Poświadczenie nieprawdy

Poświadczenie nieprawdy przez inspektora nadzoru budowlanego

Po zapoznaniu się z przedstawionym przez Panią stanem faktycznym sprawy oraz treścią przesłanej dokumentacji, w celu udzielenia odpowiedzi na Pani pytanie sięgnąć należy przede wszystkim do przepisów Kodeksu karnego (w skrócie: K.k.) oraz dorobku nauki prawa w odniesieniu do zarzucanego Pani czynu.

I tak, zgodnie z przepisem art. 271 K.k.:

§ 1. Funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej znaczenie prawne, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 2. W wypadku mniejszej wagi, sprawca podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

§ 3. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Dokonując wykładni powyższego przepisu, należy wskazać, jak podnosi się w literaturze przedmiotu (tak m.in.: Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, Warszawa 2012), że przestępstwo z art. 271 § 1 K.k. może być popełnione tylko z winy umyślnej, w obydwu postaciach zamiaru, tj. zarówno z zamiarem bezpośrednim, jak i ewentualnym.

Z kolei zaś, wskazując za wymienionymi autorami, w typie kwalifikowanym z art. 271 § 3 K.k. okolicznością kwalifikującą jest cel osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej. Ten typ przestępstwa ma charakter kierunkowy i może być popełniony tylko z zamiarem bezpośrednim.

Poświadczenie nieprawdy w dokumencie

Samo poświadczenie nieprawdy w dokumencie jest zatem karalne w przypadku ustalenia szeroko rozumianej winy osoby wystawiającej taki dokument, natomiast zastosowanie typu kwalifikowanego z § 3 wymaga wykazania winy w postaci zamiaru bezpośredniego, czyli z góry założonego i kierunkowego działania sprawcy w celu uzyskania korzyści majątkowej.

Warto w tym miejscu wskazać, że chociaż ustawodawca nie wskazuje tej okoliczności wprost w przepisie, zgodnie z poglądami praktyków korzyścią majątkową, o której mowa w art. 273 § 3 K.k., jest korzyść z zasady nienależna. Powyższe prowadzi do stwierdzenia, że nie zalicza się do zakresu korzyści majątkowej przysporzenia należnego na podstawie stosunku prawnego, np. wynagrodzenia za pracę (tak m.in.: wyrok SN z 17 maja 1972 r., III KR 67/72, OSNKW 1972, nr 10, poz. 157; uchwała SN z 30 stycznia 1980 r., VII KZP 41/78, OSNKW 1980, nr 3, poz. 24).

Wobec powyższego zatem, ponieważ za wykonaną pracę i tak otrzymałaby Pani wynagrodzenie (z tym że w późniejszym terminie, gdyby odbiór prac nastąpił później), zasadne jest twierdzenie, że Pani czyn nie może zostać zakwalifikowany z § 3, gdyż otrzymana przez Panią korzyść majątkowa w postaci wynagrodzenia nie była korzyścią nienależną, gdyż wynikała ona z zawartej przez Panią umowy.

Ponadto zaś warto również, aby domagała się Pani w tym postępowaniu przeprowadzenia dowodu z kolejnej opinii biegłego lub też dowodu z uzupełniającej opinii dotychczasowego biegłego na okoliczność tego, czy w istniejących w dniu odbioru prac warunkach możliwe było, aby osoba dokonująca odbioru mogła nie zauważyć niekompletności tych prac np. wobec niedostatecznego ich zweryfikowania. Chodzi tu zarazem o ustalenie, czy te uchybienia w pracach remontowych były oczywiste do zauważenia, czy też wymagały podjęcia szczególnych czynności, mając na uwadze panujące wtedy szczególne warunki.

Poświadczenie nieprawdy na skutek niezachowania wymaganej ostrożności

Ustalenie powyższej okoliczności może mieć dla Pani znaczenie o tyle, że – jak wynika z poglądów doktryny (tak m.in.: A. Wąsek, R. Zawłocki, Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz do artykułów 222–316, t. II, Warszawa 2010) – poświadczenie nieprawdy na skutek niezachowania wymaganej ostrożności nie stanowi przestępstwa.

Jeżeli zatem udałoby się Pani wykazać, że podpisanie przez Panią protokołu było skutkiem nienależytego sprawdzenia przez Panią stopnia wykonania przedmiotowych prac, przy istnieniu warunków wymagających takiej szczególnej rzetelności, mogłaby Pani próbować bronić się w tym procesie właśnie podnosząc, że podpisanie protokołu przez Panią nastąpiło w wyniku niezachowania przez Panią wymaganej ostrożności (staranności), a nie z Pani winy, gdyż nie miała Pani zamiaru poświadczenia nieprawdy ani też na takie poświadczenie Pani się nie godziła.

Na koniec tylko należy wskazać, że powyższa argumentacja – z uwagi na to, że jest dość mocno ocenna i zależna od poglądu samego sądu – nie gwarantuje Pani uzyskania korzystnego rozstrzygnięcia, jednak w okolicznościach sprawy wydaje się ona w zasadzie jedyną możliwą do podjęcia przez Panią linią obrony.