Prawo jazdy odebrane we Włoszech i zrobienie duplikatu w Polsce

Czy odebranie prawa jazdy we Włoszech uniemożliwia prowadzenie pojazdów w całej Unii Europejskiej?

Podstawa prawną odpowiedzi jest Konwencja o pozbawieniu uprawnień do kierowania pojazdami z dnia 17 czerwca 1998 r. sporządzona w Luksemburgu. Powyższą Konwencję podpisały wszystkie kraje Unii Europejskiej. Ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. Konwencja została ratyfikowana przez Polskę.

Przedmiotem regulacji konwencji jest wzajemne uznawanie i wykonywanie orzeczeń pozbawiających sprawców czynów zabronionych uprawnień do kierowania pojazdami.

Państwa będące stronami Konwencji mają obowiązek przesłania informacji o orzeczeniach, na mocy których obywatel państwa obcego został pozbawiony uprawnień do kierowania pojazdami. Istotą Konwencji jest obowiązywanie decyzji lub orzeczenia o pozbawieniu uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi na terenie całej UE. Zakaz nie może się ograniczać tylko do państwa, na którego terytorium decyzja czy orzeczenie zostało wydane.

Konwencja statuuje zasadę, według której państwa–strony uznają i wykonują decyzje i orzeczenia w przedmiocie pozbawienia uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi na terenie całej UE. Innymi słowy, wyrok zapadły w jakimkolwiek państwie UE będzie uznany jako obowiązujący także w Polsce.

Mając na uwadze treść art. 3 Konwencji, wskazać należy, że „państwo popełnienia czynu zabronionego niezwłocznie powiadamia państwo stałego miejsca zamieszkania o każdym zakazie prowadzenia pojazdów mechanicznych, nałożonym za czyn zabroniony. Do powiadomienia tego należy dołączyć:

1. szczegółowe dane służące określeniu miejsca pobytu osoby, na którą nałożono zakaz prowadzenia pojazdów,
2. oryginał lub uwierzytelniony odpis decyzji zakazującej prowadzenia pojazdów,
3. krótki opis okoliczności oraz odniesienie do postanowień prawnych państwa popełnienia czynu zabronionego, w oparciu o które zastosowano zakaz prowadzenia pojazdów, jeżeli nie podano ich w decyzji,
4. potwierdzenie ostateczności decyzji,
5. informacje dotyczące egzekwowania zakazu prowadzenia pojazdów w państwie popełnienia czynu zabronionego, w tym długość okresu zakazu oraz, jeśli są one znane, daty rozpoczęcia i wygaśnięcia zakazu,
6. prawo jazdy, jeśli zostało zatrzymane”.

Pozbawienie uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi na terenie jednego z państw UE

Przenosząc rozważania teoretyczne na grunt przedmiotowej sprawy, wskazać należy, że wydanie orzeczenia w jakimkolwiek państwie–stronie Konwencji, pozbawiające uprawnień do kierowania pojazdami mechanicznymi, uniemożliwia nie tylko prowadzeni pojazdów na terenie państwa, w którym takie orzeczenie zapadło, ale także na terenie całej UE. Uzyskanie dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdów jest tym samym niemożliwe.

Zgodnie z wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w sprawie o sygn. akt C-1/07 „państwo członkowskie może odmówić ważności prawa jazdy wydanego w innym kraju, jeżeli wcześniej w stosunku do danej osoby było prowadzone postępowanie sądowe lub administracyjne zakończone wydaniem decyzji o cofnięciu lub zatrzymaniu prawa jazdy”. Konsekwencją takiego orzecznictwa jest znaczna ingerencja w płaszczyznę praw innego kraju.

Czy informacja o odebraniu prawa jazdy na terenie Włoch będzie przekazana do Polski?

Konwencja w art. 4 nakłada na państwa–strony obowiązek informowania się o orzeczeniach o pozbawieniu obywateli obcych państw uprawnień do kierowania pojazdami. Mowa w przedmiotowej konwencji o obywatelach państw obcych. Jeżeli jest Pan w dalszym ciągu obywatelem polskim, wówczas takie informacje będą przesłane do Polski.

