Praca w gospodarstwie rolnym a staż pracy nauczyciela, jakie dokumenty są potrzebne?

Dokumenty potwierdzające pracę w gospodarstwie rolnym

W pierwszej kolejności wskazuję, że kwestię tę reguluje ustawa z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy (Dz. U. Nr 54, poz. 310).

Możliwość zaliczenia do stażu, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, uzależniona jest od konieczności przedstawienia stosownych zaświadczeń potwierdzających tę okoliczność. Jeśli pracownik nie posiada takiej dokumentacji, może się po nią zwrócić do urzędu gminy. W takiej sytuacji, na wniosek pracownika, urząd gminy wydaje zaświadczenie potwierdzające okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, o których mowa w art. 1 ust. 1 komentowanej ustawy.

Przez „właściwy urząd gminy” należy rozumieć urząd, w którym położone jest gospodarstwo rolne, w którym pracował pracownik wnioskujący o wydanie zaświadczenia.

Zgodnie z art. 217 Kodeksu postępowania administracyjnego (w skrócie K.p.a.) „zaświadczenie powinno być wydane bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie siedmiu dni”. Jeżeli zażąda tego osoba ubiegająca się o zaświadczenie, wydaje się je w formie dokumentu elektronicznego, opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

Brak odpowiedniej dokumentacji

Jeśli właściwy urząd gminy nie dysponuje dokumentami uzasadniającymi wydanie zaświadczenia o pracy zainteresowanej osoby w indywidualnym gospodarstwie rolnym, zawiadamia ją o tej okoliczności na piśmie. Dokumentami potwierdzającymi poszczególne okresy pracy w gospodarstwie rolnym są księgi podatkowe, rejestry gruntów, dokumentacja związana z ubezpieczeniem społecznym, majątkowym, osobowym oraz inne znajdujące się w dyspozycji urzędu (post. SKO z 26.11.2019 r., sygn. akt SKO 4401/97/19).

Konstruując omawianą normę, ustawodawca uznał, że właściwy urząd gminy co do zasady posiada odpowiednią dokumentację, która może stanowić podstawę do wydania zaświadczenia. Dając podstawę prawną do działania organowi wykonawczemu gminy, a wręcz obligując ten organ do wydania zaświadczenia stwierdzającego okresy pracy danej osoby w gospodarstwie rolnym, ustawodawca musiał mieć świadomość tego, jakie dokumenty ów organ może posiadać (por. wyrok NSA z 29.6.2010 r., sygn. akt II OSK 1121/09).

Organem właściwym do wydania zaświadczenia jest burmistrz (wyr. WSA w Bydgoszczy z 25.6.2008 r., sygn. akt II SA/Bd 297/08). Organem właściwym do wydawania zaświadczenia nie jest Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, bowiem konstytutywną dla posiadania statusu domownika cechą nie jest objęcie ubezpieczeniem społecznym rolników (por. wyr. WSA w Lublinie z 12.2.2009 r., sygn. akt III SA/Lu 478/08).

Przepis art. 218 § 2 K.p.a. stanowi, że organ administracji publicznej, przed wydaniem zaświadczenia, może przeprowadzić w koniecznym zakresie postępowanie wyjaśniające. Dlatego też nie można zaaprobować niczym niepopartego stanowiska organów odnośnie braku podstaw do wydania na podstawie posiadanej dokumentacji zaświadczenia potwierdzającego pracę w gospodarstwie rolnym, w sytuacji, gdy z akt sprawy nie wynika, by urząd ten przeprowadził jakiekolwiek postępowanie wyjaśniające (wyr. NSA z 31.5.2010 r., sygn. akt I OSK 1633/09). Postępowanie takie spełnia tylko pomocniczą rolę przy ustaleniu treści zaświadczenia, bo główną rolę pełnią dane z ewidencji, rejestru, zbioru dokumentów lub zbioru danych utrwalanych innymi technikami (wyr. NSA z 19.4.2018 r., sygn. akt I OSK 1386/16).

Obowiązkiem organu jest przeprowadzenie szczegółowej kwerendy posiadanych ewidencji, rejestrów i innych dokumentów niezbędnych do wydania zaświadczenia, o którym mowa w komentowanej normie (wyr. WSA w Łodzi z 28.4.2020 r., sygn. akt III SA/Łd 143/20). Zgodnie z art. 219 K.p.a. zawiadomienie, o którym mowa w ust. 2 komentowanej normy następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Zatem w przypadku stwierdzenia, że brak jest podstaw do wystawienia zaświadczenia, organ winien szczegółowo wyjaśnić motywy wydanego rozstrzygnięcia, wskazując, jakimi rejestrami i ewidencjami dysponuje i co z nich wynika, a jakich nie posiada. Uzasadnienie postanowienia musi w sposób niebudzący wątpliwości wskazywać, dlaczego żądanie strony nie może zostać uwzględnione (wyr. WSA w Łodzi z 28.4.2020 r., sygn. akt III SA/Łd 143/20).

