Przebieg rozprawy apelacyjnej

Czym jest rozprawa apelacyjna?

Co do zasady nie jest ponownym rozpatrzeniem powództwa, a zasadniczo ustaleniem, czy wyrok I instancji nie był wadliwy i ewentualnie (tylko w niektórych przypadkach), orzeczenie w całości w sposób odmienny niż orzekł sąd I instancji. Sąd II instancji sprawdza także z urzędu ważność samego postępowania.

Apelację, przebieg rozprawy apelacyjnej i postępowanie związane z apelacją regulują m.in. następujące przepisy Kodeksu postępowania cywilnego:

Co powinna zawierać apelacja?

„Art. 368 § 1. Apelacja powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego, a ponadto zawierać:

1) oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona, ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony w całości czy w części,

2) zwięzłe przedstawienie zarzutów,

3) uzasadnienie zarzutów,

4) powołanie, w razie potrzeby, nowych faktów i dowodów oraz wykazanie, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie było możliwe albo że potrzeba powołania się na nie wynikła później,

5) wniosek o zmianę lub o uchylenie wyroku z zaznaczeniem zakresu żądanej zmiany lub uchylenia. (…)

Postępowanie sądu drugiej instancji

Art. 378 § 1. Sąd drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania.

§ 2. W granicach zaskarżenia sąd drugiej instancji może z urzędu rozpoznać sprawę także na rzecz współuczestników, którzy wyroku nie zaskarżyli, gdy będące przedmiotem zaskarżenia prawa lub obowiązki są dla nich wspólne. Współuczestników tych należy zawiadomić o rozprawie; mogą oni składać pisma przygotowawcze. (…)

Na jakiej podstawie orzeka sąd drugiej instancji?

Art. 381 Sąd drugiej instancji może pominąć nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później.

Art. 382 Sąd drugiej instancji orzeka na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji oraz w postępowaniu apelacyjnym.

Art. 383 W postępowaniu apelacyjnym nie można rozszerzyć żądania pozwu ani występować z nowymi roszczeniami. Jednakże w razie zmiany okoliczności można żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenie powtarzające się można nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy.

Art. 371 Po doręczeniu apelacji stronie przeciwnej sąd pierwszej instancji przedstawia niezwłocznie akta sprawy sądowi drugiej instancji. (…)

Art. 391 § 1. Jeżeli nie ma szczególnych przepisów o postępowaniu przed sądem drugiej instancji, do postępowania tego stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed sądem pierwszej instancji. Przepisy art. 194-196 i 198 nie mają zastosowania. (…)

Art. 206 § 1. Termin rozprawy wyznacza przewodniczący. Jednocześnie z wyznaczeniem pierwszej rozprawy zarządza doręczenie pozwu i stosownie do potrzeby wyznacza sędziego sprawozdawcę.

Art. 207 § 1. Pozwany może przed pierwszym posiedzeniem wyznaczonym na rozprawę wnieść odpowiedź na pozew.

§ 2. Przewodniczący może zarządzić wniesienie odpowiedzi na pozew w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż dwa tygodnie”.

Jak przygotować się do postępowania apelacyjnego?

Tak więc sposób przygotowania się do postępowania apelacyjnego zależy przede wszystkim od treści samej apelacji. Jeżeli wynika z niej konieczność przeprowadzenia nowych dowodów lub uzupełnienia zeznań, to możliwe jest, że strony czy świadkowie będą słuchani przez sąd na nowo. Sam przebieg rozprawy apelacyjnej pośrednio uzależniony jest od treści apelacji (gdyż to treść i postawione zarzuty determinują sposób postępowania sadu II instancji).

Gdy zatem z apelacji wynika konieczność uzupełniającego postępowania dowodowego, to sąd II instancji przeprowadzi to postępowanie, gdy natomiast stwierdzono w apelacji, że sąd błędnie ocenił dowody zgromadzone w I instancji, to zazwyczaj nie będzie konieczne ponawianie tych dowodów, a jedynie ich ponowne ocenienie przez sąd.

Apelujący zapewne zostanie przepytany co do twierdzeń i zarzutów, jakie zawarł w apelacji.

Oczywiste jest, że apelacja jest dostarczana drugiej stronie postępowania i strona ta może wnieść odpowiedź na apelację. Jednakże może wskazywać nowe fakty i dowody tylko, jeżeli ich powołanie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie było możliwe albo jeżeli potrzeba powołania się na nie wynikła później. Tak więc nowe dowody, jakie chce przedstawić matka dziecka, mogą być dopuszczone, tylko jeśli potrzeba ich powołania wynika z przedstawionych twierdzeń apelacji (a jednocześnie kwestia ta nie była roztrząsana przed sądem I instancji). Wskazać należny jednak, że zasadniczo zajęcia taneczne czy niektóre kursy nie powinny być uznane za zaspokajanie niezbędnych potrzeb dziecka i tym samym ich wykazanie nie może wpływać na wysokość alimentów (których celem jest zaspokojenie niezbędnych potrzeb dziecka).

Kto może być pełnomocnikiem strony w postępowaniu apelacyjnym?

Co do pytania o to, kto może być pełnomocnikiem męża, to należny wziąć pod uwagę następujące przepisy Kodeksu postępowania cywilnego:

„Art. 86 Strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników.

Art. 87 § 1 Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, a w sprawach własności przemysłowej także rzecznik patentowy, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, współuczestnik sporu, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia”.

Pełnomocnikiem męża mogą być zatem m.in. jego rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia – nawet gdy nie mają uprawnień zawodowych tzw. profesjonalnego pełnomocnika. Taki „pełnomocnik z rodziny” także obowiązany jest przedstawić przy pierwszej czynności przed sądem podpisane pełnomocnictwo i dołączyć je do akt sprawy.

W przebiegu rozprawy apelacyjnej wyrok ogłaszany jest po przeprowadzeniu wszystkich dowodów dopuszczonych przez sąd II instancji, a także po wysłuchaniu obydwu stron sporu (bądź osób występujących w ich zastępstwie) i po zamknięciu rozprawy apelacyjnej.