Pośrednictwo w zakupie towarów

Umowa pośrednictwa w formie umowy agencyjnej

Jak rozumiem, pragnie Pan rozpocząć działalność gospodarczą polegającą na zakupie towarów dla klientów, na podstawie zebranych od nich, w sposób bezpośredni, zamówień.

Na podstawie Pańskiego opisu zamierzonego sposobu świadczenia usług uważam, że nie będzie to umowa pośrednictwa w formie umowy agencyjnej. Istotą pośrednictwa w zakupie towarów jest bowiem umożliwienie sprzedaży towarów lub świadczenia usług innym podmiotom (sprzedającym). Najczęściej spotykaną formą pośrednictwa jest umowa agencyjna, w której przyjmujący zlecenie (agent) zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, do stałego pośredniczenia, za wynagrodzeniem, przy zawieraniu z klientami umów na rzecz dającego zlecenie przedsiębiorcy albo do zawierania ich w jego imieniu.

Może to być również umowa-zlecenie, w której podmiot przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej (np. pośrednictwa) dla podmiotu dającego zlecenia. Istotą pośrednictwa (przedstawicielstwa) jest to, że czynność prawna, dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania, pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego (art. 95 § 2 Kodeksu cywilnego; dalej – K.c.). Oznacza to, że pośrednik (np. agent) działa w imieniu reprezentowanego i na jego rzecz i otrzymuje jedynie wynagrodzenie w formie prowizji. Podobnie jest wtedy, gdy działa w charakterze pełnomocnika jednej ze stron.

Pośrednictwo w zakupie towarów

Aby więc ustalić, czy mamy do czynienia z umową pośrednictwa w zakupie towarów, czy też z zakupem, a następnie odsprzedażą określonego towaru na własny rachunek, należy określić, czy Pan jako świadczący usługi nabywa wcześniej dane towary. O pośrednictwie w ścisłym tego słowa znaczeniu możemy bowiem mówić jedynie w sytuacji, gdy towary lub usługi są sprzedawane pomiędzy osobą trzecią (sprzedawcą) a ostatecznym klientem. Zgodnie z wyrokiem WSA w Warszawie z dnia 2 października 2006 r. ( III SA/Wa 1399/06), aby podmiot mógł dokonywać odsprzedaży danego dobra, to przedmiot tej czynności (to dobro) musiałby najpierw przejść na własność czy w dyspozycję tego podmiotu. W innej sytuacji działa on jako pośrednik.

Pośrednik (przedstawiciel) działa w cudzym imieniu i na cudzy rachunek zgodnie z art. 95 § 1 K.c, który stanowi, że czynności prawne mogą być dokonywane nie tylko osobiście, lecz także przez przedstawicieli. To oznacza, że osoba nazywana przedstawicielem (lub pośrednikiem – np. agent) dokonuje czynności prawnych w imieniu drugiej osoby nazywanej reprezentowanym. Czynność ta, jeśli mieści się w granicach umocowania do działania w cudzym imieniu, pociąga za sobą skutki prawne bezpośrednio dla reprezentowanej osoby.

Zastępstwo pośrednie

Natomiast ten rodzaj czynności, jaki Pan zamierza wykonywać, w obrocie gospodarczym zwykło się nazywać zastępstwem pośrednim. Konstrukcja zastępstwa pośredniego jest podobna do pośrednictwa w zakupie towarów, jednak należy ją wyraźnie odróżnić od działania agenta. Cechą charakterystyczną zastępstwa pośredniego jest to, że podmiot taki występuje w transakcji we własnym imieniu, ale działa na rzecz innej osoby (na cudzy rachunek). Podstawą takiego działania jest zawarta uprzednio umowa z osobą, na której rachunek działa osoba w ramach zastępstwa pośredniego. Na podstawie tej umowy jest on obowiązany przenieść na tę osobę nabyte przez siebie prawa, a osoba ta jest obowiązana zwolnić go od zaciągniętych przez niego zobowiązań. W ten sposób prawa i obowiązki wynikające z czynności prawnej zastępcy pośredniego, dokonanej z osobą trzecią, przechodzą na osobę zastąpioną. Typowym przykładem zastępstwa pośredniego jest umowa komisu (art. 765 i nast. K.c.)^, albo działania biur maklerskich. Innymi słowy, zastępca pośredni nabywa towar czy usługę we własnym imieniu, jednak jej nie konsumuje, ale odsprzedaje dalej do końcowego odbiorcy.

