Problem z pełnomocnikiem - jakie ma prawa i obowiązki?

Etyka adwokacka

Adwokacji (jak i zresztą radcowie prawni) przy wykonywaniu swojego zawodu zobowiązani są stosować się do przepisów regulujących ich zawody. W przypadku adwokata jest to Kodeks Etyki Adwokackiej oraz ustawa Prawo o adwokaturze, a także Regulamin wykonywania zawodu adwokata w kancelarii indywidualnej lub spółkach.

Poniżej punkt po punkcie udzielę odpowiedzi (gdy będzie to wprost możliwe) na zadane przez Pana wyżej pytania.

Brak informacji o terminach rozprawy

Zgodnie z § 49 Kodeksu Etyki Adwokackiej „adwokat jest obowiązany czuwać nad biegiem sprawy i informować klienta o jej postępach i wyniku”. Niewątpliwie adwokat powinien informować klienta o czynnościach procesowych i o terminie rozprawy. Zawiera się to w obowiązku informowania o postępach sprawy oraz o jej wyniku. Wynika to także z § 6 Kodeksu Etyki: „celem podejmowanych przez adwokatów czynności zawodowych jest ochrona interesów klienta” oraz z § 8: „adwokat powinien wykonywać czynności zawodowe według najlepszej woli i wiedzy, z należytą uczciwością, sumiennością i gorliwością”.

Udostępnianie pełnej dokumentacji procesowej

Na żądanie swojego klienta (mocodawcy) adwokat ma obowiązek udostępniania pełnej dokumentacji. Tu znów wynika to z § 49 Kodeksu Etyki, ale i z § 53 Kodeksu Etyki zgodnie z którym: „adwokat obowiązany jest niezwłocznie wydać klientowi - na zgłoszone przez niego żądanie - wszystkie otrzymane przez niego dokumenty, jak również pisma, które jako pełnomocnik otrzymał od sądu lub od organów, przed którymi występuje w prowadzonej przez siebie sprawie”. Co więcej, § 54 wskazuje, że adwokatowi nie wolno uzależniać wydania klientowi pism i dokumentów wymienionych w § 53 od uprzedniego uregulowania przez klienta opłat i kosztów przypadających na rzecz adwokata.

Pracownik adwokata w roli mocodawcy

Zapewne mowa o aplikancie prawnym, bowiem student nie może działać przed sądem jako pełnomocnik w ramach substytucji udzielonej przez adwokata.

Zgodnie z art. 25 Ustawy Prawo o adwokaturze: „w wypadku gdy adwokat prowadzący sprawę nie może wziąć osobiście udziału w rozprawie lub wykonać osobiście poszczególnych czynności w sprawie, może on udzielić substytucji”. A zatem obrońcy i pełnomocnikowi służy prawo do udzielania substytucji, czyli do przeniesienia swych praw do reprezentacji określonego podmiotu na innego adwokata lub radcę prawnego, a w określonych wypadkach również na aplikanta adwokackiego lub radcowskiego. Wynika ono z przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, w myśl których pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu (art. 91 pkt 3 Kodeksu postępowania cywilnego w zw. z art. 89 Kodeksu postępowania karnego), oraz aplikantowi (art. 35 z indeksem 1 oraz art. 77 ustawy Prawo o adwokaturze).

Jako że w treści udzielonego pełnomocnictwa nie wyłączył Pan prawa do substytucji, to adwokat mógł jej udzielić podmiotom wskazanym w ustawie: aplikantowi adwokackiemu lub radcowskiemu, adwokatowi lub radcy prawnemu. I zapewne udzielił aplikantowi (jest to osoba, która szkoli się na adwokata/radcę prawnego już po studiach: szkolenie zawodowe i zgodnie z art. 35¹ i art. 77 ustawy Prawo o adwokaturze jest uprawniona do działania w sądzie z substytucji adwokata). Adwokat nie musi uzyskiwać zgody klienta. Oczywiście dobrze byłoby, gdyby go poinformował, ale niepoinformowanie o substytucji nie jest jakiś naruszeniem, które sankcjonowałoby prawo. Dopiero gdyby owa osoba nie była zapoznana ze sprawą, do tego Pan nie byłby poinformowany terminie – wówczas całokształt mógłby wskazywać na naruszenie zasad etyki adwokackiej.

