Prawo jazdy zawieszone za granicą a uzyskanie dokumentu w Polsce

Prawo jazdy zawieszone w Wielkiej Brytanii

Na wstępie podkreślę, że sprawa wcale nie jest oczywista, a przepisy nie są jednoznaczne i prawo szkockie ma tu niestety także znaczenie. Jest bowiem różnica pomiędzy tym, co w owej decyzji szkockiej zostało wskazane: zawieszenie, cofnięcie czy też czasowy zakaz prowadzenia pojazdów, a także do jakiego terytorium ograniczony. Nie mniej jednak generalna zasada jest taka, że zakaz prowadzenia pojazdów dotyczy kraju, na którym dopuszczono się wykroczenia drogowego. Pan jednak wymienił polskie prawo jazdy na szkockie, a zatem posiadał Pan w dniu wykroczenia szkockie, nie polskie, prawo jazdy. Aby ponownie dysponować polskim prawem jazdy, znów trzeba niewątpliwie dopełnić procedury jego wymiany, tym razem ze szkockiego na polskie.

Wskazać należy, że w sytuacji, kiedy sąd zagraniczny (organ zagraniczny) wydał wobec Pana zakaz prowadzenia pojazdów, to polskie organy mogą odmówić Panu wydania nowego prawa jazdy czy też jego wymiany. Żaden przepis prawny wprost nie reguluje tej sytuacji, ale takie wnioski nasuwają się po interpretacji dyrektywy o prawach jazdy oraz polskiej ustawy o kierujących pojazdami.

Negatywne przesłanki wydania prawa jazdy

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o kierujących pojazdami – „Prawo jazdy nie może być wydane osobie: (…) w stosunku do której został orzeczony prawomocnym wyrokiem sądu zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych – w okresie i zakresie obowiązywania tego zakazu”. Zgodnie zaś z pkt 3 – „prawo jazdy nie może być wydane osobie, w stosunku do której wydano decyzję o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami lub zatrzymaniu prawa jazdy – w okresie i zakresie obowiązywania tej decyzji”. Ustęp drugi tegoż artykułu wskazuje, że pkt 2 stosuje się także wobec osoby ubiegającej się o wydanie lub zwrot zatrzymanego prawa jazdy.

Skoro minął okres trwania zakazu prowadzenia pojazdów, to powinien Pan wnioskować o wymianę prawa jazdy na polskie. Musi się Pan jednak liczyć z tym, że, co do zasady, zatrzymanie prawa jazdy przez zagranicznego policjanta oznacza, że przez określony czas nie można prowadzić pojazdów w danym kraju. Przy czym nie jest to równoznaczne z zakazem jazdy w Polsce czy innych państwach. Zgodnie z przepisami zakaz prowadzenia dotyczy tylko kraju, w którym doszło do przewinienia. Oznacza to, że w Polsce taka osoba może prowadzić pojazdy.

Jeśli wsiądzie Pan za kierownicę, nie odzyskawszy uprzednio dokumentu prawa jazdy, w razie policyjnej kontroli naraża się na mandat za brak dokumentu. Wobec tego rzeczywiście niektórzy kierowcy próbują szybciej odzyskać prawo jazdy, zgłaszając w starostwie jego zgubienie lub kradzież. W takim przypadku wypełnia się oświadczenie z opisem przebiegu zdarzenia. Trzeba jednak pamiętać, że za złożenie nieprawdziwego oświadczenia grożą konsekwencje karne.

Wniosek o wydanie wtórnika prawa jazdy – uzasadnienie

Pewnym rozwiązaniem mogłoby być podanie we wniosku o wydanie wtórnika prawa jazdy prawdziwych okoliczności (art. 18 ust. 1 ustawy o kierujących pojazdami: „osoba posiadająca prawo jazdy jest obowiązana zawiadomić starostę o utracie tego dokumentu, jego zniszczeniu w stopniu powodującym nieczytelność, a także o zmianie stanu faktycznego wymagającego zmiany danych w nim zawartych, w terminie 30 dni od dnia zaistnienia tego zdarzenia”). Ma to ten plus, że nie narażałby się Pan na odpowiedzialność karną za składanie fałszywych zeznań. Minusem powyższego rozwiązania jest jednak fakt, że polski organ może nie wydać Panu prawa jazdy, jako że nie doszło do jego utraty, zniszczenia itd. Co do zasady nie powinien Panu odmówić, ale praktyka jest tak różna, że czasem ma się wrażenie, iż same urzędy nie wiedzą, jak postępować, co nie dziwi, bo przepisy są chaotyczne.

