Czy oglądanie filmów pornograficznych z udziałem osób poniżej 15 lat jest karalne?

Treści pornograficzne z udziałem małoletnich poniżej lat 15

W polskim Kodeksie karnym zachowań mających za przedmiot treści o charakterze pornograficznym (także pornografii w Internecie), w tym z udziałem małoletnich, dotyczy art. 202 Kodeksu karnego:

„Art. 202. § 1. Kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w taki sposób, że może to narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 2. Kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne lub udostępnia mu przedmioty mające taki charakter albo rozpowszechnia treści pornograficzne w sposób umożliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie się z nimi, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 3. Kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, przechowuje lub posiada albo rozpowszechnia lub publicznie prezentuje treści pornograficzne z udziałem małoletniego albo treści pornograficzne związane z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 4. Kto utrwala treści pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej lat 15, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

§ 4a. Kto sprowadza, przechowuje lub posiada treści pornograficzne z udziałem małoletniego poniżej lat 15, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 4b. Kto produkuje, rozpowszechnia, prezentuje, przechowuje lub posiada treści pornograficzne przedstawiające wytworzony albo przetworzony wizerunek małoletniego uczestniczącego w czynności seksualnej podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

§ 5. Sąd może orzec przepadek narzędzi lub innych przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstw określonych w § 1-4b, chociażby nie stanowiły własności sprawcy”.

Produkowanie, rozpowszechnianie,utrwalanie lub sprowadzanie treści o charakterze pedofilskim

Przepis art. 402 § 3, § 4, § 4a i § 4b Kodeksu karnego dotyczy materiałów o charakterze pedofilskim, przede wszystkim kary za ich produkcję, ich rozpowszechniania, utrwalania lub też ich sprowadzania.

Definicję znamion przestępstwa określonego w art. 202 można wskazuje Marek Mozgawa w Komentarzu do Kodeksu Karnego, LEX 2010, w którym stwierdza:

„Produkowanie to czynności polegające na działaniach zmierzających do wytworzenia materiału, jakim jest powstanie «treści pornograficznej». Odpowiedzialności karnej będzie zatem podlegał każdy uczestnik działań technicznych i organizacyjnych, niezbędnych do wykonania takich treści, na przykład producent, reżyser, scenarzysta, aktorzy, autor książki, autor zdjęć, wydawca czasopisma (Rodzynkiewicz (w:) Zoll 2006, s. 679).

Przez utrwalanie rozumieć należy zarejestrowanie określonych treści na odpowiednim nośniku materialnym, na przykład zarejestrowanie laserowe na płytach, zapis magnetyczny na specjalnych taśmach, rejestracja metodą pośrednią. Wydaje się, że zgodnie z językowym znaczeniem określenia «utrwalenie» – jego istotą jest to, że na przykład obraz został zarejestrowany, tzn. możliwe jest jego późniejsze odtworzenie.

Wątpliwości dotyczą sprowadzania. Niewątpliwie w grę wchodzi przede wszystkim sprowadzanie z zagranicy, choć nie tylko. Nie można zaakceptować stanowiska, że termin «sprowadza» jest synonimem określenia «importuje» (tak początkowo Rodzynkiewicz, który później jednak odstąpił od tego poglądu; por. na ten temat Rodzynkiewicz (w:) Zoll 2006, s. 679). Sprowadzać można również z innego miejsca w kraju (tak Warylewski, Przestępstwa przeciwko…, s. 212), a do rozważenia jest możliwość sprowadzania za pośrednictwem internetu.

Przechowywanie nie oznacza trzymania w ukryciu (schowku) ani przechowywania przez czas dłuższy, wystarczy ukrycie lub przechowywanie chwilowe, o ile dana osoba ma świadomość treści pornograficznych przechowywanych materiałów (Peiper, Komentarz, s. 336). Posiadaniem jest każde władanie treściami pornograficznymi, jeżeli tylko towarzyszy sprawcy taki zamiar, nawet bez chęci zatrzymania tych przedmiotów na własność”.

Czy oglądanie pornografii w internecie jest przestępstwem?

Jeśli chodzi o materiały pornograficzne o charakterze pedofilskim, czyli z udziałem małoletniego do 15. roku życia, które Pana znajomy jedynie ogląda na Internecie, to należy stwierdzić, że samo oglądanie takiej pornografii w Internecie nie stanowi przestępstwa i nie jest penalizowanie.

Niewątpliwie jednak ściągniecie Internetu na dysk komputera (lub też inny nośnik danych) materiału o charakterze pedofilskim należy uznać za jego utrwalanie lub też nawet przechowywanie (jeżeli plik choć przez krótki okres pozostaje na dysku komputera) i jako takie jest penalizowane przez art. 204 § 4 i art. 204 § 4a.

Przestępstwa określone w art. 202 kk § 4, 4a, 4b można popełnić jedynie umyślnie – w tym, jak wskazuje komentator, „możliwe są obie postacie zamiaru: bezpośredni i ewentualny (Góral, Komentarz, s. 320). Zgodnie z art. 9. § 1. kk czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi”.

Posiadanie na dysku materiałów o charakterze pedofilskim

Inaczej mówiąc, Pana znajomy mógłby zostać ukarany za posiadanie na dysku materiałów o charakterze pedofilskim, jedynie pod warunkiem że był świadomy tego, że materiał pornograficzny przedstawia małoletniego poniżej 15 lat lub też w oparciu o doświadczenie życiowe, zdrowy rozsądek domyślał się, że małoletni nie ma ukończonych 15 lat, a mimo tego materiał pornograficzny z Internetu ściągnął.

Jeżeli w posiadanym przez niego na komputerze materiale pornograficznym z Internetu „znajdowałby się” małoletni poniżej 15 lat, ale na podstawie jego wyglądu obiektywnie należałoby uznać, że małoletni jest starszy, to trzeba by stwierdzić, że Pana znajmy pozostawał w błędzie co do znamienia czynu zabronionego (znamieniem przestępstwa jest wiek poniżej 15 lat małoletniego).

Zgodnie z art. 28 § 1 Kodeksu karnego „nie popełnia umyślnie czynu zabronionego, kto pozostaje w błędzie co do okoliczności stanowiącej jego znamię”.

Uznając, iż Pana znajomy pozostawałby w błędzie, należy stwierdzić, że popełniłby przestępstwo nieumyślnie. Zgodnie z art. 8 przestępstwo można popełnić nieumyślnie, tylko wtedy gdy dla danego przestępstwa taką formę przewiduje ustawa: 

„Art. 8. Zbrodnię można popełnić tylko umyślnie; występek można popełnić także nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi.” 

Ponieważ, jak już wskazałem powyżej, przestępstwa określone w art. 202 § 4, 4a, 4b można popełnić jedynie umyślnie, popełniając je nieumyślnie, Pana znajomy nie podlegałby ukaraniu.

W praktyce policja śledzi osoby, które ściągają taką pornografię z Internetu i udostępniają do ściągnięcia materiały pedofilskie.