Prawidłowy termin opłaty za koncesję na sprzedaż alkoholu

Termin uiszczenia opłaty za zezwolenie na sprzedaż alkoholu

Kwestia terminu uiszczenia opłaty za zezwolenie na sprzedaż alkoholu regulowana jest ustawą z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, która stanowi:

„Art. 11-1. 1. W celu pozyskania dodatkowych środków na finansowanie zadań określonych w art. 41 ust. 1 gminy pobierają opłatę za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, o których mowa w art. 18. (…).

7. Opłata, o której mowa w ust. 1, wnoszona jest na rachunek gminy w każdym roku kalendarzowym objętym zezwoleniem w trzech równych ratach w terminach do 31 stycznia, 31 maja i 30 września danego roku kalendarzowego (w czym się Pani orientuje).

Zagadnieniem podstawowym w sprawie jest zinterpretowanie przepisów ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi traktujących o terminach obowiązkowych wpłat. Ustawa posługuje się jedynie sformułowaniem, że wpłata winna być wniesiona na rachunek gminy do określonego w ustawie dnia. Brak jest jednak jednoznacznego określenia wyjaśniającego, co należy rozumieć pod pojęciem, że opłata ma być wniesiona na rachunek gminy do danego dnia.

Do opłaty określonej w art. 11-1 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (wyrok NSA z dnia 25 maja 2004 r., GSK 93/04, LEX nr 147106); opłata za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych stanowi niepodatkowy dochód budżetu gminy, a więc jest niepodatkową należnością budżetową.

Wspomniany art. 11-1 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości stanowi, że w celu pozyskania dodatkowych środków na finansowanie zadań określonych w art. 41 ust. 1 gminy pobierają opłatę za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych, o których mowa w art. 18. Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale składu pięciu sędziów z dnia 6 maja 2003 r. (FPK 11/02, ONSA 2003, z. 3, poz. 92) wyraził pogląd prawny, że opłata za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych, przewidziana w art. 11-1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, jest opłatą o charakterze publicznoprawnym. Opłata ta stanowi dochód jednostki samorządu terytorialnego i wynika ze stosunku administracyjnoprawnego. Jest ona pobierana na podstawie przepisów ustawy zaliczanej do gałęzi prawa administracyjnego materialnego.

Brak odpowiednich postanowień sprawia, że przy założeniu racjonalności ustawodawcy i przy zastosowaniu metod wykładni systemowej niedopuszczalna jest rozszerzająca interpretacja przepisów nakładających na podmioty gospodarcze nowe obowiązki publicznoprawne. Wykładnia przepisów nakładających na obywateli obowiązki o charakterze publicznoprawnym, a taki charakter ma obowiązek uiszczenia omawianej opłaty, nie może być rozszerzająca. A zatem przepisy nakładające na dany podmiot obowiązki o charakterze publicznoprawnym powinny być interpretowane w sposób ścisły.

W jakim momencie wygasa zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia na miejscu lub poza miejscem sprzedaży?

Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi w art. 18 ust. 12 określa stany, w których wygasa zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia na miejscu lub poza miejscem sprzedaży, w tym jako jeden z przypadków wymienia się niedokonanie kolejnej wpłaty za zezwolenie w ustalonych ustawą terminach (pkt 5). Analiza tego przepisu prowadzi do wniosku, że wymienione w nim sytuacje, które powodują wygaśnięcie zezwolenia, w tym brak dokonania opłaty, mają charakter zdarzeń, które następują w ściśle określonym czasie. W przypadku, o którym mowa w art. 18 ust. 12 pkt 5 ustawy, niedokonanie kolejnej wpłaty za zezwolenie w określonym terminie powoduje z upływem tego terminu skutek w postaci wygaśnięcia zezwolenia.

Mając na względzie charakter prawny opłaty za korzystanie ze zezwolenia na sprzedaż alkoholu oraz zasadę ogólną zawartą w art. 7 K.p.a. – zasadnym jest przyjęcie poglądu, zgodnie z którym przy wpłacie gotówkowej, dokonywanej na rachunek organu gminy lub za pośrednictwem poczty z tytułu opłaty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż alkoholu, o której stanowi art. 111 ust. 1 w zw. z art. 111 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, za dzień zapłaty winien być uważany dzień dokonania wpłaty w banku, w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub na poczcie. Za datę tę nie może być zaś uznana data wpłynięcia przekazywanej kwoty na rachunek gminy.

