Pozew o ustalenie stosunku prawnego

Wystąpienie z pozwem o ustalenie stosunku prawnego

Tak, w opisywanej sytuacji można spróbować wystąpić z pozwem o ustalenie stosunku prawnego.

Zgodnie z art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego (w skrócie K.p.c.) „powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny”.

Zgodnie z komentarzem (M. Manowska, w: P. Pruś i in., Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Lex Polonica):

„Interes prawny w rozumieniu art. 189 jest kategorią obiektywną. Jest to obiektywna (czyli rzeczywiście istniejąca), a nie tylko hipotetyczna (czyli w subiektywnym odczuciu strony) potrzeba prawna uzyskania wyroku odpowiedniej treści występująca wówczas, gdy powstała sytuacja rzeczywistego naruszenia albo zagrożenia naruszenia określonej sfery prawnej. Praktycznie rzecz biorąc, interes prawny występuje wtedy, gdy sam skutek, jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego, zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący lub prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości (wyroki SN: z 4 października 2001 r., I CKN 425/00, LexPolonica nr 384439; z 8 maja 2000 r., V CKN 29/00, LexPolonica nr 385519; wyrok SA w Poznaniu z 5 kwietnia 2007 r., III AUa 1518/05, LexPolonica nr 1369103).

Brzmienie art. 189 wyklucza możliwość ustalenia faktu bądź stanu faktycznego. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjęto jednak, że dopuszczalne jest ustalenie faktu o charakterze bezpośrednio prawotwórczym, np. ustalenie, że dane zdarzenie było wypadkiem przy pracy czy też ustalenie postanowienia umownego określonej treści (wyroki SN: z 25 czerwca 1998 r., III CKN 563/97, LexPolonica nr 1852372; z 5czerwca 2007 r., I UK 8/07, LexPolonica nr 1928378, OSNP 2008, nr 15-16, poz. 228; uchwała SN z 29 marca 2006 r., II PZP 14/05, LexPolonica nr 403653, OSNP 2006, nr 15-16, poz. 228)”. 

Skoro można ustalić ustalenie postanowienia umownego określonej treści, to tym bardziej można ustalić istnienie danej umowy, czy raczej stosunku prawnego wynikającego z tej umowy.

Gdzie należy wnieść pozew o ustalenie stosunku prawnego?

Pozew o ustalenie stosunku prawnego wnosi się do sądu rejonowego właściwego dla miejsca zamieszkania pozwanego. Zgodnie z art. 28 jeżeli pozwany nie ma miejsca zamieszkania w Polsce, ogólną właściwość oznacza się według miejsca jego pobytu w Polsce, a gdy nie jest ono znane lub nie leży w Polsce – według ostatniego miejsca zamieszkania pozwanego w Polsce.

Naturalnie interes prawny trzeba uzasadnić. Istnieje on przede wszystkim wtedy, kiedy od ustalenia stosunku prawnego zależy wykonywanie praw lub obowiązków strony. W powyższym wypadku jako uzasadnienie interesu prawnego należy wskazać fakt, że nie jest Pani w stanie wykazać istnienia rozdzielności majątkowej przed sądem w Stanach Zjednoczonych innym dokumentem niż orzeczenie sądowe, gdyż sąd nie honoruje naszych aktów notarialnych. Jako dowód naturalnie należy załączyć akta tego postępowania.

Co do wpisu – jest to wpis stosunkowy 5% od wartości przedmiotu sporu.

Pozew o ustalenie rozdzielności wartości przedmiotu sporu - wartość majątków obu małżonków

Przy pozwie o ustanowienie rozdzielności majątkowej wartość przedmiotu sporu stanowi wartość majątku wspólnego stron, a w sytuacji, gdy małżonkowie pozostają w rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków – wartość tych dorobków. Zatem przy pozwie o ustalenie rozdzielności wartość przedmiotu sporu stanowić powinna wartość obu majątków osobistych małżonków.

Jako opłatę uiściłbym 200 zł, ponieważ zgodnie z art. 27 pkt 6 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych:

„Opłatę stałą w kwocie 200 złotych pobiera się od pozwu w sprawie o (...):

6) ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej”.

Zatem ze względu na bardzo zbliżony charakter sprawy należy przyjąć, że opłata powinna być tak sama.

Na koniec chciałbym dodać, że nie można niestety dać 100% gwarancji, że sąd uzna, że ma Pani interes prawny, gdyż to pojęcie jest niejasne i niezdefiniowane. To, co można zrobić, to jak najlepiej uzasadnić pozew o ustalenie stosunku prawnego, przedstawić odpowiednie dowody, a w razie czego np. odwołać się od niekorzystnego wyroku.