Pożyczka pod zastaw udzielona przez lombard a opodatkowanie

Zabezpieczenie pożyczki udzielonej przez lombard

W pierwszej kolejności pragnę zauważyć, że działalność lombardowa polega na pożyczaniu pieniędzy pod zastaw. Klient korzystający z pożyczki lombardowej może odzyskać przedmiot zastawu po dokonaniu zwrotu pożyczonej kwoty wraz z prowizją naliczoną przez właściciela lombardu.

Zabezpieczenie udzielonej przez lombard pożyczki może być dokonane w drodze przewłaszczenia. Przewłaszczenie rzeczy na zabezpieczenie polega na przeniesieniu własności rzeczy na wierzyciela z równoczesnym zobowiązaniem go – pod warunkiem uiszczenia w terminie zabezpieczonego długu – do powrotnego przeniesienia własności rzeczy na dłużnika. W razie niewykonania przez pożyczkobiorcę zobowiązania w umówionym terminie, podmiot świadczący usługę lombardową staje się nieograniczonym właścicielem rzeczy będącej przedmiotem przewłaszczenia. Przewłaszczone rzeczy najczęściej sprzedawane są w ramach prowadzonej działalności lombardowej.

Lombard wykonuje więc, co do zasady, dwa główne rodzaje czynności: udzielanie pożyczek pieniężnych pod zastaw ruchomości w zamian za określone wynagrodzenie (prowizję), oraz sprzedaż zastawionych i nieodebranych rzeczy.

Udzielanie pożyczek pieniężnych pod zastaw ruchomości w zamian za określone wynagrodzenie a podatek VAT i PCC

Należy zauważyć, że czynność udzielania pożyczek pod zastaw rzeczy używanych stanowi czynność zwolnioną z podatku VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt. 38 ustawy VAT PCC (podobnie w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 7 lipca 2016 r. Nr ITPP1/4512-405/16/DM). Informacja ta jest bardzo istotna w kontekście postawionego pytania dotyczącego opodatkowania podatkiem.

Otóż zgodnie z art. 2 pkt. 4 ustawy PCC – podatkowi nie podlegają czynności cywilnoprawne, inne niż umowa spółki i jej zmiany:

a) w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług,

b) jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności (z nieistotnym wyjątkiem).

W konsekwencji, skoro czynność udzielenia pożyczki pod zastaw korzysta ze zwolnienia od podatku VAT, to nie podlega pod podatek PCC.

Ponadto pragnę zauważyć, że przejście na lombard własności rzeczy po upływie umówionego terminu nie jest umową sprzedaży. Takie zabezpieczenie pożyczki udzielonej przez lombard jest określane jako przewłaszczenie na zabezpieczenie. Przewłaszczenie na zabezpieczenie nie jest wymienione w katalogu czynności podlegających podatkowi od czynności cywilnoprawnych (patrz art. 1 ustawy PCC).

Podsumowując, lombard nie płaci podatku PCC, ponieważ:

1. przejście własności zastawionej rzeczy na lombard po upływie wyznaczonego terminu nie jest umową sprzedaży, lecz realizacją przewłaszczenia na zabezpieczenie. Zabezpieczenie pożyczki udzielonej przez lombard nie jest czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem PCC.
2. Działalność lombardu jest zwolniona z VAT, co powoduje, że również jest zwolniona od PCC.

Przedwstępna umowa sprzedaży a podatek PCC

Przedwstępna umowa sprzedaży nie powoduje przeniesienia własności rzeczy i nie stanowi czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem PCC. Dopiero faktyczna sprzedaż powoduje powstanie obowiązku podatkowego.

Co do zasady, jeżeli nie dojdzie do podpisania umowy końcowej, to:

• nie dochodzi do przeniesienia własności rzeczy
• nie powstaje obowiązek podatkowy w PCC

Jednak zgodnie z pkt. 5 przedstawionej umowy Sprzedający udziela Kupującemu pełnomocnictwa do zawarcia przyrzeczonej umowy kupna-sprzedaży w imieniu Sprzedającego. W rezultacie jeżeli Kupujący skorzysta z tego pełnomocnictwa i zawrze w imieniu sprzedającego końcową umowę sprzedaży to dojdzie do przeniesienia własności nieruchomości i powstanie konieczność zapłaty PCC.

Obowiązek podatkowy w PCC powstaje jedynie, gdy dojdzie do faktycznej sprzedaży. W konsekwencji, jeżeli kupujący skorzysta z pełnomocnictwa, o którym mowa w pkt. 5 umowy i podpisze w imieniu sprzedającego umowę końcową, to dojdzie do przeniesienia własności nieruchomości i powstanie obowiązek złożenia PCC-3 i zapłaty podatku (oczywiście do przedmiotów o wartości ponad 1000 zł).

W takim przypadku będzie Pan występował jako kupujący oraz jako pełnomocnik sprzedającego. W tym zakresie pragnę wskazać na art. 108 Kodeksu cywilnego:

„Pełnomocnik nie może być drugą stroną czynności prawnej, której dokonywa w imieniu mocodawcy, chyba że co innego wynika z treści pełnomocnictwa albo że ze względu na treść czynności prawnej wyłączona jest możliwość naruszenia interesów mocodawcy.”

Myślę, że można przyjąć, że skoro sprzedający podpisuje umowę przedwstępną, to akceptuje udzielenie pełnomocnictwa i możliwe jest dokonanie czynności bez podpisu sprzedającego. Pragnę jednak zaznaczyć, że takie sprawy co do zasady rozstrzyga sąd. Teoretycznie urząd skarbowy ma prawo do przekazywania spraw do sądu, ale czy z tego prawa skorzysta i jakie byłoby ewentualne rozstrzygnięcie sądu, trudno przewidzieć.

Do urzędu skarbowego składa Pan samą deklarację PCC-3, aczkolwiek w ramach czynności sprawdzających urząd może wezwać Pana do przedłożenia umowy. Złożenie deklaracji z samą umową przedwstępna jest nieprawidłowe (ponieważ umowa przedwstępna nie przenosi własności, a więc nie powoduje powstania obowiązku podatkowego). Musi Pan posiadać końcową umowę sprzedaży. Sama umowa przedwstępna nie wystarczy.