Wymaganie złożenia apelacji na ostatnią chwilę

W mojej ocenie na to pytanie należy odpowiedzieć przecząco. Jak wskazywałam, § 49 Kodeksu Etyki Adwokackie wskazuje wprost, że „adwokat jest obowiązany czuwać nad biegiem sprawy i informować klienta o jej postępach i wyniku”. Nadto § 6 Kodeksu Etyki stanowi, że „celem podejmowanych przez adwokatów czynności zawodowych jest ochrona interesów klienta” oraz z § 8, przesądza, że „adwokat powinien wykonywać czynności zawodowe według najlepszej woli i wiedzy, z należytą uczciwością, sumiennością i gorliwością”. Nie jest sumiennością ani gorliwością występowanie do mocodawcy o zgodę na złożenie apelacji (decyzję o złożeniu/niezłożeniu) na dzień przed upływem terminu, w tym niewskazywanie na zarzuty apelacji i jej szanse powodzenia. Jest to wręcz pozbawienie klienta możności obrony swych praw. Wszak klient ma prawo wypowiedzieć pełnomocnictwo i zlecić apelację innemu prawnikowi, a nikt nie przejmie sprawy na dzień przed. Nie zdąży bowiem nawet zapoznać się z dokumentacją.

Istotny jest także § 56 i § 57 Kodeksu Etyki:

„§ 56. Na zaniechanie wniesienia środka odwoławczego adwokat obowiązany jest uzyskać zgodę klienta, w miarę możności pisemną. Brak tej zgody, niemożność jej uzyskania lub odmowę klienta jej udzielenia adwokat powinien niezwłocznie udokumentować pisemnie w aktach sprawy.

§ 57. Jeżeli adwokat uzna, że wniesienie środka odwoławczego w prowadzonej przez niego sprawie z wyboru lub z urzędu jest prawnie lub faktycznie bezzasadne, a klient z tym stanowiskiem się nie zgadza, powinien bez zbędnej zwłoki wypowiedzieć pełnomocnictwo. Dotyczy to również kasacji, skargi kasacyjnej, skargi konstytucyjnej i innych środków procesowych służących zmianie oraz wzruszeniu prawomocnych orzeczeń”.

Z § 57 wynika jasno, że adwokat ma obowiązek wskazać klientowi, jeśli apelacja jest bezzasadna, i uargumentować to. Wówczas jeśli klient chce ją wnieść, adwokat może wypowiedzieć pełnomocnictwo. Z kolei owa sumienność i gorliwość wymaga od adwokata nakazuje poinformować o bezzasadności apelacji z takim wyprzedzeniem, aby klient miał szanse realne znaleźć innego pełnomocnika, który przygotuje apelację. Dzień przed tego nie umożliwia.

Brak przedstawienia uzasadnienia wyroku

Tym razem ponownie reguluje to z § 49 Kodeksu Etyki, który nakazuje sumienność, gorliwość, ochronę interesów klienta, oraz głównie § 53 Kodeksu Etyki, zgodnie z którym „adwokat obowiązany jest niezwłocznie wydać klientowi - na zgłoszone przez niego żądanie - wszystkie otrzymane przez niego dokumenty, jak również pisma, które jako pełnomocnik otrzymał od sądu lub od organów, przed którymi występuje w prowadzonej przez siebie sprawie”. A zatem jeśli zażąda klient uzasadnienia, adwokat ma obowiązek je udostępnić.

Art. 80 ustawy Prawo o adwokaturze wskazuje, że „adwokaci i aplikanci adwokaccy podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej za postępowanie sprzeczne z prawem, zasadami etyki lub godnością zawodu bądź za naruszenie swych obowiązków zawodowych”. Skargę na adwokata należy złożyć do Okręgowej Rady Adwokackiej, do której przypisany jest adwokat. Dział 8 Prawa o adwokaturze wskazuje rodzaje kar i ewentualny tryb odwoławczy.