Udowodnienie okresów pracy w gospodarstwie

W przypadku, gdy organ gminy właściwej ze względu na miejsce położenia gospodarstwa rolnego, którego dotyczą okresy, o których mowa w art. 1 komentowanej ustawy, nie posiada dokumentów, na podstawie których może wydać zaświadczenie potwierdzające okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym, okresy te mogą być udowodnione zeznaniami co najmniej dwóch świadków zamieszkujących w tym czasie na terenie, na którym jest położone to gospodarstwo rolne.

Organ gminy może nie posiadać odpowiedniej dokumentacji z racji wyzbycia się jej. Wyzbycie się przez urząd dokumentów, które sam sporządzał, prowadzi do zdezaktualizowania się obowiązku wydawania zaświadczenia stwierdzającego okresy pracy w gospodarstwie rolnym. Nałożony w ustawie na urząd gminy obowiązek wydania zaświadczenia wymaga, aby urząd w sposób jasny i niebudzący wątpliwości wykazał, że nie posiada żadnych dokumentów (w tym i archiwalnych) pozwalających na potwierdzenie faktów (wyr. WSA w Lublinie z 13.1.2011 r., sygn. akt III SA/Lu 499/10).

W przypadku braku zaświadczenia z urzędu gminy, o którym mowa w ust. 1 komentowanej normy, okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym mogą być udowodnione zeznaniami co najmniej dwóch świadków. Pisemne wyjaśnienia takich osób w zasadniczych dla sprawy kwestiach powyższych wymogów nie spełniają (wyr. NSA z 22.1.2014 r., sygn. akt I OSK 2509/12; wyr. NSA z 23.10.2015 r., sygn. akt I OSK 1208/14). Zeznania świadków nie powinny budzić wątpliwości co do ich kompletności oraz wiarygodności stwierdzonych w nich faktów (wyr. NSA z 29.1.2016 r., sygn. akt I OSK 2391/14; wyr. NSA z 11.1.2017 r., sygn. akt I OSK 2372/15).

W jednym z orzeczeń (wyr. z 10.12.2018 r., sygn. akt I OSK 1477/18) NSA zwrócił uwagę, że konstrukcja postępowania dowodowego w sprawie kreowania przez art. 3 ust. 1–3 komentowanej ustawy przewiduje dopuszczenie dowodu z zeznań świadków, lecz dowód ten może być przeprowadzony przed organem orzekającym w sprawie, a nie przed właściwym do wydania zaświadczenia organem gminy. Dowód taki nie może też służyć celowi wystawienia zaświadczenia, a jedynie w przypadku braku możliwości wystawienia takiego zaświadczenia wyjaśnieniu okoliczności faktycznych w postępowaniu dotyczącym zaliczenia okresu pracy w gospodarstwie rolnym do wysługi lat, uwzględnianej przy ustalaniu wzrostu uposażenia zasadniczego. Dowód w postaci zeznań świadków może zostać przeprowadzony również przed pracodawcą, który ma dokonać uznania okresów pracy w gospodarstwie rolnym na poczet stażu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownika wynikające ze stosunku pracy.

Jeśli pracodawca nie uwzględni przedstawionego przez pracownika zaświadczenia z urzędu gminy bądź nie da wiary zeznaniom świadków, pracownik może wystąpić do sądu pracy z roszczeniem ze stosunku pracy.

Uzyskanie odpowiednich dokumentów z urzędu i udowodnienie okresów pracy

Zatem może Pani wnioskować o ww. dokumenty. W celu otrzymania dokumentu potwierdzającego pracę w gospodarstwie rolnym należy złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy.

W przypadku braku dokumentów uzasadniających wydanie zaświadczenia o pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym organ wydaje postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia o żądanej treści.

Zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy „okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym mogą być udowodnione zeznaniami co najmniej dwóch świadków zamieszkujących w tym czasie na terenie, na którym jest położone to gospodarstwo rolne”.

Jeśli będzie Pani mieć stosowne potwierdzenie – okres ten wliczy się do czasu pracy nauczyciela, albowiem ustawa weszła w życie z dniem 1.1.1991 r., ale jej obowiązywanie uwzględnia zaistniałe przed tą datą okresy pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego - Dz.U. 1960 nr 30 poz. 168
2. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 czerwca 2010 r., sygn. akt II OSK 1121/09
3. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Bydgoszczy z dnia 25 czerwca 2008 r., sygn. akt II SA/Bd 297/08
4. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 12 lutego 2009 r., sygn. akt III SA/Lu 478/08
5. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 29 stycznia 2016 r., sygn. akt I OSK 2391/14