Praca w służbie cywilnej a własna działalność gospodarcza

Dodatkowe zatrudnienie a służba cywilna

Tylko gwoli przypomnienia – nie zawsze pracownik w służbie cywilnej podlega zakazowi prowadzenia działalności gospodarczej. Z przedstawionego opisu nie wynika, czy taka sytuacja ma miejsce w Pańskim przypadku.

Zgodnie z ustawą o służbie cywilnej art. 80: członek korpusu służby cywilnej nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia bez pisemnej zgody dyrektora generalnego urzędu ani wykonywać czynności lub zajęć sprzecznych z obowiązkami wynikającymi z ustawy lub podważających zaufanie do służby cywilnej. Urzędnik służby cywilnej nie może podejmować zajęć zarobkowych bez pisemnej zgody dyrektora generalnego urzędu.

Zatem z samej ustawy nie wynika absolutnie zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, czasem trzeba mieć na nią zgodę, a czasem ona nie może kolidować z etosem pracownika służby cywilnej. W przypadku pracowników administracji skarbowej taki zakaz już funkcjonuje, a w przypadku zespolonej i niezespolonej administracji zakaz może obejmować niektóre obszary.

Kto podlega ustawie o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej?

W grę wchodzą jeszcze zapisy ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne. Dotyczy ona:

1. pracowników urzędów państwowych, w tym członków korpusu służby cywilnej, zajmujących stanowiska kierownicze:
1. dyrektora generalnego, dyrektora departamentu (jednostki równorzędnej) i jego zastępcy oraz naczelnika wydziału (jednostki równorzędnej) – w urzędach naczelnych i centralnych organów państwowych,
2. dyrektora generalnego urzędu wojewódzkiego, dyrektora wydziału (jednostki równorzędnej) i jego zastępcy oraz głównego księgowego, kierownika urzędu rejonowego i jego zastępcy oraz głównego księgowego – w urzędach terenowych organów rządowej administracji ogólnej,
3. kierownika urzędu i jego zastępcy – w urzędach terenowych organów rządowej administracji specjalnej;
2. pracowników urzędów państwowych, w tym członków korpusu służby cywilnej, zajmujących stanowiska równorzędne pod względem płacowym ze stanowiskami wymienionymi w pkt 1.

Osoby tu wymienione nie mogą między innymi prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności; nie dotyczy to działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, w formie i zakresie gospodarstwa rodzinnego, a także pełnienia funkcji członka zarządu na podstawie umowy o świadczenie usług zarządzania, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2016 r. o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami (Dz. U. z 2019 r. poz. 1885).

Objęcie stanowiska w służbie cywilnej a zamknięcie, zawieszenie własnej firmy

Jeśli istotnie obejmowane przez Pana stanowisko wymagałoby nieprowadzenia działalności gospodarczej, to trzeba przyjąć, że samo zawieszenie działalności będzie wystarczające. To stanowisko jest zgodne ze stanowiskiem doktryny i orzecznictwa. Spełnieniem warunku „nieprowadzenia” działalności gospodarczej będzie powstrzymanie się od jej faktycznego prowadzenia bez konieczności jej całkowitej likwidacji. Takie stanowisko pozostaje w korelacji z poglądami, z których wynika, że o fakcie prowadzenia działalności gospodarczej przesądza nie wpis do ewidencji (rejestru), który stwarza co najwyżej domniemanie jej wykonywania, lecz rzeczywiste, faktyczne podejmowanie czynności spełniających przesłanki działalności gospodarczej, o których mowa w art. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Taki pogląd odpowiada także celowi, jakiemu ma służyć analizowane ograniczenie antykorupcyjne. Celem tym jest zapobieganie niekorzystnemu dla interesu publicznego zbiegowi aktywności osoby pełniącej funkcję publiczną z prowadzeniem działalności gospodarczej ze względu na obawę wykorzystywania i nadużywania funkcji publicznej w działalności gospodarczej niemającej z tą funkcją żadnego związku. Zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej, podobnie jak faktyczne zaprzestanie jej wykonywania powoduje, że wskazane obawy nie istnieją.

Odmienne stanowisko sądów – zawieszenie działalności gospodarczej jako jej ograniczenie

Stanowiska tego nie zmieniają najnowsze poglądy prezentowane w orzecznictwie. Przykładowo w wyroku z 26.01.2016 r. (III AUa 1402/15, Legalis) SA w Gdańsku uznał, że: „Zawieszenie działalności gospodarczej nie jest czasowym jej zaprzestaniem, ale w istocie jej ograniczeniem”. Podobnie przyjął SA w Łodzi w wyroku z 26.02.2013 r. (III AUa 1078/12, Legalis).

Nie negując słuszności tego poglądu, uznać trzeba, że owo ograniczanie jest wystarczające do osiągnięcia celu antykorupcyjnego wynikającego z art. 4 ustawy o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej. Warto także wskazać, że w literaturze przedmiotu odróżniono podjęcie działalności gospodarczej od jej wykonywania. W konkluzji przyjęto, że: „wykonuje” (czyli „prowadzi”) taką działalność ta osoba, która ją „podjęła” w rozumieniu tych samych przepisów, tj. po dokonaniu stosownych zgłoszeń (w ewidencji, a także w GUS, US i ZUS), tj. powzięła taką decyzję i rozpoczęła konkretne, faktyczne i prawne czynności w zarejestrowanych prawnie ramach – wykonywanie usługi, wystawianie i przyjmowanie faktur, organizowanie przedsiębiorstwa itd. Zgodnie z art. 14 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej po zarejestrowaniu przedsiębiorca może podjąć działalność i następnie ją wykonywać (nie jest zatem tak, że już samo zarejestrowanie jest synonimem podjęcia działalności) [S. Płażek, Ocena funkcjonowania tzw. przepisów antykorupcyjnych w samorządzie terytorialnym – wybrane zagadnienia, w: M. Stec (red.), Stosunki pracy pracowników samorządowych, Warszawa 2008, s. 184-188].