w art. 140, 226 § 3, art. 254, 256-258, 261 i 265 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.²⁾);

2) o przestępstwa wymienione w art. 46 ust. 1-6, art. 47 ust. 1 i art. 48 ust. 1-4 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. Nr 29, poz. 154, z 1982 r. Nr 3, poz. 18 oraz z 1989 r. Nr 34, poz. 178);

3) o zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości;

4) w których wymierzono karę dożywotniego pozbawienia wolności lub karę 25 lat pozbawienia wolności;

5) o odszkodowanie za niesłuszne skazanie lub aresztowanie;

6) o zgodności oświadczeń w postępowaniu lustracyjnym na podstawie przepisów ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz. U. z 1999 r. Nr 42, poz. 428, z późn. zm.³⁾);

7) w których sąd przekazał zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu;

8) mających znaczenie wyjątkowe ze względu na materiał zebrany w sprawie lub występujące w niej osoby w sprawach niewymienionych w pkt 1-7.

2. Akta niewymienione w ust. 1 zalicza się do kategorii B”.

Przekazanie akt sądowych do właściwego archiwum państwowego

Czyn z art. 177 § 1 Kodeksu karnego opisany jest w rozdziale XXI Kodeksu karnego, a to z kolei skutkuje zaliczeniem prowadzonych w takiej sprawie akt do kategorii B. Konsekwencją powyższego jest to, że akta takie po określonym okresie podlegają zniszczeniu. Jedynie akta kategorii A po upływie okresu przechowywania w sądzie przekazuje się do właściwego archiwum państwowego.

Odstępstwo od tej reguły przewiduje § 7 ww. rozporządzenia, zgodnie z którym do kategorii A zalicza się z każdego sądu, poza aktami wymienionymi w § 6 ust. 1, po jednej sprawie typowej z okresu pięcioletniego z każdego rozdziału części szczególnej Kodeksu karnego oraz z ustaw szczególnych. Prawdopodobieństwo, iż akta sprawy sądowej, którą Pan opisuje, byłyby wyznaczone na podstawie tego paragrafu do kategorii A, jest jednak niewielkie, co nie oznacza, że nie istnieje. Gdyby jednak zdarzyło się tak, że akta zostały „wyznaczone” na podstawie § 7 rozporządzenia do kategorii A, wówczas nie podlegają one zniszczeniu, lecz po okresie przechowywania (niżej opisany) byłyby przekazane do właściwego archiwum państwowego.

Mając na uwadze, iż na mocy wyroku sprawca wypadku drogowego został skazany na rok pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem na okres 2 lat, karę grzywny oraz zakaz prowadzenia pojazdów, przechowywanie akt w takiej sprawie wynosi 10 lat (§ 8 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia). Należy wyraźnie podkreślić, iż akta nie mogą być przekazane do zniszczenia przed ustaniem karalności przestępstwa, o które toczyło się postępowanie. Powyższe stanowi zasadę. Wyjątek opisany został powyżej i dotyczy sytuacji wskazanej w § 7 – do kategorii A zalicza się z każdego sądu, poza aktami wymienionymi w § 6 ust. 1, po jednej sprawie typowej z okresu pięcioletniego z każdego rozdziału części szczególnej Kodeksu karnego oraz z ustaw szczególnych.