Czy trzeba wymienić zagraniczne prawo jazdy na polskie?

Zgodnie z art. 94 ust. 1 ustawy Prawo o ruchu drogowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej odpowiednim pojazdem silnikowym może miedzy innymi kierować osoba posiadająca ważne zagraniczne prawo jazdy wydane przez państwo członkowskie Unii Europejskiej. Kierować pojazdem w Polsce na podstawie tego zagranicznego dokumentu można przez cały okres ważności prawa jazdy.

Z powyższego przepisu wynika, że nie musi Pan wymieniać zagranicznego prawa jazdy na polskie. Dzieje się tak dlatego, że tak Czechy, jak i Polska znajdują się w Unii Europejskiej, co powoduje, że przez okres, na jaki określono ważność tego prawa jazdy, może się Pan nim posługiwać w kraju UE. Traktowane będzie ono na równi z prawem jazdy wydanym w Polsce.

Jeżeli chodzi o Pańskie pytanie odnoszące się do wymogów przy rejestracji pojazdów, to określa je art. 72 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Dokumentami niezbędnymi (w zależności od tego, czy pojazd jest krajowy, czy sprowadzany z zagranicy) do przeprowadzenia rejestracji są:

• dowód własności pojazdu lub dokumentu potwierdzającego powierzenie pojazdu;
• karta pojazdu, jeżeli została wydana;
• wyciąg ze świadectwa homologacji albo odpis decyzji zwalniającej pojazd z homologacji, jeżeli są wymagane,
• zaświadczenie o pozytywnym wyniku badania technicznego pojazdu;
• dowód rejestracyjny, jeżeli pojazd był zarejestrowany;
• dowód odprawy celnej przywozowej, jeżeli pojazd został sprowadzony z terytorium państwa niebędącego państwem członkowskim Unii Europejskiej i jest rejestrowany po raz pierwszy;
• dokument potwierdzający zapłatę akcyzy na terytorium kraju albo dokument potwierdzający brak obowiązku zapłaty akcyzy na terytorium kraju (albo zaświadczenie stwierdzające zwolnienie od akcyzy, jeżeli samochód osobowy został sprowadzony z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej i jest rejestrowany po raz pierwszy).

Dodatkowo wymagany jest dowód osobisty, a w przypadku osób prawnych także wypis z właściwego rejestru.

Przy rejestracji pojazdu nie ma więc obowiązku przedstawiania prawa jazdy. Natomiast prawo jazdy zagraniczne traktowane jest jako dokument uprawniający do kierowania pojazdem (zgodnie więc z literalnym brzmieniem ustawy). Od wewnętrznych uregulowań w poszczególnych gałęziach prawa (np. prawo bankowe) zależało będzie, czy może ono stanowić dokument poświadczający tożsamość osoby, na którą zostało wydane. Podobnie to od regulacji ubezpieczyciela zależeć będzie, czy traktował on będzie czeskie prawo jazdy na równi z polskim.

W przypadku urzędów stanąć należy jednak na stanowisku, że skoro ustawodawca daje prawu jazdy z kraju UE moc równą prawu jazdy uzyskanemu w Polsce (przewiduje też procedurę jego wymiany bez dodatkowych wymogów), to dokument ten może służyć też do udowodnienia tożsamości osoby, na którą został wystawiony (np. w celu zagłosowania w wyborach itp.).

Istotna dla kwestii uregulowania problematyki praw jazdy wydanych za granicą w Państwie UE jest Dyrektywa Rady z dnia 29.07.1991 r. w sprawie praw jazdy (Dz. Urz. UE L z 1991 r. Nr 237). W art. 7 ust. 5 mówi ona że „żadna osoba nie może posiadać praw jazdy wydanych przez więcej niż jedno Państwo Członkowskie”. Konsekwencją tego uregulowania jest to, że w przypadku otrzymania polskiego prawa jazdy traci się uprawnienie do posiadania prawa jazdy czeskiego.

W pewnych przypadkach może to rodzic negatywne następstwa. Procedura bowiem jest taka (na podstawie art. 8 dyrektywy), że zabrane prawo jazdy zwraca się do kraju jego wydania z adnotacją o wydaniu polskiego odpowiednika. Następnie można założyć sytuację, że wskutek pewnych okoliczności osoba może mieć zatrzymane prawo jazdy (przekroczenie limitu 24 punktów, orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów, decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy). Wtedy to osoba nie może zwrócić się do czeskiego urzędu o wydanie prawa jazdy, gdyż musiałaby zwrócić prawo jazdy wydane w Polsce, które uległo zajęciu.

Policja w Polsce może zająć prawo jazdy na podstawie art. 8 ust. 2 dyrektywy: „z zastrzeżeniem przestrzegania zasady terytorialności prawa karnego i uregulowań prawnych dotyczących policji Państwo Członkowskie normalnego miejsca zamieszkania mogą stosować swoje przepisy krajowe dotyczące ograniczania, zawieszenia, cofania lub unieważniania prawa jazdy posiadaczom prawa jazdy wydanemu przez Inne Państwo Członkowskie, oraz w razie potrzeby, wymienić w tym celu to prawo jazdy”.

Istotne byłoby to szczególnie w sytuacjach, gdyby czeskie przepisy dotyczące wykroczeń drogowych były bardziej liberalne od polskich i przewidywały np. wyższy limit punktów, po których następuje odebranie prawa jazdy. W przypadku bowiem gdyby czeskie prawo jazdy zostało zajęte w Polsce, to uważam że możliwe byłoby wydanie duplikatu w Czechach (czeskiego prawa jazdy). Mówi o tym art. 8 ust 4 dyrektywy. Stanowi on, że „Państwo Członkowskie może również odmówić wydania prawa jazdy kandydatowi, który podlega środkom określonym w art. 8 ust 2 w innym Państwie Członkowskim”.

Jest tu więc mowa jedynie o możliwości niewydania przez stronę czeską takiego prawa jazdy – jednak ze względu na zasadę równości wobec prawa (w stosunku do kierowców posługujących się prawem jazdy w Czechach), wobec tego, że w Czechach kierowca przy takiej ilości punktów jak w Polsce nie utraciłby prawa jazdy (przy założeniu, że w Czechach istotnie występuje wyższy limit punktów karnych), organ w tamtym kraju zobowiązany by był do wydania prawa jazdy czeskiego.

Dodam także, że może się Pan starać o zamianę tego prawa jazdy na polskie. Nie jest to jednak wymóg, a jedynie możliwość – dodatkowo ważność czeskiego prawa jazdy wynosi cały okres, na który zostało wydane.

Kwestia obywatelstwa (a także rezydentury) nie ma znaczenia dla możliwość posługiwania się prawem jazdy. Mimo że obecnie mieszka Pan w Polsce i nie jest rezydentem Republiki Czeskiej, nie odbiera to Panu możliwości legalnego posługiwania się zagranicznym prawem jazdy.

W przypadku utraty czeskiego prawa jazdy wskutek zdarzeń losowych (kradzież, zagubienie itp.) może się Pan zwrócić do organów w Polsce o wydanie duplikatu. Podstawą prawną jest tutaj art. 8 ust. 5 przywołanej uprzednio dyrektywy unijnej mówiącej, że: „otrzymanie wtórnika prawa jazdy, które zostało na przykład zagubione lub skradzione, można uzyskać od właściwych organów tego kraju, w którym posiadacz prawa jazdy miał normalne miejsce zamieszkania, organy te wydadzą wtórnik na podstawie posiadanych przez nie informacji, albo, w razie potrzeby, dowodu od właściwych organów Państwa Członkowskiego, które wydało oryginał prawa jazdy”.