ZUS nie uznał pracy w warunkach szczególnych - co zrobić?

Emerytura z tytułu pracy w szczególnych warunkach

Pana ojciec padł ofiarą standardowej praktyki ZUS w odniesieniu do osób, które starają się o emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z art. 32 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonym pracownikom (urodzonym przed dniem 1.01.1949 r.), o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionym w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określona w art. 27 pkt 1 tej ustawy.

Aby rozstrzygnąć, czy wnioskodawca spełnia wymogi niezbędne do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach, należy się odwołać do treści Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Okresy pracy w szczególnych warunkach

Z przepisu § 2 tego rozporządzenia wynika, że okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy. Stąd właśnie wykonywanie w czasie pracy zadań, których nie zalicza się do pracy w szczególnych warunkach, lub przebywanie w innym pomieszczeniu (z dala od stanowisk pracy wymienionych w wykazie resortowym) skutkować musi niezaliczeniem danego okresu pracy do prac wykonywanych w szczególnych warunkach.

Opierając się na przytoczonym właśnie przepisie, ZUS – szczególnie w odniesieniu do osób piastujących w przeszłości stanowiska kierownicze – zakłada, że osoba ubiegająca się o emeryturę musiała przynajmniej część obowiązków pracowniczych wykonywać w innych warunkach niż szkodliwe, np. wykonując prace biurowe, pomocnicze itd. (co obiektywnie rzecz biorąc, jest racjonalnie uzasadnione). Niestety stanowisko ZUS popiera większość składów orzekających sądów powszechnych.

Złożenie odwołania od decyzji ZUS nieuznającej okresów pracy w szczególnych warunkach

Jedyną szansą, jaką widzę dla Pana ojca, jest złożenie odwołania od decyzji ZUS do sądu (brak opłat sądowych) oraz zebranie świadków (względnie innych dowodów), którzy zeznają przed sądem, że Pana ojciec nie wykonywał żadnych tego typu prac, o których pisze ZUS, i potwierdzą okoliczności, o których Pan pisze.

Podkreślam, że nawet niezbyt istotna wzmianka w zeznaniach świadków o wykonywaniu przez Pana ojca w ramach czasu pracy jakichkolwiek innych prac niż objęte pojęciem „pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze” będzie stanowić podstawę oddalenia odwołania.

W jaki sposób sąd lub ZUS weryfikuje pracę w szczególnych warunkach?

Uprzedzam nadto, że sąd, a szczególnie ZUS, z całą pewnością będą dopytywać o to świadków. Może też być Pan pewny, że sąd wystąpi do pracodawcy ojca, jeżeli jeszcze prowadzi działalność, o udostępnienie jego akt osobowych oraz będzie poszukiwał zakresu jego czynności – wszystko celem zweryfikowania rodzaju wykonywanych przezeń czynności na stanowisku, na którym pracę ZUS zakwestionował jako niewykonywaną w warunkach szkodliwych.

Ze swojej strony, jeżeli sprawa emerytury dla Pana ojca jest dla Państwa istotna, sugerowałbym spróbować wystąpić na drogę sądową i wnieść odwołanie od decyzji ZUS.