Terminy płatności każdej raty za zezwolenie na sprzedaż alkoholu

Terminy płatności każdej raty określone są w art. 11-1 ust. 7 wskazanej ustawy (a nie wynikają z K.p.a.), to określony dzień kalendarzowy, a zatem mamy do czynienia z terminem prawa materialnego – ustanowiony przepisem prawa materialnego termin do dokonania określonej czynności. Należy zauważyć, że ustawa określa, że dana czynność ma być dokonana przez podmiot do tego zobowiązany w określonym terminie, tj. do pewnej daty, nie zaś, że skutek tej czynności ma istnieć już w tej dacie: „Opłata, (...), wnoszona jest na rachunek gminy (...) do 31 stycznia, 31 maja i 30 września danego roku kalendarzowego”. Wystarczy więc dokonanie wpłaty w ostatnim dniu terminu za pośrednictwem np. poczty.

W opisywanej sprawie dokonała Pani wpłaty gotówkowej bezpośrednio na rachunek bankowy gminy 2 czerwca. Niewątpliwie nie była to wpłata gotówkowa dokonana najpóźniej 31 maja 2014 r. Zapewne tego samego dnia (2 czerwca) wpłata ta zastała zarachowana na rachunku bankowym gminy.

Gdyby wpłata była dokonana przelewem, za pośrednictwem poczty w sobotę – byłaby uznana za dokonaną w ostatnim dniu terminu (bez jego przekroczenia).

Ustawa o wychowaniu w trzeźwości należy do materialnego prawa administracyjnego. Terminy w niej określone mają zatem charakter materialnoprawny.

Termin wniesienia opłaty za korzystanie z zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych jest terminem ustawowym prawa materialnego, a nie terminem ustalanym decyzją administracyjną. Ma on charakter terminu zawitego i nie podlega przywróceniu. Upływ terminu materialnego wywołuje skutek w postaci wygaśnięcia praw lub obowiązków o charakterze materialnoprawnym.

Terminy te są określone kalendarzowo, a w ustawie brak jest odstępstw w tym zakresie, szczególnie związanych z sytuacją przypadania końca terminu na dzień ustawowo wolny od pracy lub dzień uznany za równoważny z dniem ustawowo wolnym od pracy (w rozpatrywanej sprawie jest to sobota).

Do terminów prawa materialnego nie stosuje się przepisów rozdziału 10 K.p.a. Terminów tych nie oblicza się zatem w sposób wskazany w art. 57 K.p.a.

Zatem nawet gdyby koniec terminu do uiszczenia drugiej raty opłaty z tytułu posiadanego zezwolenia przypadł na dzień ustawowo wolny od pracy (nie sobotę), to do terminu tego, mającego charakter terminu prawa materialnego, nie ma zastosowania przepis art. 57 § 4 K.p.a., gdyż odnosi się on do terminów prawa procesowego.

Wskazuje Pani na uchwałę składu 7 sędziów NSA. Dotyczy ona potraktowania soboty jako dnia wolnego w rozumieniu art. 57 § 4 K.p.a.

Przepis ten stanowi o terminach procesowych, a nie o terminach materialnych. Wg § 5 tego artykułu – „Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało: (...)”. Jak widać, mowa jest o pismach w trakcie postępowania administracyjnego, a nie dokonywaniu innych czynności wynikających z przepisów prawa materialnego (w tym terminy z ustawy o wychowaniu w trzeźwości). Mamy do czynienia z terminami procesowymi a nie terminami materialnoprawnymi.

Wobec tego, że uchwała dotyczy terminów z K.p.a. (procesowych), a nie prawa materialnego, nie ma ona zastosowania do obliczania terminu uiszczenia opłaty za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych.

Gdyby chodziło o termin procesowy, wg zasad ustalonych w K.p.a., wtedy można byłoby się posłużyć (i to skutecznie ) wskazaną uchwałą.

W świetle powyższego ustalenie, że sobota powinna być traktowana jak dzień ustawowo wolny od pracy, w Pani sprawie nie ma znaczenia.