Nabywanie towarów na zlecenie

Ponieważ jest to działanie na zlecenie (jest jeszcze rodzaj usług polegających na świadczeniu usług na zasadzie prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia, ale ponieważ to nie jest Pana przypadek, nie będę się nim zajmować), konieczne jest określenie istotnych postanowień takiej umowy, którymi są:

• sposób działania zastępcy pośredniego, jako osoby działającej w imieniu własnym na rzecz zleceniodawcy, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa i na zasadzie, że zastępca pośredni kupuje wskazane rzeczy ruchome;
• przedmiot umowy – wskazanie, jakie przedmioty ruchome zastępca ma nabyć na rzecz zlecającego;
• cena zakupu;
• wynagrodzenie dla zastępcy pośredniego.

Zawarcie powyższej umowy nie wymaga zachowania szczególnej formy, ale dobrze byłoby pamiętać, że dla celów dowodowych wskazana byłaby forma pisemna (art.76 K.c.). Umowa taka może być zawarta czas oznaczony lub na czas nieoznaczony, może dotyczyć jednej transakcji albo nawet większej ich liczby. Może Pan oczywiście stworzyć także regulamin, ale należałoby jednak do niego dodać jakąś pisemną formę zamówienia.

Wystawianie faktur VAT dla osoby zlecającej zakup

W sytuacji, gdy będzie Pan działać w warunkach zastępstwa pośredniego, to poprawnie wystawiona faktura VAT dla osoby zlecającej zakup powinna obejmować wartość sprzedanej rzeczy ruchomej (towaru) oraz Pańskie wynagrodzenie. Przynajmniej tak by to wynikało z obowiązujących przepisów ustawy o VAT w zakresie ustalania podstawy opodatkowania.

Zgodnie z brzmieniem art. 29 tej ustawy podstawą opodatkowania jest obrót rozumiany jako kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy. To oznacza więc, że w razie dalszej odsprzedaży towarów całość kwoty należnej od nabywcy (w tym również wartość Pańskiego wynagrodzenia) powiększa podstawę opodatkowania z tytułu dostawy towarów. Mamy tu bowiem do czynienia z dwiema transakcjami usługowymi: między zastępcą pośrednim a sprzedawcą towaru i oraz między zastępcą pośrednim a ostatecznym nabywcą towaru, który jest w tym wypadku zleceniodawcą. A zatem zastępca pośredni, działający w imieniu własnym, a na rachunek innej osoby, odpowiada jako podmiot niezależny i rozliczany jest na zasadach ogólnych (art. 28b ustawy o VAT).

Działanie w imieniu i na rzecz osoby zlecającej

Inaczej byłoby, gdyby działał Pan w imieniu i na rzecz osoby zlecającej (czyli jako np. agent, pełnomocnik). W takiej sytuacji byłaby to transakcja usługowa między pośrednikiem a zlecającym i między zlecającym a stroną trzecią. Wówczas, zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT, podstawą opodatkowania świadczonej przez takiego pośrednika usługi jest kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzeń za wykonanie usługi, pomniejszona o kwotę podatku.

Co do określenia PKD – jest z tym niejaki problem. Możliwe są bowiem sytuacje, gdy wojewódzkie urzędy statystyczne w różnych województwach określają różne symbole usług dla tej samej usługi pośrednictwa. Powoduje to zróżnicowanie opodatkowania podatkiem VAT tej samej usługi w różnych częściach kraju. Ja stałabym na stanowisku, że z uwagi na rodzaj przedmiotu Pańskiej usługi (rzeczy ruchome) właściwy byłby PKD 47.19.Z: pozostała sprzedaż detaliczna prowadzona w niewyspecjalizowanych sklepach.

Sekcja ta obejmuje: handel detaliczny, z wyłączeniem handlu pojazdami samochodowymi, odsprzedaż (sprzedaż bez przetwarzania) nowych i używanych artykułów użytku osobistego i artykułów gospodarstwa domowego prowadzoną przez sklepy, domy towarowe, domy sprzedaży wysyłkowej, na straganach, przez domokrążców i akwizytorów, spółdzielnie konsumenckie, domy aukcyjne itp. Zawsze jednak warto zapytać w miejscowym urzędzie statystycznym o właściwe oznaczenie świadczonych usług.