Prawo dożywocia po śmierci właściciela

Umowa dożywocia

Jak rozumiem, Pana mama i wujek zawarli umowę dożywocia, umowa ta jest uregulowana w art. 908 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że „jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym”. Dla ważności umowy konieczne jest zachowanie formy aktu notarialnego (art. 158). Prawo dożywocia może być wpisane do księgi wieczystej nieruchomości.

Umowa ta jest umową obligacyjną o rozszerzonej skuteczności. Nadanie jej skutków rzeczowych powoduje, że jest ona skuteczna wobec wszystkich. Każdorazowy nabywca nieruchomości obciążonej prawem dożywocia musi zatem honorować prawa dożywotnika (Pana wujka).

Kiedy wygasają prawa dożywotnika?

Prawo dożywocia jest prawem majątkowym o charakterze ściśle osobistym, Kodeks cywilny w art. 912 przesądza o niezbywalnym charakterze tego prawa. Stąd też prawa dożywotnika wygasają wraz z jego śmiercią, a więc nie wchodzą w skład spadku po zmarłym dożywotniku (art. 922 § )

Potwierdza to poniższy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21.03.1968 r., sygn. akt II CZ 67/68:

„Uprawnienia dożywotnika lub każdego z dożywotników są uprawnieniami ściśle osobistymi, określone więc tymi uprawnieniami roszczenia przysługują tylko dożywotnikowi. Prawa dożywotnika są niezbywalne (art. 912 k.c.) i wygasają wraz z jego śmiercią”.

Aczkolwiek skutku takiego nie ma już w przypadku śmierci zobowiązanego, czyli Pana mamy, i nie dotyczy Pana jako spadkobiercy. Pana wujek może się jednak zrzec tego prawa. Zrzeczenie się dożywocia musi nastąpić w formie aktu notarialnego. Jeśli tego nie uczyni, winien mu Pan ten pokój udostępnić.

Służebność osobista na rzecz sąsiadki

W zakresie natomiast pytania o sąsiadkę, to, o ile dobrze rozumiem, ustanowiona została służebność osobista na rzecz Pana sąsiadki (w akcie notarialnym winno się pojawić to określenie). Art. 296 Kodeksu cywilnego mówi bowiem, że „nieruchomość można obciążyć na rzecz oznaczonej osoby fizycznej prawem, którego treść odpowiada treści służebności gruntowej (służebność osobista)”. W takim przypadku zastosowanie mieć będzie reguła z art. 300 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którą „służebności osobiste są niezbywalne”. Nie można również przenieść uprawnienia do ich wykonywania.

Zbycie nieruchomości nie powoduje zatem przejścia uprawnień do korzystania z Pana nieruchomości z sąsiadki na nabywcę mieszkania.