Konwencja w art. 3 nakłada na państwo popełnienia przestępstwa obowiązek niezwłocznego informowania państwa pobytu sprawcy o wydaniu orzeczenia. W rozumieniu art. 1 ust. c Konwencji, która w tym zakresie odwołuje się do definicji z dyrektywy Rady UE 91/439/EWG z dnia 29 lipca 1991 r. w sprawie praw jazdy (Dz. Urz. WE L 237 z 24.08.1991), zmienionej dyrektywą 97/26/WE (Dz. Urz. WE L 150 z 07.06.1997), „państwem pobytu” jest Państwo Członkowskie, na terenie którego sprawca przebywa przez okres co najmniej 185 dni w ciągu roku kalendarzowego i pomiędzy którym a sprawcą istnieją więzi o charakterze osobistym lub zawodowym. W sytuacji, gdy sprawca wykazuje aktywność zawodową w jednym państwie, a osobiście związany jest z innym, do którego dodatkowo regularnie powraca, za „państwo pobytu” uważa się to drugie państwo.

W art. 7 Konwencja wprowadza zasadę przekazywania przez państwo popełnienia czynu informacji o wydanym orzeczeniu organom centralnym państwa pobytu sprawcy. W związku z tym każde Państwo Członkowskie ma obowiązek wyznaczenia odpowiedniego organu centralnego oraz wskazania organów odpowiedzialnych za przekazywanie informacji.

Istotna dla kwestii uregulowania problematyki praw jazdy wydanych za granicą w Państwie UE jest Dyrektywa Rady z dnia 29.07.1991 r. w sprawie praw jazdy (Dz. Urz. UE L z 1991 r. Nr 237). W art. 7 ust. 5 mówi ona, że „żadna osoba nie może posiadać praw jazdy wydanych przez więcej niż jedno Państwo Członkowskie”.

Uzyskanie polskiego prawa jazdy po zakazie wydanym w innym państwie członkowskim

Uzyskanie polskiego prawa jazdy następuje w trybie zwykłym. Zgodnie z art. 91 pkt 2 Prawa o ruchu drogowym prawo jazdy nie może być wydane osobie, „w stosunku do której orzeczony został, prawomocnym wyrokiem sądu, orzeczeniem kolegium ds. wykroczeń lub orzeczeniem innego organu uprawnionego do orzekania w sprawach o wykroczenia w trybie dyscyplinarnym – zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych – w okresie obowiązywania tego zakazu”. Co prawda nie ma tu mowy o orzeczeniu wydanym w innym kraju UE, ale wskazać należy na art. 8 ust. 4 powyższej Dyrektywy.

Na podstawie art. 8 ust. 4 Dyrektywy „Państwo Członkowskie może odmówić wydania prawa jazdy kandydatowi, który podlega takim środkom w innym Państwie Członkowskim”. Jeśli więc zastosowano wobec Pana zatrzymanie prawa jazdy we Włoszech, to organy polskie mają podstawę prawną do odmowy wydania prawa jazdy. Przepis posługuje się co prawda zwrotem „może”, ale w mojej ocenie, biorąc pod uwagę społeczną szkodliwość czynu, organ skorzysta z prawa odmowy i odmówi wydania prawa jazdy na podstawie tego przepisu czytanego wraz z art. 94 § 2 ust. 2 Prawa o ruchu drogowym.

Nie ma tutaj znaczenia, czy prawo jazdy zabrano na rok, czy na dłuższy okres.

Gdyby założyć taką sytuację, że organy polskie wydały Panu prawo jazdy, to najprawdopodobniej nie będzie ono uznane we Włoszech. Wynika to z art. 8 ust. 4 Dyrektywy, zgodnie z którym „Państwo Członkowskie może odmówić ważności jakiegokolwiek prawa jazdy wydanego przez inne Państwo Członkowskie osobie, która na terytorium poprzednio wymienionego państwa podlega jednemu ze środków, określonych w ust. 2” (ograniczanie, zawieszanie, cofanie lub unieważnienie praw jazdy).