Powierzenie stanowiska dyrektora szkoły

Powierzenie stanowiska dyrektora szkoły na 3 lata

Zgodnie z art. 36a ust. 1 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.) stanowisko dyrektora szkoły lub placówki powierza organ prowadzący szkołę lub placówkę.

Kandydata na stanowisko dyrektora szkoły lub placówki wyłania się w drodze konkursu. Kandydatowi nie można odmówić powierzenia stanowiska dyrektora.

Stanowisko dyrektora szkoły lub placówki powierza się na 5 lat szkolnych. W uzasadnionych przypadkach można powierzyć to stanowisko na krótszy okres, jednak nie krótszy niż 1 rok szkolny.

Powierzenie stanowiska dyrektora na 5 lat szkolnych (tj. od dnia 1 września danego roku szkolnego) jest zasadą, jednakże nie jest to zasada bezwzględna. Powierzenie stanowiska na okres krótszy niż 5 lat szkolnych może bowiem nastąpić, choć tylko „w uzasadnionych przypadkach”. Jest to zwrot niedookreślony, zakładający znaczny margines swobody organu prowadzącego przy podejmowaniu decyzji. Nie jest to jednak decyzja arbitralna – zawsze podlega ona kontroli sądowej.

Wszystkich „uzasadnionych przypadków” nie da się przewidzieć. W orzecznictwie zwrócono jednak uwagę na konieczność starannego uzasadnienia decyzji organu prowadzącego w takim przypadku. Samo tylko gołosłowne powołanie się np. na „zaawansowane zmiany organizacyjne”, w braku jakichkolwiek bliższych argumentów i dowodów, jest niewystarczające, podobnie jak ogólnie sformułowany zarzut „źle układającej się współpracy” z dyrektorem.

Powierzenie na okres krótszy niż 5 lat szkolnych stanowiska dyrektora

Zarazem jednak uzasadniona przez organ prowadzący negatywna ocena pracy i zachowania się kandydata w okresie poprzedzającym powołanie, zwłaszcza jeśli zajmował on wcześniej powierzane stanowisko, może być w konkretnych okolicznościach sprawy uznana za dopuszczalną.

W jednym z orzeczeń Sądu Najwyższego uznano natomiast za „uzasadniony przypadek” powierzenie na okres krótszy niż 5 lat szkolnych stanowiska dyrektora placówki przekształcanej, co do której właściwy organ (podówczas kurator oświaty) miał zamiar przeprowadzić konkurs po zakończeniu zmian organizacyjnych i z tego względu powierzył powódce stanowisko „do czasu rozstrzygnięcia konkursu”. W tym samym wyroku Sąd Najwyższy podkreślił jednak, że w braku jakiejkolwiek wzmianki w akcie powierzenia stanowiska o tym, jak długo trwać będzie „rozstrzygnięcie konkursu”, przyjąć należy minimalny okres powierzenia stanowiska, którym zgodnie z ustawą jest 1 rok szkolny.

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 25 listopada 2009 r. (IV SA/Wr 502/09, OwSS 2010/2/62/62-71) w uzasadnionym przypadku można powierzyć stanowisko dyrektora szkoły lub placówki na krótszy okres niż pięć lat, jednak nie krótszy niż rok szkolny. Nie ulega przy tym wątpliwości, że w „uzasadnionym przypadku” mieści się przypadek podobny określonemu wartościowaniu organu gminy, oceniony następnie przez organ nadzoru i sąd administracyjny. Inaczej mówiąc, nie będzie chodzić o wyjątek pozbawiony w ogóle uzasadnienia, ale i o wyjątek, który należałoby określić jako „uzasadniony przypadek”.

Nie może natomiast być tak, że z jednej strony uznaje się wysokie kwalifikacje kandydata, z drugiej zaś ogranicza jego uprawnienie do powierzenia tego stanowiska – zgodnie z art. 36a ust. 13 ustawy na okres pięciu lat (w istocie rzeczy „na próbę”). Do oceny dyrektora szkoły, w toku kadencji, stosowny organ ma odpowiednie instrumenty prawne wynikające z przepisów ustawy o systemie oświaty.

Czy decyzja o skróceniu kadencji dyrektora szkoły powinna zostać uzasadniona?

Uzasadnienie powierzenia stanowiska na okres krótszy niż 5 lat szkolnych musi być czytelne i wyczerpujące – tak, aby pełniło funkcję informacyjną wobec kandydata wyłonionego w konkursie oraz umożliwiało kontrolę zasadności takiego działania przez organ nadzoru i sąd. Powinno ono opierać się na rzeczowych argumentach. Nie stanowi uzasadnionego przypadku – w rozumieniu art. 36a ust. 13 ustawy o systemie oświaty – taka sytuacja, kiedy kandydat został świadomie wybrany przez komisję konkursową, jednak wątpliwości ze strony organu prowadzącego wywołał fakt, że nie jest on nauczycielem żadnej ze szkół prowadzonych przez daną jednostkę samorządu terytorialnego, a zatem zachodzi potrzeba wyznaczenia mu swoistego okresu próbnego. Osobie, której kwalifikacje nie wzbudzają wątpliwości, co do zasady, trzeba powierzyć stanowisko na okres 5 lat.

Zgodnie z wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 7 lipca 2011 r. (III SA/Kr 1408/10) powierzenie stanowiska dyrektora szkoły ma charakter czynności z zakresu prawa pracy i nie następuje w drodze decyzji administracyjnej ani innej czynności z zakresu administracji publicznej, spory zaś na tym tle podlegają rozpoznaniu przez sądy powszechne.

Natomiast zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 3 lipca 2008 r. (III PK 10/08, OSNP 2009/21-22/284) kandydat na stanowisko dyrektora szkoły wyłoniony w drodze konkursu ma roszczenie o nawiązanie stosunku pracy na tym stanowisku, a sąd pracy władny jest ocenić legalność zastrzeżenia zgłoszonego przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny.

Odmowa powierzenia stanowiska dyrektora szkoły kandydatowi po rozstrzygnięciu konkursu

Gdyby doszło do odmowy powierzenia stanowiska dyrektora szkoły lub placówki mimo rozstrzygnięcia w konkursie, kandydatowi służy bezwzględne roszczenie o powierzenie stanowiska.

Wobec powyższego trzeba stwierdzić, że dokumentem potwierdzającym powierzenie funkcji dyrektora szkoły będzie akt powierzenia stanowiska, w którym należy określić okres powierzenia tegoż stanowiska. Jeśli kandydat na dyrektora, który wygrał konkurs, takiego aktu nie otrzyma – ma prawo wystąpić do sądu z roszczeniem o powierzenie mu stanowiska.

W kwestii skrócenia czasu powierzenia funkcji dyrektora szkoły organ prowadzący szkołę powinien uzasadnić swoją decyzję w taki sposób, aby uzasadnienie to nie budziło wątpliwości. W razie wątpliwości co do zasadności skrócenia czasu powierzenia stanowiska dyrektora szkoły kandydatowi także przysługuje prawo zwrócenia się do sądu o rozstrzygnięcie, czy taka decyzja była zgodna z prawem.