Miejsce zamieszania kierowcy

Nie wspomniał Pan, gdzie obecnie znajduje się Pańskie miejsce zamieszkania. Musi Pan zaś być świadom, że wymiana prawa jazdy, czy wydanie wtórnika, jest możliwe, gdy dana osoba fizyczna posiada zagraniczne prawo jazdy i mieszka w Polsce od minimum 185 dni. Zgodnie zaś z Dyrektywą 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy, zwanej dalej „Dyrektywą”: „Wtórnik prawa jazdy, które zostało, przykładowo, zagubione lub skradzione, może zostać wydany jedynie przez właściwe organy państwa członkowskiego, w którym posiadacz prawa jazdy ma miejsce zamieszkania; organy te wydają wtórnik na podstawie informacji, jakimi dysponują, lub, w stosownych okolicznościach, na podstawie poświadczenia ze strony właściwych organów państwa członkowskiego, które wydało oryginał prawa jazdy”.

Jeśli więc ma Pan miejsce zamieszkania w Polsce albo przebywa Pan w Polsce minimum 185 dni, to na ten moment najlepiej wystąpić o wymianę prawa jazdy na polskie. Możliwe, że organ będzie wymagał ponownego zdania egzaminu. Praktyka tu też jest różna. Zobaczy Pan, co organ wskaże w decyzji. Doradzałabym wstrzymanie się ze zgłaszaniem utraty dokumentu prawa jazdy, bowiem istnieje ryzyko skazania za fałszywe zeznania. W policyjnym systemie jest wpis potwierdzający Pańskie uprawnienia do kierowania pojazdami na terytorium RP (o ile je Pan faktycznie posiada). W takiej sytuacji w razie kontroli w Polsce grozi Panu co najwyżej mandat za brak ważnego dokumentu prawa jazdy.

Jeśli zaś zamieszkuje Pan w innym niż Polska państwie członkowskim UE, to o ewentualne wydanie wtórnika musi się Pan zgłosić do organu państwa członkowskiego, w którym ma Pan miejsce zamieszkania; organy te wydają wtórnik na podstawie informacji, jakimi dysponują, lub w stosownych okolicznościach, na podstawie poświadczenia ze strony właściwych organów państwa członkowskiego, które wydało oryginał prawa jazdy (art. 11 ust. 5 Dyrektywy). Przy czym, zgodnie z art. 13 Dyrektywy, do celów tejże dyrektywy „miejsce zamieszkania” oznacza miejsce, w którym osoba fizyczna mieszka zwykle, to znaczy przez co najmniej 185 dni w każdym roku kalendarzowym, ze względu na swoje więzi osobiste i zawodowe, lub — w przypadku osoby niezwiązanej z tym miejscem zawodowo — ze względu na więzi osobiste, które wskazują na istnienie ścisłych powiązań między tą osobą a miejscem, w którym mieszka. Jednak w przypadku osoby związanej zawodowo z miejscem innym niż miejsce, z którym łączą ją więzi osobiste i z tego względu mieszkającej kolejno w różnych miejscach w co najmniej dwu państwach członkowskich, za miejsce zamieszkania uważa się miejsce, z którym łączą ją więzi osobiste, pod warunkiem że regularnie do niego powraca. Ten ostatni warunek nie musi być spełniony, jeśli osoba ta mieszka w państwie członkowskim w celu wypełnienia zadania o określonym czasie trwania. Z opisu sprawy wnioskuję, że jednak ma Pan miejsce zamieszkania (pobytu) w Szkocji i to tam winien się Pan zwrócić o wydanie prawa jazdy (wtórnika prawa jazdy). Skoro widnieje ono tam jako nieaktywne, mimo że okres zakazu minął, to być może prawo szkockie wymaga jakiegoś egzaminu, opłaty czy wniosku z Pana strony.

* Opis sprawy z czerwca 2021 r.